Glasgow
Glasgow
Ghlaschu | |||
|---|---|---|---|
 | |||
|
|||
| Koordinate: 55°51′N 4°15′W / 55.850°N 4.250°W | |||
| Država |  Ujedinjeno Kraljevstvo
| ||
| Sastavna država | Škotska | ||
| Područni savjet | Vijeće grada Glasgowa | ||
| Površina | |||
| - Urbano područje | 175.49 km²[1] | ||
| - Područje utjecaja | 370.66 km²[2] | ||
| Stanovništvo (2011.) | |||
| - Urbano područje | 593,245[1] | ||
| - Urbana gustoća | 3,380.5[1] | ||
| - Područje utjecaja | 1,209,143 | ||
| - Gustoća područja utjecaja | 3,262.1[2] | ||
| Vremenska zona | UTC+0 (UTC) | ||
| Poštanski broj | G1–G80 | ||
| Pozivni broj | 0141 | ||
| Službene stranice www.glasgow | |||
| Karta | |||
  Glasgow | |||
Glasgow čita se Glazgov (škotsko-gelski: Ghlaschu što znači Zelena klisura[3]) je najveći grad Škotske od 593,245 stanovnika[1] u užem centru (Glasgow City) dok metropolitanski grad ima 1,209,143 stanovnika[2] i po tom kriteriju je peti po veličini u Ujedinjenom kraljevstvu.
Glasgow je administrativni centar istoimenog područnog vijeća (Council Area) Glasgow.
Glasgow leži na zapadu Škotske duž obje obale rijeke Clyde udaljen 32 km od njena ušća u Atlantik.[3]
Grad zauzima velik dio donjeg toka rijeke Clyde, njegova predgrađa šire se i po okolnim općinama. Najvažnije poslovne i upravne zgrade leže sjeverno od Clyda. Pogoni brodogradilišta i metalske industrije leže zapadno od centra grada, duž obala Clyda[3]
Ima dokaza da je na mjestu današnjeg grada još za prehistorije, postojalo utvrđeno naselje. Ipak se Glasgow nije značajnije razvio sve do oko 550., kad je došao sv Kentigern (Sveti Mungo) i osnovao prvu vjersku općinu. Današnja katedrala High Kirk, posvećena sv. Mungu počela se graditi u 12. vijeku, na mjestu starije kapele. Oko 1180. škotski kralj William I dodjelio je Glasgowu status baronskog grada, a oko 1189. dobio je pravo na održavanje vlastitog godišnjeg sajma.[3]
Prvi kameni most preko Clyda sagrađen je 1350. Glasgow je status kraljevskog grada, dobio 1450., a 1451. osnovan je Univerzitet. Glasgow je u to doba prosperirao kao trgovački centar, zahvaljujući svom položaju između Highlandsa i Lowlandsa, a i tome što je prijestolnica Edinburgh udaljena samo 72 km.[3]
Ipak pravi poticaj naglom rastu grada bilo je ujedinjenje Kraljevine Škotske sa Kraljevinom Engleskom - 1603.[3]
Tokom 18. vijeka, kad se trgovina sa Amerikom već uvelike razbuktala, i Glasgow je uzeo učešća u njoj, ali je istovremeno izvozio ugljen, vunene tkanine i haringe po evropskim zemljama. Trgovina sa američkim tropskim proizvodima (duhan, šećer i rum) donijela je glazgovskim trgovcima pravo bogatstvo. Kako se Clyde pokazao preplitkim za tadašnje brodove, jaružanjem je produbljen pa su brodovi mogli doploviti do centra grada.
