Jump to content

بایوسفیر

د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا

بایوسفیر چې د اېکوسفیر په نامه هم پېژندل کېږي، په سراسر نړۍ کې د ټولو ایکوسیستمونو مجموعه ده. همدا راز د ځمکې پر مخ یې د ژوند سیمه هم نومولی شو. بایوسفیر د مادې له نظره کابو تړلی سیستم دی. انرژۍ ته په کتو سره داسې پرانیستی سیستم دی چې د لمریزې انرژۍ فوټوسنټېز په کلني ډول د شاوخوا ۱۳۰ تراواټ په کچه جذبوي. له دې سره سره، دا یو ځان‌تنظیمی سیستم دی چې د انرژۍ تعادل ته نږدې دی. په تر ټولو پراخ بایوفزیولوژيکي تعریف کې بایوسفیر نړیوال ایکولوژیکي سیستم دی چې ټول ژوندي موجودات او له لیټوسفیر، کرایوسفیر، هايډروسفیر او اتومسفیر سره د تعامل په ګډون د ټولو ژوندیو موجوداتو اړیکې یوځای کوي. داسې فرض کېږي چې بایوسفیر تکامل کړی دی چې د ژوندیو موجوداتو د رامنځته کېدو بهیر (د ساده عضوي ترکیباتو په څېر له غیر ژوندیو موادو څخه په طبیعي ډول رامنځته شوي ژوندي موجودات) یا هم (له ژوندۍ مادې څخه رامنځته شوي ژوندي موجودات) لږ تر لږه ۳.۵ میلیارده کاله مخکې پیل شوی دی.[۱][۲][۳][۴]

په یوه ټولیز مفهوم کې بایوسفیرونه هغه تړلي او ځان‌تنظیمي سیستمونه دي چې ایکوسیستمونه لري. په دې کې مصنوعي بایوسفیرونه هم شاملېږي چې «بایوسفیر ۲» او «بایوسفیر ۳» او همدا راز په نورو سیارو او سپوږمیو کې موجود بایوسیفیرونه په کې شاملېږي. [۵]

د ځمکې بایوسفیر

[سمول]

عمر

[سمول]

د ځمکې پر مخ د ژوند لومړني شواهد په ۳.۷ میلیارد کلنو رسوبي ډبرو کې موجود بیوجنیک ګرافیټ دي چې دا ډبرې له لوېديځ ګریلنډ څخه ترلاسه شوې دي؛ او د دې تر څنګ هغه میکروبي فوسیلونه دي چې د لوېدیځي استرالیا په ۳.۴۸ میلیارد کلنو ډبرو کې موندل شوي دي. په ۲۰۱۵ کال کې د ژونديو موجوداتو پاتې‌شوني د لوېديځې استرالیا په ۴.۱ میلیارد کلنو ډبرو کې هم وموندل شول. په ۲۰۱۷ کال کې د کاناډا په نوواګیټوک کمربند کې د ګرمو اوبو د دریڅو په رسوباتو کې فوسیل شوي مایکرو ارګانېزمونه کشف شول چې لرغونوالی یې ۴.۲۸ میلیارد کلونو ته رسېږي او دا د ځمکې پر مخ د ژوندیو موجوداتو تر ټولو لرغوني سوابق دي. دا شواهد څرګندوي چې په ۴.۴ میلیارد کاله مخکې مهال کې د سمندر تر رامنځته کېدو وروسته ژوندي موجودات رامنځته شوي دي او دا هغه مهال دی چې ۴.۵۴ میلیارده کاله مخکې د ځمکې له رامنځته کېدو څخه ډېر لرې نه دی.[۶][۷][۸][۹][۱۰][۱۱][۱۲][۱۳][۱۴][۱۵]

پراخوالی

[سمول]

له قطبي کنلګونو څخه نیولې تر استوا پورې د سیارې هره برخه د ژوند ډولونه لري. په مایکروبیولوژۍ کې وروستیو پرمختګونو ښودلې ده چې میکروبونه د ځمکې د سطحې په ژورو کې ژوند کوي او د ټولو میکروبي موجوداتو کتله ښايي په هغو سیمو کې چې د اوسېدو وړ نه دي، د سطحې د ټولو حیواناتو او نباتاتو تر کتلې زیاته شي. د ځمکې پر مخ د بایوسفیر د رښتیني پراخوالي اندازه کول ستونزمن کار دی. الوتونکي معمولاً په ۱۸۰۰ متره (۵۹۰۰ فوټه؛ ۱.۱ مایله) ارتفاعاتو کې الوت کوي او کبان د ۸۳۷۲ مترو (۲۷۴۶۷ فوټو؛ ۵.۲۰۲ مایلو) په اندازه تر اوبو لاندې په پورټوریکو کندو کې ژوند کوي.[۱۶]

