Rozmówki rosyjskie
Język rosyjski – język wschodniosłowiański, użytkowany przez około ćwierć miliarda osób. Jest językiem urzędowym w Federacji Rosyjskiej, Kirgistanie, Kazachstanie i na Białorusi, a także jednym z pięciu oficjalnych języków Organizacji Narodów Zjednoczonych. Rosyjski to bardzo rozpowszechniony język w Europie Środkowo-Wschodniej, Azji Środkowej, w Kaukazie i na terenach Dalekiego Wschodu.
Alfabet
[edytuj]Pismo pisane języka rosyjskiego to cyrylica. Składa się ono z 30 liter i 2 znaków specjalnych (znak zmiękczający „Ь” – tzw. miahkij znak i znak twardy „Ъ” – tzw. twiordyj znak). Większość liter jest taka sama jak w języku polskim, ale jest umiejscowiona w innej kolejności (rosyjski alfabet posiada kolejność liter zbliżoną do alfabetu greckiego).
Pismo proste | Pismo pochyłe | Nazwa | Wymowa |
---|---|---|---|
А а | А а | a | a |
Б б | Б б | b | be |
В в | В в | w | we |
Г г | Г г | g | ge |
Д д | Д д | d | de |
Е е | Е е | je | je |
Ё ё | Ё ё | jo | jo |
Ж ж | Ж ж | ż | ż |
З з | З з | z | z |
И и | И и | i | i |
Й й | Й й | j | i kratkaje |
К к | К к | k | k |
Л л | Л л | ł | eł |
М м | М м | m | em |
Н н | Н н | n | en |
О о | О о | o | o |
П п | П п | p | pe |
Р р | Р р | r | er |
С с | С с | s | es |
Т т | Т т | t | te |
У у | У у | u | u |
Ф ф | Ф ф | f | e |
Х х | Х х | ch | ch |
Ц ц | Ц ц | c | ce |
Ч ч | Ч ч | cz | cz |
Ш ш | Ш ш | sz | sza |
Щ щ | Щ щ | szcz | sia |
Ъ ъ | Ъ ъ | twardy znak | twiordyj znak |
Ы ы | Ы ы | y | y |
Ь ь | Ь ь | miękki znak | miahkij znak |
Э э | Э э | e | e |
Ю ю | Ю ю | ju | ju |
Я я | Я я | ja | ja |
Zasady wymowy
[edytuj]Pewne cechy wymowy rosyjskiej nie są uwzględniane w transkrypcji:
- О nieakcentowane wymawia się niemal jak /a/, np.: вода́ (woda) – /wa|da/, коро́ва (korowa) – /ka|rowə, пу́сто (pusto) – /|pustə/.
- Nieakcentowane е i я (oraz а po ч, щ) wymawia się pośrednio między /e/ i /i/ (/ɪ/), np. весна́ (wiesna) – /wi|sna/, пятно́ (piatno) – /pi|tno/, часы́ (czasy) – /czisy/.
- Rosyjskie miękkie s´, z´ są mniej miękkie od polskich ś, ź, brzmią trochę jak sj, zj w jednej głosce. Połączenia си, зи należy więc wymawiać możliwie twardo, jak w sinus, rozindyczyć.
- Ч, щ są zawsze miękkie. (Ж, ш, ц są zawsze twarde.) Brzmią jak polskie ć i ś. Щ można też wymawiać jako podwójne miękkie sz.
- Rosyjskie l jest zawsze miękkie. Brzmi pośrednio między l i j. Przy jego wymowie należy przybliżyć całą przednią i środkową część języka do podniebienia. Rosyjskie ли wymawiamy jak polskie li.
- Natomiast rosyjskie ł odpowiada polskiemu ł scenicznemu (czyli jest bardziej podobne do l od polskiego potocznego ł, tzn. u niezgłoskotwórczego). Przy jego wymowie należy trzymać prawie cały język nisko i tylko jego czubkiem dotykać do zębów. Zmiękczanie л jest więc w zasadzie regularne.
