Velostrada
.jpg)
Velostrada (rzadziej określana też mianem Rowerostrada, Autostrada rowerowa) – droga rowerowa, która w swym charakterze ma przypominać autostradę[1][2], zapewniając bezkolizyjne przecięcia z pozostałymi drogami stanowiąc bezkolizyjną wersję dla rowerów[3]. Profesor Andrzej Zalewski definiuje velostradę jako drogę do szybkich codziennych podróży rowerem na dystansach 5 – 30 km, drogę o podwyższonych standardach technicznych[4].
Termin velostrada od 2022 w Polsce według „Wytycznych projektowania infrastruktury dla rowerów” Ministerstwa Inrastruktury[5] określa typ dróg rowerowych o podwyższonych parametrach projektowych umożliwiających poruszanie się nimi z prędkością 40 km/h i dopuszczanie przecięć kolizyjnych w wyjątkowych przypadkach[5][6]. Wcześniej termin nieformalnie określał pewien standard dróg analogicznych do autostrad[1][7][8][9][10][11].
Velostrady, które priorytetowo traktują potrzeby osób dojeżdżających do pracy nazywane są supervelsotradami. Rozwiązania takie można znaleźć w Kopenhadze i Londynie[12].
Nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod].jpg)
Słowo składa się z francuskiego słowa velo oznaczającego rower i włoskiego słowa strada, co oznacza drogę (Autostrada, autostrada). Po raz pierwszy termin w publikacji w Polsce pojawił się prawdopodobnie w 2001 roku w kontekście inwestycji rowerowych w Warszawie[13], w 2015 termin trafił do słownika języka polskiego[2], a w 2019 pojawiła się pierwsza publikacja naukowa definiująca standardy velostrad z ich uzasadnieniem[4]. Oprócz Polski określenie velostrada funkcjonuje w Danii, Holandii, Norwegii i Szwecji[potrzebny przypis].
Uzasadnienie
[edytuj | edytuj kod]Według wytycznych Komisji Europejskiej, velostrada ma zachęcać do jazdy na rowerze na długich dystansach i jako duże przedsięwzięcie infrastrukturalne powinna być projektowana tak, by wysokie wykorzystanie uzasadniało duży wydatek[12].
Jako uzasadnieniem dla budowy tego typu dróg rowerowych wymienianych jest szereg aspektów : ekonomiczny, użytkowy, ekologiczny, zdrowotny, a w szczególności:
- przyspieszenie transportu rowerowego[14] względem zwykłej drogi o 5–10 km/h, a względem drogi rowerowej o 10–15 km/h dla prędkości średniej[15][12],
- stworzenie szybszej alternatywy dla samochodu lub transportu publicznego[12],
- wykorzystanie velostrad przez użytkowników urządzeń transportu osobistego jak hulajnogi elektryczne czy też rowery elektryczne[16][17][14],
- zwiększenie liczby osób dojeżdżających do pracy na rowerze[18][14],
- zwiększenie atrakcyjności roweru w wykorzystaniu na dystansach powyżej 5 km o 20–30%[15][17][18][14],
- tworzenie zrównoważonego transportu i zniwelowanie dyskryminacji rowerzystów w zakresie infrastruktury[19],
- pozytywny wpływ na ekonomię lokalną zastąpienia transportu samochodowego rowerowym[15],
- zmniejszenie i unikanie zatorów drogowych[16][14],
- zwolnienie miejsc parkingowych[16],
- rosnąca popularność roweru jako środka transportu[16],
- ekologia[20] - znaczne zmniejszenie emisji CO2[18].
- aspekt zdrowotny[17][21], szczególnie w Polsce, gdzie budowa velostrad ma przyczynić się do popularyzacji tego środka transportu[19].
Wytyczne projektowe
[edytuj | edytuj kod]W Polsce standardy wykonawcze dla dróg rowerowych w standardzie funkcjonalno-technicznym velostrady (v) regulują „Wytyczne projektowania infrastruktury dla rowerów” opracowane i opublikowane przez Ministerstwo Infrastruktury z 2022 roku[5]:
- W ciągu velostrad zaleca się przejazdy bezkolizyjne przez drogi z dopuszczalną prędkością wynoszącą więcej niż 30 km/h. W przypadku przejazdów przez drogi z dopuszczalną prędkością wynoszącą nie więcej niż 30 km/h dopuszcza się stosowanie wyniesionych przejazdów[22][23];
- Prędkość do projektowania Vdpr - 40 km/h[24];
- Szerokość drogi dla rowerów tworzącej velostradę powinna być nie mniejsza niż[24]:
- 3,00 m – w przypadku drogi jednokierunkowej,
- 4,00 m – w przypadku drogi dwukierunkowej.
Dodatkowo Komisja Europejska zaleca do unikania stromych i pośrednich odcinków, które mogą zniechęcić do korzystania z trasy. Wskazuje, że wysokie koszty inwestycji powinny znaleźć uzasadnienie w wysokim wykorzystaniu[12]. Zaleca, by w tym celu wykorzystywać nieużywane linie kolejowe ze względu na ich niski stopień przewyższeń. Wskazuje też by trasy te były alternatywą dla popularnych tras dojazdowych (do pracy lub uczelni)[12].
