1745

**1745. po kalendarima**
Gregorijanski	1745. (MDCCXLV)
Ab urbe condita	2498.
Islamski	1157–1158.
Iranski	1123–1124.
Hebrejski	5505–5506.
Bizantski	7253–7254.
Koptski	1461–1462.
	Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1800–1801.
• Shaka Samvat	1667–1668.
• Kali Yuga	4846–4847.
	Kineski
• Kontinualno	4381–4382.
• 60 godina	Yin Drvo Vo(l); (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11745.
	p • r • u
	Podrobnije: Kalendarska era

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	17. vijek – 18. vijek – 19. vijek
Decenija:	1710-e 1720-e 1730-e – 1740-e – 1750-e 1760-e 1770-e
Godine:	1742 1743 1744 – 1745 – 1746 1747 1748

Ovo je članak o godini 1745.

Godina 1745 (MDCCXLV) bila je redovna godina koja počinje u petak po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u utorak po julijanskom kalendaru.

Događaji

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

8. 1. - Rat za austrijsko naslijeđe (RzAN): Varšavski ugovor stvara četvornu alijansu Britanije, Habsburškog carstva, Saske i Nizozemske republike protivu Pruske.
20. 1. - Umire sveti rimski car Karlo VII, kao izborni knez Bavarske ga nasleđuje Maximilian III. Joseph (do 1777), koji ubrzo izlazi iz rata.

23. 2. - Kraljevsko venčanje u Versaju: francuski prestolonaslednik se ženi španskom princezom (ona umire već sledeće godine a on 1765, pre oca).
24. 2. - Georgije Popović je potvrđen za temišvarskog episkopa (do 1757).

25. 2. - Na maskenbalu u Versaju, kralj Louis XV objavljuje svoju privrženost Jeanne Antoinette Poisson, ubrzo proizvedenoj u markizu de Pompadour (zvanična ljubavnica do 1751, uticajna kao miljenica do smrti 1764).

April/Travanj – Jun/Lipanj

15. 4. - RzAN, Bitka kod Pfaffenhofena: Austrijanci hrvatskog bana Batthyánya odlučujuće poražavaju franko-bavarske snage u Gornjoj Bavarskoj, što vodi brzom izlasku te zemlje iz rata.
22. 4. - Ugovorom iz Füssena se okončava rat između Bavarske i Austrije: Bavarska se odriče pretenzija na Češku, priznaje Pragmatičku sankciju i podržaće izbor supruga Marije Terezije za svetog rimskog cara.

1. 5. - Ugovor iz Aranjueza o alijansi i subvenciji između Francuske, Napulja, Španije i Đenove.
11. 5. - Rat za austrijsko nasljedstvo: Bitka kod Fontenoya u kojoj francuska vojska pod Moritzom Saksonskim nanosi težak poraz britansko-hanoveranskim snagama i tjera ih da napuste Belgiju.
maj - Po svedočenju Simeona Piščevića, njegova landmilicija je krenula iz zimovnika u Gornjem Pfalcu - krenuli su u Češku, ali im je zatim naređeno da se vrate u Slavoniju, gde stižu u julu.^[1]
18. 5. - Lajpciški ugovor Austrije i Saksonije, s namerom povratka Šlezije od Pruske.

4. 6. - Drugi šleski rat: Bitka kod Hohenfriedberga u donjoj Šleskoj, u kojoj pruska vojska pod kraljem Friedrichom II nanosi težak poraz Austrijancima.
27. 6. (16. 6. po j.k.) - Rat kralja Georgea: Britanci nakon šestonedeljne opsade zauzimaju Louisbourg, glavni grad francuske provincije Île-Royale, dan. Otok Cape Breton u Kanadi (do 1748).