- W rosyjskim в po bezdźwięcznych wymawiamy jak polskie w (a nie f). Твой należy więc wymawiać wyraźnie /twoj/.
- Połączenia -тся, -ться w zakończeniach czasowników zwrotnych wymawia się jak /-csa/.
- Г w końcówkach dopełniacza -ого, -его wymawia się jak polskie w, np. до́брого (dobrogo) – /|dobrawa/, дре́внего (driewniego) – /|dr´ewniwə/
- Wyrazy что, что́бы (czto, cztoby) wymawia się jak /szto/, /|sztoby/.
Powitania i pożegnania
[edytuj]Dzień dobry – здравствуйте (zdrastwujcje)
Dzień dobry (rano) – доброе утро (dobraje utra)
Dzień dobry (popołudniu) – добрый день (dobryj dzjeń)
Dobry wieczór – добрый вечер (dobryj wjecjer)
Cześć – привет (priwjet)
Do zobaczenia – до встречи (da wstrjeći)
Do widzenia – до свидания (da swidanija)
Żegnaj – прощай (praśaj)
Zwroty grzecznościowe
[edytuj]Dziękuje – спасибо (spasiba)
Bardzo dziękuje – Большое спасибо (bolszaje spasiba)
Proszę – пожалуйста (pażałusta)
Przepraszam – простите (prasticje)
Bardzo przepraszam – извините (izwinicje)
Zapoznanie
[edytuj]Nie znamy się, jak ty się nazywasz? – Мы ещё не знакомы, как тебя зовут? (My jeśo nie znakomy, kak cjebja zawut?)
Nazywam się..., a ty? – Меня зовут..., а тебя? (Mienja zawut..., a cjebja?)
Bardzo mi miło – Очень приятно (Oćeń prijatna)
Mi też – Мне тоже (Mnje toże)
Ile masz lat? – Сколько тебе лет? (Skolka cjebje ljet?)
Mam ... lat, a ty? – Мне ... лет, а вам? (Mnje ... ljet, a wam?)
Ja też – Я тоже (Ja toże)
Uwaga: w przypadku gdy nasz wiek kończy się na 1 (np. 1, 21, 31 ...) zamiast słowa лет (lat – ljet) pojawia się słowo год (god). Natomiast gdy wiek kończy się na 2,3,4 to pojawia się słowo года (lata – goda), np. Mam 23 lata – Мне 23 года (Mnje dwadcac tri goda).
Język i narodowości
[edytuj]Czy mówisz po rosyjsku? – Вы говорите по-русски? (Wy gawaricje pa russkij?)
Tak mówię po rosyjsku – Я говорю по-русски (Ja gawarju pa russkij)
Czy dobrze mówisz po rosyjsku? – Вы хорошо говорите по-русски? (Wy haraszo gawaricje pa russkij?)
Tak/Nie/Trochę – Да/Нет/Немножко (Da/Niet/Niemnożka)
Skąd jesteś? – Откуда вы? (Atkuda wy?)
Jestem z Polski – Я из Польши (Ja iz Polszy)
Jestem z Rosji – Я из России (Ja iz Rasiji)
Jakiej jesteś narodowości? – Кто вы по национальности? (Kto wy pa nacjanalnasci?)