بېلابېل ژوندي موجودات د ځمکې د بایوسفیر په هره برخه کې ژوند کوي چې په خاوره کې، د ګرمو اوبو په چینو کې، تر ځمکه لاندې په لږ تر لږه ۱۹ کیلومتره (۱۲ مایله) ژورو ډبرو کې، د سمندر په ژورو برخو کې او په لږ تر لږه ۶۴ کیلومتره (۴۰ مایله) لوړ اتومسفیر کې موندل کېږي. مایکرو ارګانېزمونه په خاصو شرایطو کې د بېرونۍ فضا له تشیال څخه لیدل شوي دي. د خاورې او لاندې سطحې د ټول باکتریایي کاربن اندازه ۵ x ۱۰۱۷ ګرامه اټکل شوې ده. له یوکاریوټ مایکرو ارګانېزمونو پرته د پروکاریوټي مایکرو ارګانېزمونو کتله چې باکتریاوې په کې شاملېږي، ښايي (د بایوسفیر د ټولې کتلې چې له ۱ تر ۴ ټریلیونه ټنه اټکل کېږي) ۰.۸ ټریلیونه ټنه کاربن وي. بروفیل سمندري میکروبونه څه باندې ۱۰۰۰۰ متره (۳۳۰۰۰ فوټه؛ ۶.۲ مایله) لاندې په ماریانا کندو کې موندل کېږي چې دا د ځمکنیو سمندرونو تر ټولو ژووره نقطه ده. د یو حجروي موجوداتو ډولونه د ماریانا کندې په ډېرو ژورو برخو یا «چلنجر کنده» کې موندل شوې دي چې ژوروالی یې ۱۱۰۳۴ متره (۳۶۲۰۱ فوټه؛ ۶.۸۵۶ مایله) دی. نورو څېړونکو اړوندې څېړنې وړاندې کړې دي او وايي چې مایکرو ارګانېزمونه په ۵۸۰ متره (۱۹۰۰ فوټه؛ ۰.۳۶ مایله) ژورو ځایونو کې د ډبرو دننه او د متحدو ایالتونو د شمالي سواحلو په سمندرونو کې تر سمندر ۲۵۹۰ متره (۸۵۰۰ فوټه؛ ۱.۶۱ مایله) لاندې وده کوي؛ همدا راز د جاپان په سواحلو کې بیا تر سمندر لاندې په ۲۴۰۰ متره (۷۹۰۰ فوټه؛ ۱.۵ مایله) ژورو ځایونو کې وده کوي. د تودوخې ځینې میکروبونه په سویډن کې د ځمکې په قشر کې په ۵۰۰۰ متره (۱۶۰۰۰ فوټه؛ ۳.۱ مایله) ژورو کیندل شویو هستو کې له هغو ډبرو څخه استخراج شوي دي چې د تودوخې درجه یې د ۶۵ او ۷۵ سانتي ګراد (۱۴۹ تر ۱۶۷ فارنهایټ) تر منځ وه. تودوخه د ځمکې په قشر کې د ژوروالي له زیاتېدو سره لوړېږي. د تودوخې د ډېرېدو چټکتیا له ګڼو عواملو سره تړاو لري چې د قشر ډول (قاره‌يي قشر د سمندري په مقابل کې)، د ډبرې ډول، جغرافیايي موقعیت او دا ډول نور عوامل یې د بېلګې په توګه یادولی شو. تر ټولو لوړه پېژندل شوې تودوخه چې د میکروبي موجوداتو ژوند په کې ممکن دی، ۱۲۲ سانتي ګراد (۲۵۲ فارنهایټ) درجې ده او دا احتمال موجود دی چې په ژور بایوسفیر کې د ژوند حد د مطلق ژوروالي پر ځای د تودوخې په مرسته وټاکل شي. د ۲۰۱۴ کال د اګسټ میاشتې په ۲۰مه نېټه ساینس‌پوهانو د یوه داسې مایکرو ارګانېزم شتون تایید کړ چې د انترکتیکا تر کنلګونو ۸۰۰ متره (۲۶۰۰ فوټه؛ ۰.۵۰ مایله) لاندې ژوند کوي. یو څېړونکی په دې اړه وايي: "میکروبونو په هر ځای کې پیدا کولی شو. دوی له شرایطو سره په کلکه تطابق کوي او په هر ځای کې چې وي ژوندي پاتې کېدای شي."[۱۷][۱۸][۱۹][۲۰][۲۱][۲۲][۲۳][۲۴][۲۵][۲۶][۲۷][۲۸][۲۹][۳۰][۳۱][۳۲]