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

1. 7. - Marija Terezija rešava da se srpske privilegije u Slavoniji i Sremu moraju držati, uprkos inkorporaciji kao ugarskih županija.^[2]
9. 7. - Bitka kod Mellea: Francuzi su presreli i odbili saveznički kontigent koji je trebao ojačati Ghent.
15. 7. - Francuska vojska grofa von Löwendala zauzima Ghent u dan. Belgiji, važnu bazu Pragmatičke armije.
20. 7. - Princ Charles Edward Stuart plovi sa dva broda prema škotskim Spoljnim Hebridima, presreće ih britanski brod - princ gubi jedan od dva svoja broda, ali se kasnije iskrcava na Eriskay.

avgust - Osnovana Ilirska dvorska komisija^[3] (delegacija 1747-77) - pitanje samouprave u vezi sa privilegijama srpske crkve. Mađarska protivljenja dovode do pretvaranja komisije 1747. u Dvorsku Deputaciju za erdeljske, banatske i "ilirske" stvari.^[4]
avgust - Francuzi zauzimaju Ostend u Austrijskoj Nizozemskoj nakon kraće opsade, kralj Louis XV stiže 3. 9..
9 - 19. 8. - Osmansko-persijski rat: Nader-šah Afšar je potukao osmansku vojsku kod Karsa. U isto vreme Osmanlije je potukao i princ Nassrollah Mirza kod Mosula. Slede pregovori o miru u kojima su Osmanlije u lošijem položaju.

19. 8. - Princ Charles Edward Stuart diže u Glenfirnanu na zapadu Škotske ustanak protiv britanske dinastije Hanover.
21. 8. - Sofija od Anhalta se udaje za ruskog prijestonasljednika Petra.

12. 9. - Umro zadarski nadbiskup Vicko Zmajević, nasljediće ga Matej Karaman (1746-71).

13. 9. - Franjo, suprug Marije Terezije, izabran je za svetog rimskog cara (do 1765), krunidba 4. 10..
17. 9. - Jakobitski ustanak 1745: Princ Charles Edward Stuart zajedno sa jakobitskom vojskom ulazi u Edinburgh gdje svog oca Jamesa Stuarta (koji se nalazi u egzilu u Francuskoj) proglašava novim škotskim kraljem pod imenom James VII.
21. 9. - Jakobitski ustanak 1745: Bitka kod Prestonpansa u kojoj jakobitski ustanici tuku hanoveranske (britanske vladine) trupe.
27. 9. - Bitka kod Bassignana: franko-burbonska pobeda nad Sardincima i Austrijancima u Pijemontu.
28. 9. - Izvedena himna God Save the King.
30. 9. - Bitka kod Soora, tj. Hajnice na severu Češke: Fridrih Veliki je porazio mnogobrojniju austro-saksonsku vojsku Karla Lorenskog.

druga pol. god. - Reorganizovanje granice:
- rasformirani graničarski šančevi Subotica, Sombor, Brestovac, Palanka i Petrovaradinski u Bačkoj;
- takođe i svi šančevi u Podunavskoj granici, na sremskoj strani Dunava, graničari koji nisu hteli pod županijsku vlast su preseljeni u novu Podunavsku granicu (Petrovaradin-Zemun). Osnovan je Komorski dominijum (Šid, Čalma, Čerević itd).^[5]
- Titel i Kovilj zadržali graničarski status, uključeni u Potisku granicu.
- Počinje reorganizacija Savske granice (produženje do Zemuna). Mitrovačko vlastelinstvo sa 15 naselja pripojeno Vojnoj krajini.^[6]

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

11. 10. - Ewald Georg von Kleist otkriva prvi kondenzator u obliku tegle - nekoliko meseci potom, pojavu potvrđuje i leidenski profesor Pieter van Musschenbroek, tako da će sprava biti poznata kao Leidenska tegla.