Jestem Polakiem – Я Поляк (Ja Paljak)
Polska, Polak, Polka – Польша, Поляк, Полька
Rosja, Rosjanin, Rosjanka – Россия, Русский, Россиянка
Białoruś, Białorusin, Białorusinka – Белоруссия, Беларусь, Белоруска
Niemcy, Niemiec, Niemka – Германия, Германиец, Германка
Anglia, Anglik, Angielka – Англия, Англичанин, Англичанка
Włochy, Włoch, Włoszka – Италия, Италиец, Итальянка
Francja, Francuz, Francuzka – Франция, Француз, Французка
Szwecja, Szwed, Szwedka – Швеция, швед, шведка
Hiszpania, Hiszpan, Hiszpanka – Испания, испанец, испанка
Węgry, Węgier, Węgierka – Венгрия, венгр, венгерка
Serbia, Serb, Serbka – Сербия, Серб, Сербка
Grecja, Grek, Greczynka – Греция, грек, гречанка
Chiny, Chińczyk, Chinka – Китай, китаец, китаянка
Japonia, Japończyk, Japonka – Япония, японец, японка
USA, Amerykanin, Amerykanka – США, американец, американка
Indie, Hindus, Hinduska – Индия, индиец, индианка
Zaimki osobowe
[edytuj]- я – ja
- ты – ty
- он – on
- она – ona (ana)
- оно – ono (ano)
- мы – my
- вы – wy
- они – oni (ani)
Liczebniki
[edytuj]Pod względem semantycznym liczebniki w języku rosyjskim dzielą się na dwie grupy:
- Liczebniki główne (количественные) – odpowiadają na pytanie сколько? (ile – skolka) Np.: два, десять, сорок три, сто.
- Liczebniki porządkowe (порядковые) – odpowiadają na pytanie который? (który – katoryj) Np.: второй, десятый, сорок третий, сотый.
0 – ноль
1 – оди́н 2 – два 3 – три 4 – четы́ре 5 – пять 6 – шесть 7 – семь 8 – во́семь 9 – де́вять 10 – де́сять 11 – оди́ннадцать 12 – двена́дцать 13 – трина́дцать 14 – четы́рнадцать 15 – пятна́дцать |
16 – шестна́дцать
17 – семна́дцать 18 – восемна́дцать 19 – девятна́дцать 20 – два́дцать 21 – два́дцать оди́н 22 – два́дцать два 23 – два́дцать три 24 – два́дцать четы́ре 25 – два́дцать пять 26 – два́дцать шесть 27 – два́дцать семь 28 – два́дцать во́семь 29 – два́дцать де́вять 30 – три́дцать |
40 – со́рок
50 – пятьдеся́т 60 – шестьдеся́т 70 – се́мьдесят 80 – во́семьдесят 90 – девяно́сто 100 – сто 200 – две́сти 300 – три́ста 400 – четы́реста 500 – пятьсо́т 600 – шестьсо́т 700 – семьсо́т 800 – восемьсо́т 900 – девятьсо́т 1000 – ты́сяча |
10 000 – де́сять ты́сяч
100 000 – сто ты́сяч 1 000 000 – миллио́н 1 000 000 000 – миллиа́рд |
Dni tygodnia, pory dnia i roku
[edytuj]Tydzień
[edytuj]Tydzięń – Неделя (niedzjelja)
Poniedziałek – Понедельник (paniedzjelnik)
Wtorek – Вторник (wtornik)
Środa – Среда (srieda)
Czwartek – Четверг (ćetwierg)
Piątek – Пятница (pjatnica)
Sobota – Суббота (subbota)
Niedziela – Воскресенье (waskriesjenije)
Pory dnia
[edytuj]Dzień – День (dzjeń)
Rano – Утро (utra)
Południe – Полдень (połdzjeń)
Popołudnie – после полудня (poslje połudnja)
Wieczór – Вечер (wjećer)
Noc – ноч (noć)
Północ – Полночь (połnać)
Pory roku
[edytuj]Pory roku – Времени года (wrjemieni goda)
Zima – Зима (zima)
Wiosna – Весна (wjesna)
Lato – (ljeto)
Jesień – Осень (osjeń)
Godziny
[edytuj]Która godzina? – кото́рый час? (katorij ćas?)
Pełna godzina
Do określania czasu w pełnych godzinach wykorzystuje się liczebniki główne, po których występuje odmieniony rzeczownik час.
- 1:00 – час (adzin ćas)
- 2:00 – 4:00 – два, три, четы́ре часа́ (dwa, tri, ćetyrje ćasa)
- 5:00 – 12:00 – пять, шесть... часо́в (pjac, szesc ... ćisow)
Po dwunastej pełnymi nazwami operujemy tylko w oficjalnych wypowiedziach (w radiu, telewizji itd.), natomiast w mowie potocznej wracamy do skali od 1 do 12.