Taj uzlet je naglo prekinut 1745. kad je grad zauzela pobunjenička jakobitska vojska Charlesa Edwarda Stuarta, mladog pretendenta na škotski tron.[3] Još veći udarac pogodio je grad 1775. nakon pobune američkih kolonija i prekida trgovine duhanom. Ona je uspješno nadomještena proizvodnjom pamučnih tkanina, jer se Glasgow pokazao kao idealno mjesto za taj posao radi svoje vlažne klime, uz to razvila se i proizvodnja šećera na bazi šećerne trske iz Kariba.[3] Taj ponovni prosperitet zapao je u krizu za vrijeme Američkog građanskog rata (1861. - 1865.) zbog nemogućnosti nabave sirovina.[3]
Grad je svoj ponovni uzlet imao za Industrijske revolucije, kad su u njegovoj okolici otvoreni brojni rudnici uglja, a u samom gradu željezare, pogoni kemijske industrije, a početkom 19. vijeka i brojna brodogradilišta, po kojima je Glasgow postao slavan. Uspon glazgovske brodogradnje i teške industrije zaustavljen je nakon Prvog svjetskog rata, pa se njegova industrija nakon tog, počela baviti proizvodnjom puno šireg spektra proizvoda.[3]
Pad industrijske proizvodnje, uz izgradnju satelitskih gradova, poput East Kilbrida i Cumbernaulda sredinom 20. vijeka, smanjio je doseljavanje novih stanovnika u Glasgow. Istovremeno grad se riješio svojih ružnih slamova, kao što je Gorbals. Krajem 20. vijeka Glasgow je doživio novi val revitalizacije i izgradnje.[3]
Iako nije onako snažan kao nekad, i današnji Glasgow je industrijski grad, u kom se proizvodi tekstil, prehrambeni, duhanski i štamparski proizvodi, kemikalije i strojevi. Posljednjih godina raste broj kompanija koje se bave uslugama (telekomunikacije, softver) a raste i broj malih firmi koje se sele u okolne satelitske gradove.[3]
Raste i značaj turizma, naročito nakon izgradnje velikog konferencijsko-izložbenog centra (Scottish Exhibition and Conference Centre) - 1985).
Glasgow je i značajan obrazovni centar, najpoznatija institucija je Glazgovski univerzitet osnovan 1451, pored tog značajan je i Univerzitet Strathclyde kog je 1796. osnovao prirodoslovac John Anderson, kao privatni koledž, a univerzitetski status je dobio 1964.
Tu je i Glazgovski Kaledonijski univerzitet osnovan 1875. (1993. dobio univerzitetski status.[3] Ostale fakultetske institucije su Nautički koledž, North Glasgow koledž, i John Wheatley koledž.[3]
Svega je par srednjovjekovnih građevina uspjelo preživjeti Industrijsku revoluciju pored katedrale jedina starija građevina je kuća lorda od Provana (Provand’s Lordship) iz 1471. Historijski centar grada znan kao Glazgovski križ, koji se nalazi istočno od današnjeg centra grada, ima dosta građevina i urbanog inventara iz 17. i 18. vijeka. On usto ima i dosta parkova, zelenih površina i kulturnih institucija, tu se nalazi Škotska Opera, Balet, Škotski nacionalni kraljevski orkestar i Umjetnička galerija i muzej - Kelvingrove.
Galerija sa kolekcijom Burrell u parku Pollok, ima brojna djela starih evropskih i azijskih majstora. Glasgow ima i Galeriju moderne umjetnosti (GoMA) - izložbeni i konferencijski centar posvećen arhitekturi, dizajnu i urbanizmu.[3]
U vrijeme ekonomskog prosperiteta grada, kad je bio svjetski lider u brodogradnji - Glasgow je postao i moćni umjetnički centar, pa su mnogi pravci dobili predikat - glazgovska škola. On je bio jedan od centara umjetničkog pokreta - Art nouveau, a njegov najznačajniji glazgovski predstavnik bio je arhitekt Charles Rennie Mackintosh koji je podigao puno građevina u tom stilu, između ostalog i Umjetničku školu (Glasgow School of Art) između 1897. - 1909.
Velika atrakcija grada je i ultramoderni Glazgovski naučni centar (Glasgow Science Centre) koji se bavi utjecajem nauke i tehnologije na društvo u kom se nalazi i Glazgovski toranj. On je visok 140 metara - postao je slavan jer je jedina građevina na svijetu koja može rotirati 360 stupnjeva iz svoje baze.
Prvi škotski javni muzej - Hunterian (osnovan 1807.), smješten je na terenu Univerziteta.[3]
U Glasgowu djeluju dva poznata nogometna kluba Glasgow Celtic i Glasgow Rangers.
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 „United Kingdom: Scotland” (engleski). City population. Pristupljeno 08. 12. 2014.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 „United Kingdom: Urban Areas” (engleski). City population. Pristupljeno 08. 12. 2014.
- ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 3,13 3,14 3,15 „Glasgow” (engleski). Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 08. 12. 2014.