1. 11. - Papina bula Vix pervenit osuđuje naplatu kamate na zajmove.
8. 11. - Jakobitske trupe ulaze u Englesku.
21. 11. - Korzikanski pobunjenici Domenica Rivarole zauzimaju Bastiju uz pomoć Austro-sardinaca i britanske flote - Đenovljani se vraćaju sledeće godine.
23. 11. - Bitka kod Hennersdorfa u donjoj Šleskoj pruska je pobjeda nad Saksoncima.
24. 11. - Japanski šogun Tokugawa Yoshimune abdicira u korist sina Tokugawa Ieshigea (šogun do 1760), mada nastavlja voditi poslove.
28. 11. - Rat kralja Georgea: Franko-indijanske snage uništavaju Fort Saratogu, današnji Schuylerville, New York.

4. 12. - Jakobitski ustanak 1745: Jakobitske trupe su doprle sve do Derbyja u centralnoj Engleskoj, izazivajući paniku u Londonu. Međutim, dva dana kasnije počinju povlačenje iz Engleske natrag u Škotsku, pošto nema niti engleskih jakobitskih pojačanja, niti francuskog iskrcavanja.
15. 12. - Bitka kod Kesselsdorfa, blizu Dresdena u Saskoj, pruska je pobjeda. Saski vojnici bezglavo bježe, tako da Fridrih ulazi u Dresden 18-tog.
16. 12. - Španci zauzimaju Milano.
krajem god. - Inkorporaciona komisija (Engelshofen, Patačić, Vajaj) stiže u Slavoniju i Srem.^[2] Kao što je Marija Terezija navijestila 1741, obnovljeno županijsko uređenje Slavonije formiranjem Virovitičke, Požeške i Srijemske županije. U "upravnim i provincijalnim poslovima" su podređene hrvatskom banu, a "u poslovima kontribucije" ugarskom namjesničkom vijeću. Ova Slavonija je Varaždinskom krajinom odvojena od Hrvatske,^[7] a posavski dio je vojna granica. Rastu žalbe seljaka na vlastelu, što će kulminirati pobunom 1755.^[8]
25. 12. - Dresdenski mirovni sporazum kojim je okončan Drugi šleski rat; Habsburška Monarhija priznaje dotadašnje pruske granice i ranije osvajanje Šleske dok se Friedrich II sa svoje strane priznaje habsburgovskog monarha Franza Stephana I za novog rimsko-njemačkog cara priključivši se tako tzv. Pragmatičkoj koaliciji u Ratu za austrijsko nasljedstvo. Francuska ostaje sama u ratu.

Kroz godinu

Ali-paša Hećimoglu, poslije pet godina, ponovo u Bosni: uvodi velike poreze jer je državna blagajna prazna, dolazi do otpora, pobune muslimanskih seljaka u gornjoj Hercegovini,^[9] pa je premješten iste godine (slično se događa i 1747).^[10] Nasleđuje ga Bostandži Sulejman-paša (do 1747), ali otpor se nastavlja, sada s centrom u Sarajevu.
Baron Marko Aleksandar Pejačević odlučio napraviti novo naselje u ataru sela Ruma.^[11]
Odobrena gradnja pravoslavne Nikolajevske crkve u Zemunu.
Georgije Stojanović je napravio bakrorez Pećke patrijaršije.^[12]
Bavarski pivar Sebastian Kreizesen otvorio prvu pivarsku radionicu u Bečkereku (Zrenjaninu).
Amnestija razbojnika u Slavoniji, mnogi se odazivaju; mnogi su i poginuli u Trenkovim pandurima (koji i ove godine regrutuje u Sremu) tako da ta pojava slabi.
Doseljavanje u dan. Vojvodinu:
- Početak naseljavanja Rusina: Kula, Ruski Krstur, Kucura i drugde u Bačkoj.^[13]
- Slovaci dolaze u Bački Petrovac.
Naredba vladike Pavla Nenadovića parohijanima o stavljanju krstova na grobove, a ne kao što je običaj "prostaja drvesa i preslici vozdružiti i nekije šari pregraždenija djelati".^[14]
Stjepan Badrić: Ukazanje istine među Carkvom istočnom i zapadnom.
Pravilnik Dubrovačke Republike o nacionalnoj plovidbi.
Pripremljen je francuski prevod Chambersove Cyclopædije, pojavio se i prospekt koji najavljuje novo delo: čuvena Encyclopédie, objavljena 1751-72.
Umro džungarski kan Galdan Tseren, nasleđuje ga srednji sin Tsewang Dorji Namjal, ali dolazi do sukoba sa dvojicom njegove braće, kanat je fatalno oslabljen.