- 13:00 – час
- 14:00 – 16:00 – два, три, четы́ре часа́
- 17:00 – 24:00 – пять, шесть... часо́в
Połowy godziny
Aby określić połowę godziny, musimy wspomóc się rzeczownikiem полови́на (połowa – paławina)
- 12:30 – полови́на пе́рвого (полпе́рвого) – paławina pjerwawa (połpjerwawa)
- 13:30 – полови́на второ́го (полвторо́го) – paławina wtarowa (połwtarowa)
- 18:30 – полови́на седьмо́го (полседьмо́го)...
Oczywiście można też powiedzieć to samo, ale oficjalnie, na przykład 12:30 – двена́дцать три́дцать lub двена́дцать часо́в три́дцать мину́т. Takie określanie czasu jest jednak raczej rzadko spotykane w mowie potocznej.
Niepełne godziny
Jeśli określamy czas co do dokładnych minut od pełnej godziny do połowy następnej godziny, mówimy:
- 17:05 – пять мину́т шесто́го (pjac minut szestowa)
- 17:10 – де́сять мину́т шесто́го (dzjesjac minut szestowa)
- 17:15 – пятна́дцать мину́т шесто́го (че́тверть шесто́го) (pjatnacac minut szestowa)
- 17:20 – два́дцать мину́т шесто́го (dwacac minut szestowa)
- 17:25 – два́дцать пять мину́т шесто́го (dwacac pjac minut szestowa)
- 17:35 – без двадцати́ пяти́ ше́сть (bjez dwacaci pjaci szesc)
- 17:40 – без двадцати́ ше́сть (bjez dwacaci szesc)
- 17:45 – без пятна́дцати ше́сть (без че́тверти ше́сть)
- 17:50 – без десяти́ ше́сть
- 17:55 – без пяти́ ше́сть
Kolory
[edytuj]Красный – Czerwony (krasnyj)
Синий – Granatowy (sinij)
Голубой – Niebieski (gałuboj)
Зелёный – Zielony (zjeljonyj)
Белый – Biały (bjełyj)
Жёлтый – Żółty (żołtyj)
Оранжевый – Pomarańczowy (aranżewyj)
Серый – Szary (sjeryj)
Розовый – Różowy (rozawyj)
Коричневый – Brązowy (karićniewyj)
Фиолетовый – Fioletowy (fijaljetawyj)
Чёрный – Czarny (ćornyj)
Светлый – Jasny (swjetłyj)
Тёмный – Ciemny (cjomnyj)
Яркий – Jaskrawy (jarkij)
Pytanie o drogę i kierunki, podróż
[edytuj]Dojazd
[edytuj]Przepraszam panią/pana! – Извините, пожалуйста! (izwinicje pażałusta)
Jak mogę dostać się do Moskwy/centrum/skrzyżowania? – Как доехать до Москвы / центра / перекрестка? (Kak dajehac da Maskwy/centra/pjeriekrostka?)
Musicie jechać/iść ... – Вам надо ехать/идти ... (Wam nada jechac/idzci...)
Gdzie w okolicy znajdę...? – Где в этом районе я найти ... (Gdzje w etam rajonie ja najci...)
Musicie skręcić w prawo, a następnie w lewo – Вам надо подвернуть направо, а потом направо (Wam nada padwiernuc naprawa, a patom naljewa)
Restauracja jest zaraz za rogiem – Ресторан сразу за углом (Rjestaran srazu za ugłam)
Czy będę musiał się przesiadać? – Мне буде надо отсаживаться? (Mnje budzje nada astażywasta?)
Będziesz musiał się przesiąść w ... – Вам буде надо отсаживаться в ... (Wam budzje nada astażywatsa w...)