سرچينې

[سمول]
  1. ↑ Nealson, Kenneth H.; Zeki, S.; Conrad, Pamela G. (1999). "Life: past, present and future". Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series B: Biological Sciences. 354 (1392): 1923–1939. doi:10.1098/rstb.1999.0532. PMC 1692713. PMID 10670014.
  2. ↑ "Biosphere" in The Columbia Encyclopedia, 6th ed. (2004) Columbia University Press.
  3. ↑ Campbell, Neil A.; Brad Williamson; Robin J. Heyden (2006). Biology: Exploring Life. Boston, Massachusetts: Pearson Prentice Hall. ISBN 978-0-13-250882-7. Archived from the original on 2014-11-02. نه اخيستل شوی 2008-09-14.
  4. ↑ Zimmer, Carl (3 October 2013). "Earth's Oxygen: A Mystery Easy to Take for Granted". The New York Times. Archived from the original on 3 October 2013. نه اخيستل شوی 3 October 2013.
  5. ↑ "Meaning of biosphere". WebDictionary.co.uk. WebDictionary.co.uk. Archived from the original on 2011-10-02. نه اخيستل شوی 2010-11-12.
  6. ↑ Ohtomo, Yoko; Kakegawa, Takeshi; Ishida, Akizumi; Nagase, Toshiro; Rosing, Minik T. (8 December 2013). "Evidence for biogenic graphite in early Archaean Isua metasedimentary rocks". Nature Geoscience. 7 (1): 25–28. Bibcode:2014NatGe...7...25O. doi:10.1038/ngeo2025.
  7. ↑ Borenstein, Seth (13 November 2013). "Oldest fossil found: Meet your microbial mom". AP News. Archived from the original on 29 June 2015. نه اخيستل شوی 15 November 2013.
  8. ↑ Noffke, Nora; Christian, Daniel; Wacey, David; Hazen, Robert M. (8 November 2013). "Microbially Induced Sedimentary Structures Recording an Ancient Ecosystem in the ca. 3.48 Billion-Year-Old Dresser Formation, Pilbara, Western Australia". Astrobiology. 13 (12): 1103–24. Bibcode:2013AsBio..13.1103N. doi:10.1089/ast.2013.1030. PMC 3870916. PMID 24205812.
  9. ↑ Borenstein, Seth (19 October 2015). "Hints of life on what was thought to be desolate early Earth". Excite. Yonkers, NY: Mindspark Interactive Network. Associated Press. Archived from the original on 1 October 2018. نه اخيستل شوی 8 October 2018.
  10. ↑ Bell, Elizabeth A.; Boehnike, Patrick; Harrison, T. Mark; et al. (19 October 2015). "Potentially biogenic carbon preserved in a 4.1 billion-year-old zircon". Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 112 (47): 14518–21. Bibcode:2015PNAS..11214518B. doi:10.1073/pnas.1517557112. PMC 4664351. PMID 26483481. Early edition, published online before print.
  11. ↑ Dodd, Matthew S.; Papineau, Dominic; Grenne, Tor; Slack, John F.; Rittner, Martin; Pirajno, Franco; O'Neil, Jonathan; Little, Crispin T. S. (2 March 2017). "Evidence for early life in Earth's oldest hydrothermal vent precipitates" (PDF). Nature. 343 (7643): 60–64. Bibcode:2017Natur.543...60D. doi:10.1038/nature21377. PMID 28252057. S2CID 2420384. Archived (PDF) from the original on 23 July 2018. نه اخيستل شوی 19 February 2019.
  12. ↑ Zimmer, Carl (1 March 2017). "Scientists Say Canadian Bacteria Fossils May Be Earth's Oldest". The New York Times. Archived from the original on 2 March 2017. نه اخيستل شوی 2 March 2017.
  13. ↑ Ghosh, Pallab (1 March 2017). "Earliest evidence of life on Earth 'found". BBC News. Archived from the original on 2 March 2017. نه اخيستل شوی 2 March 2017.
  14. ↑ Dunham, Will (1 March 2017). "Canadian bacteria-like fossils called oldest evidence of life". Reuters. Archived from the original on 2 March 2017. نه اخيستل شوی 1 March 2017.
  15. ↑ Borenstein, Seth (19 October 2015). "Hints of life on what was thought to be desolate early Earth". Excite. Yonkers, NY: Mindspark Interactive Network. Associated Press. Archived from the original on 1 October 2018. نه اخيستل شوی 8 October 2018.