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1745.

6. 1. - Jacques Étienne Montgolfier, pionir balonistike († 1799)
18. 2. - Alessandro Volta, talijanski fizičar († 1827)
24. 2. - Fjodor Ušakov, ruski admiral († 1817)
aug. - Henry Mackenzie, škotski pisac († 1831)
16. 9. - Mihail Kutuzov, ruski feldmaršal († 1813)
24. 11. - Maria Luisa od Španjolske, supruga cara Leopolda II († 1792)
24. 12. - John Jay, prvi Vrhovni sudija SAD († 1829)
Olaudah Equiano, abolicionista u Britaniji († 1797)
Arslan Mehmed-paša, bosanski paša († 1812)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1745.

20. 1. - Karlo VII, car Svetog Rimskog Carstva (* 1697)
18. 3. - Robert Walpole, bivši, prvi, britanski premijer (* 1676)
22. 5. - François-Marie de Broglie, maršal Francuske (* 1671)
12. 9. - Vicko Zmajević, zadarski nadbiskup (* 1670)
19. 10. - Jonathan Swift, irski književnik, satiričar, pisac pamfleta (* 1667)
6. 12. - Mirko Eszterházy, estergomski nadbiskup, bivši zagrebački biskup (* 1663)
19. 12. - Jean-Baptiste van Loo, slikar (* 1684)
Ibrahim Muteferika, osmanski diplomat, pionir štamparstva u islamu (* 1674)
Galdan Tseren, džungarski vladar

Reference

↑ Извештај о доживљајима Симеона Степанова Пишчевића генерал-мајора и каваљера Ордена св. Ђорђа. rastko.rs
↑ ^2,0 ^2,1 Istorija s. n. IV-1, 204
↑ Istorija s. n. IV-1, 261
↑ Austriski porazi. rastko.rs
↑ Istorija s. n. IV-1, 210
↑ Historija n. J. II, 1136-7
↑ Historija n. J. II, 1035-7
↑ Historija n. J. II, 1065
↑ Istorija s. n. IV-1, 441
↑ Historija n. J. II, 1327
↑ ISTORIJAT. rumskizapisi.wordpress.com
↑ Manastirski kompleks. rastko.rs
↑ Украјинци у Србији. rastko.rs
↑ Dr Goran Z. Komar: Planinska sela Dračevice pod vlašću Venecije. rastko.rs

Literatura

Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1)

Vanjske poveznice

[1] Извештај о доживљајима Симеона Степанова Пишчевића генерал-мајора и каваљера Ордена св. Ђорђа. rastko.rs

[isniv1204-2] 2,0 ^2,1 Istorija s. n. IV-1, 204

[3] Istorija s. n. IV-1, 261

[4] Austriski porazi. rastko.rs

[5] Istorija s. n. IV-1, 210

[6] Historija n. J. II, 1136-7

[7] Historija n. J. II, 1035-7

[8] Historija n. J. II, 1065

[9] Istorija s. n. IV-1, 441

[10] Historija n. J. II, 1327

[11] ISTORIJAT. rumskizapisi.wordpress.com

[12] Manastirski kompleks. rastko.rs

[13] Украјинци у Србији. rastko.rs

[14] Dr Goran Z. Komar: Planinska sela Dračevice pod vlašću Venecije. rastko.rs

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]