Kierunki
[edytuj]Prosto – прямо (prjama)
W lewo – налево (naljewa)
W prawo – направо (naprawa)
Północ – север (sjewier)
Południe – юг (jug)
Zachód – запад (zapad)
Wschód – восток (wastok)
Obiekty w mieście
[edytuj]Dworzec – вокзал (wakzał)
Poczta – почта (poćta)
Kino – кино (kino)
Restauracja – ресторан (rjestaran)
Kościół – костёл (kascjoł)
Cerkiew – церковь (cerikaw)
Szkoła – школа (szkoła)
Szpital – больница (balnica)
Muzeum – музей (muzej)
Park – парк (park)
Plac – площадь (płośadz)
Środki transportu
[edytuj]Samochód – машина (maszyna)
Autobus – автобус (awtobus)
Samolot – самолёт (samoljot)
Helikopter – вертолёт (wjertaljot)
Łódź – лодка (łodka)
Ciężarówka – грузовик (gruzowik)
Rower – велосипед (wjełasipjed)
Motocykl – мотоцикл (motocikl)
W banku
[edytuj]Bank – банк (bank)
Pieniądze – деньги (dzjengi)
Bankomat – банкомат (bankamat)
Transakcja – сделка (sdzjełka)
Konto bankowe – банковский счет (bankowskij sćot)
Karta kredytowa – кредитка (krieditka)
Transfer pieniędzy – трансфер (transfjer)
Chcę znać stan mojego konta – Я бы хотел узнать состояние своего счета
Chcę wpłacić pieniądze na moje konto – Я бы хотел внести депозит
Chcę wyjąć nieco pieniędzy z konta oszczędnościowego – Я бы хотел снять денег со сберегательного счета
W hotelu
[edytuj]Hotel/Hostel/Pensjonat – отель/хостел/пансион (acjel, chostjel, pajsjon)
Czy mają Państwo wolne pokoje – У Вас остались свободные комнаты? (u was ostalis swabodnyje komnaty?)
Ile kosztuje pokój ... osobowy? – Сколько стоит номер на ... человек/человека? (skolka stoit nomjer na ... ćeławiek/ćeławieka?)
Chciałbym/Chciałabym zarezerwować ... – Я бы хотел/а забронировать ... (Ja by chacjeł/chacjeła zabranirawac...)
Pokój jednoosobowy – одноместный номер (adnomiestnyj nomjer)
Pokój dwuosobowy – двухместный номер (dwuchmiestnyj nomjer)
Pokój ... osobowy – комната на ... человек (komnata na ... ćeławiek)
Pokój dla niepalących – комната для некурящих (komnata dlja niekurjaśih)
Chcę zarezerwować pokój na ... noc/noce/nocy/tydzień/tygodni – Я бы хотел/а забронировать комнату на ... _ночь/ноч(и/ей)/неделю/недел (ja by chacjeł/a zabranirawac komnatu na ... noć (jedną noc)/noći (2,3,4)/noćej (5,6 ...)/niedzjelju (1)/njedzjelje (2,3)/njedzjel’ (4,5...))
Czy śniadanie jest w cenie? – Включён ли завтрак? (wklljućon li zawtrak?)
Przepraszam, gdzie jest pokój numer...? – Где я могу найти комнату номер...? (gdzie ja magu najci komnatu nomjer...?)
W restauracji
[edytuj]Czy to miejsce jest wolne? – Это место свободно? (eta miesta swabodna)
Niestety nie – К сожалению нет (ksażaljeniu niet)
Wolne. Proszę siąść – Свободно. Можете сесть (swabodna. możecje sjesc)
Proszę powiedzieć co pan/pani radzi zjeść na śniadanie? – Скажите пожалуйста, что вы советуете к завтраку? (skażycje pażałusta, szto wy sawietujetje k zawtraku?)