  16. ↑ Campbell, Neil A.; Brad Williamson; Robin J. Heyden (2006). Biology: Exploring Life. Boston, Massachusetts: Pearson Prentice Hall. ISBN 978-0-13-250882-7. Archived from the original on 2014-11-02. نه اخيستل شوی 2008-09-14.
  17. ↑ University of Georgia (25 August 1998). "First-Ever Scientific Estimate Of Total Bacteria On Earth Shows Far Greater Numbers Than Ever Known Before". Science Daily. Archived from the original on 10 November 2014. نه اخيستل شوی 10 November 2014.
  18. ↑ Hadhazy, Adam (12 January 2015). "Life Might Thrive a Dozen Miles Beneath Earth's Surface". Astrobiology Magazine. Archived from the original on 12 March 2017. نه اخيستل شوی 11 March 2017.
  19. ↑ Fox-Skelly, Jasmin (24 November 2015). "The Strange Beasts That Live In Solid Rock Deep Underground". BBC Online. Archived from the original on 25 November 2016. نه اخيستل شوی 11 March 2017.
  20. ↑ Zhang, K. Dose; A. Bieger-Dose; R. Dillmann; M. Gill; O. Kerz (1995). A. Klein, H. Meinert, T. Nawroth, S. Risi, C. Stride. "ERA-experiment "space biochemistry"". Advances in Space Research. 16 (8): 119–129. Bibcode:1995AdSpR..16..119D. doi:10.1016/0273-1177(95)00280-R. PMID 11542696.
  21. ↑ Horneck G; Eschweiler U; Reitz G; Wehner J; Willimek R; Strauch K. (1995). "Biological responses to space: results of the experiment "Exobiological Unit" of ERA on EURECA I". Adv. Space Res. 16 (8): 105–18. Bibcode:1995AdSpR..16..105H. doi:10.1016/0273-1177(95)00279-N. PMID 11542695.
  22. ↑ Staff (2014). "The Biosphere". Aspen Global Change Institute. Archived from the original on 10 November 2014. نه اخيستل شوی 10 November 2014.
  23. ↑ Takamia; et al. (1997). "Microbial flora in the deepest sea mud of the Mariana Trench". FEMS Microbiology Letters. 152 (2): 279–285. doi:10.1111/j.1574-6968.1997.tb10440.x. PMID 9231422.
  24. ↑ "National Geographic, 2005". Archived from the original on 2012-08-22. نه اخيستل شوی 2012-12-18.
  25. ↑ Choi, Charles Q. (17 March 2013). "Microbes Thrive in Deepest Spot on Earth". LiveScience. Archived from the original on 2 April 2013. نه اخيستل شوی 17 March 2013.
  26. ↑ Glud, Ronnie; Wenzhöfer, Frank; Middelboe, Mathias; Oguri, Kazumasa; Turnewitsch, Robert; Canfield, Donald E.; Kitazato, Hiroshi (17 March 2013). "High rates of microbial carbon turnover in sediments in the deepest oceanic trench on Earth". Nature Geoscience. 6 (4): 284–288. Bibcode:2013NatGe...6..284G. doi:10.1038/ngeo1773.
  27. ↑ Oskin, Becky (14 March 2013). "Intraterrestrials: Life Thrives in Ocean Floor". LiveScience. Archived from the original on 2 April 2013. نه اخيستل شوی 17 March 2013.
  28. ↑ Morelle, Rebecca (15 December 2014). "Microbes discovered by deepest marine drill analysed". BBC News. Archived from the original on 16 December 2014. نه اخيستل شوی 15 December 2014.
  29. ↑ Szewzyk, U; Szewzyk, R; Stenstrom, TR. (1994). "Thermophilic, anaerobic bacteria isolated from a deep borehole in granite in Sweden". Proceedings of the National Academy of Sciences of the USA. 91 (5): 1810–1813. Bibcode:1994PNAS...91.1810S. doi:10.1073/pnas.91.5.1810. PMC 43253. PMID 11607462.
  30. ↑ Fox, Douglas (20 August 2014). "Lakes under the ice: Antarctica's secret garden". Nature. 512 (7514): 244–246. Bibcode:2014Natur.512..244F. doi:10.1038/512244a. PMID 25143097.
  31. ↑ Mack, Eric (20 August 2014). "Life Confirmed Under Antarctic Ice; Is Space Next?". Forbes. Archived from the original on 22 August 2014. نه اخيستل شوی 21 August 2014.
  32. ↑ Choi, Charles Q. (17 March 2013). "Microbes Thrive in Deepest Spot on Earth". LiveScience. Archived from the original on 2 April 2013. نه اخيستل شوی 17 March 2013.
"https://ps.wikipedia.org/w/index.php?title=بایوسفیر&oldid=284965" نه اخيستل شوی