Polecam bliny z konfiturą i serem – Рекомендую блинчики с вареньем и сыром (rjekomienduju blinićiki z warieniem i syram)
Poproszę bliny i kakao – Дайте, пожалуйста блинчики о какао (dajcie pażałusta blinićiki i kakao)
Proszę. Smacznego! – Пожалуйста. Приятного аппетита! (pażałusta. prijatnawo apetita!)
Rosyjskie potrawy
[edytuj]- Zupa solanka – солянка (saljanka)
- Zupa szczi – щи (śi)
- Zupa okroszka – окрошка (akroszka)
- Pierożki pielmieni – пельмени (pielmieni)
- Pierożki (bułeczki) – расстегай (rasstjećaj)
- Bliny – Блины (bliny)
- Placki ołady – Ола́дьи (aładi)
W sklepie
[edytuj]Czy mają Państwo...? – У Вас есть...? (U was jest...?)
Gdzie mogę znaleźć...? – Где я могу найти...? (Gdzje ja magu najci...?)
Ile to kosztuje? – Сколько это стоит? (skolka eta stait?)
Czy mają coś Państwo w niższej cenie? – У Вас есть что-нибудь подешевле? (u was jest szto-nibud podjesiewlje?)
Mogę zapłacić kartą kredytową? – Могу я расплатиться кредитной картой? (magu ja raspłacitsa krieditnoj kartoj/krieditku?)
Czy mogę dostać siatkę? – Можно мне пакет, пожалуйста? (można mnie pakiet, pażałusta?)
Produkty w sklepie spożywczym
[edytuj]Pieczywo – хлебобулочные изделия (chljebobułoćnyje izdzienija)
chleb – хлеб (chljeb)
bułki – булки (bułki)
pączki – пончики (ponćiki)
Nabiał – молочный отдел (małoćnyj atdzjeł)
mleko – молоко (małako)
ser – сыр (syr)
jogurt – йогурт (jogurt)
twaróg – творог (twarog)
śmietana – сметана (smietana)
śmietanka – сли́вки (sliwki)
Dział rybny – рыбный отдел (rybnyj atdzjeł)
wędzona ryba – копчёная рыба (kapcionaja ryba)
śledź – сельдь (sjeldz)
omul – омуль (omul)
amur – амур (amur)
łosoś – лосось (łasos')
kawior – икра (ikra)
Mięso-Wędliny – мясной отдел (mjasnoj atdzjeł)
boczek – бекон (bjekon)
szynka – ветчина (wjetćina)
parówki – сосиски (sasiski)
kiełbasa – колбаса (kołbasa)
wieprzowina – свинина (swinina)
wołowina – говядина (gawjadina)
Słodycze – кондитерский отдел (kandzicjerskij atdzjeł)
ciasta – пирожное (pirożnaje)
tort – торт
pierniki – пряники (prjaniki)
cukierki – конфеты (kanfjety)
czekolada – шоколад (szakaład)
Warzywa i owoce – овощи и фрукты (owaśi i frukty)
cebula – лук (łuk)
marchewka – морковь (markow)
ogórek – огурец (ogurjec)
ziemniak – картошка (kartoszka)
pomidor – помидор (pamidor)
papryka – перец (pierjec)
kapusta – капуста
jabłko – яблоко (jabłako)
gruszka – груша (grusz)
śliwka – слива (sliwa)
pomarańcza – апельсин (apjelsin)
cytryna – лимон (limon)
banan – банан
arbuz – арбуз
Święta państwowe
[edytuj]Data | Polska nazwa | Oryginalna nazwa |
---|---|---|
1 stycznia–5 stycznia | Nowy Rok | Новый год |
7 stycznia | prawosławne Boże Narodzenie | Рождество Христово |
23 lutego | Dzień Obrońcy Ojczyzny | День защитника Отечества |
8 marca | Międzynarodowy Dzień Kobiet | Международный женский день |
1 maja | Święto Wiosny i Pracy | Праздник весны и труда |
9 maja | Dzień Zwycięstwa | День Победы |
12 czerwca | Dzień Rosji | День России |
4 listopada | Dzień Jedności Narodowej | День народного единства |