Velostrady w Polsce
[edytuj | edytuj kod]Jaworzno
[edytuj | edytuj kod]
Chociaż już 2017 roku media donosiły o velostradzie oddanej do użytku w Rybniku[25], jednak jeżeli weźmiemy pod uwagę, że ma zaledwie 2,5 km długości i pełni głównie funkcje turystyczne to jako pierwszą tego typu inwestycję okrzyknięto velostradę w Jaworznie, która została otwarta w 2018 roku[9]. W zasięgu velostrady mieszka około 60% mieszkańców Jaworzna[19].
Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia
[edytuj | edytuj kod]
Projekt 8 tras rowerowych wykonanych w standardzie velostrady stanowiących szkielet rowerowej sieci transportowej na terenie 11 miast metropolii. Koncepcja szybkich tras rowerowych prowadzonych śladami likwidowanych kolei piaskowych, pochodząca z 2016 propagowana przez Śląski Urząd Marszałkowski w ramach projektu VeloSilesia[26]. W 2019 stała się kluczowym projektem transportowym Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii; W 2023 koncepcja przeszła z fazy projektowej w proces realizacji[27].
Wrocław
[edytuj | edytuj kod]We Wrocławiu planowano, by droga dla rowerów budowana w ramach Odrzańskiej Trasy Rowerowej miała również status Velostrady[28].
Warszawa
[edytuj | edytuj kod]Pierwsze projekty Velostrady w Warszawie pojawiły się już w 2007 roku[8][29]. Miało to być szybkie rowerowe połączenie Ursynowa i Mokotowa[8][7]. Projekt przyjmował wysokie parametry techniczne z pasami w obu kierunkach i niwelacją przewyższeń[30]. Projekt w ostatecznym wykonaniu nie pozwalał nazwać powstałej infrastruktury velostradą[31]. Kolejne projekty pojawiły się w późniejszych latach. W 2018 roku projekt szybkiej drogi dla rowerów łączącej centrum biurowe na Służewcu z Ochotą[32]. Projekt jest na etapie inicjatywy obywatelskiej[33]. Inny projekt społeczny to połączenie rowerowe Pragi Północ i Gocławia[34], który został nagłośniony w 2019[34].
Velostrada na świecie
[edytuj | edytuj kod]Belgia
[edytuj | edytuj kod]W Belgii velostrady nazywane są w języku niderlandzkim fietssnelwegen lub w języku francuskim autoroutes cyclables. Jest to rozbudowana sieć zaplanowana na 110 dróg, które łączna długość ma wynieść 2400 kilometrów. Spośród 110 tras 61 jest ukończonych i w użyciu. Z tej sieci rowerowej zrealizowano już 58% planu co wynosi 1406 km[35].
Chiny
[edytuj | edytuj kod]W styczniu 2017 r. otwarto i uruchomiono pierwszą w Chinach „rowerową autostradę”: Xiamen Yunding Road Bicycle Expressway w mieście Xiamen o przepustowości 2023 rowerów na godzinę. Poprowadzona jest linią powietrzną w postaci wiaduktu. Ma długość niecałych 5 mil (8,05 km) i łączy pięć głównych osiedli mieszkalnych i pięć centrów biznesowych[36]. Posiada 11 wejść i wyjść, 6 z nich podłączonych jest do stacji BRT, 3 do mostu dla pieszych, a 4 do budynków. Ponadto ta sekcja demonstracyjna będzie połączona z 11 przystankami autobusowymi, a po ukończeniu metra w przyszłości rowerzyści będą mogli przesiadać się na 2 stacjach metra[37]. Budowa tego odcinka przyspieszyła transport rowerowy z 90 min. do 25 min., przy czym dojazd autem trwa wciąż ponad godzinę[14].
Dania
[edytuj | edytuj kod]Pierwszą autostradę rowerową w Danii otwarto w 2012 roku między Albertslund i Kopenhagą (Supercykelstier, 2016b)[38]. Liczy ona 17,5 km[39] i była pierwszą z planowanej sieci 26 dróg tego typu sieci liczącej łącznie 300 km długości[39]. W 2020 roku sieć liczy 46 dróg o łącznej długości 746 km[40].
.jpg)
Holandia
[edytuj | edytuj kod]Pierwsze eksperymenty demonstracyjne z velostradami w tym kraju miały miejsce już w 1977 roku w Tilburgu i Hadze[17][41], ale pierwsze nowoczesne rozwiązania zaczęto wdrażać w 2004 roku[17]. Było to połączenie miast Breda i Etten-Leur o długości 7,5 km[41]. W odróżnieniu od wcześniejszej wprowadziła ona priorytet ruchu rowerowego[41]. W 2014 było tam 25 dróg określanych mianem autorstrady rowerowej. Drogi te oznaczane są numerem poprzedzonym literą F. Najdłuższa z nich to F35 i liczy 62 km długości[41]. W 2020 całkowita długość szybkich dróg rowerowych w Holandii wynosi 675 km[38].
W 2015 roku oddano do użytku autostradę rowerową według najwyższych standardów oznaczoną F325, która na całej swej długości 18 km jest całkowicie bezkolizyjna, a wszelkie przecięcia z innymi szlakami komunikacyjnymi przeprowadzone są tunelami i mostami. Łączy ona miejscowości Arnhem i Nijmegen prowadząc do centrum obu miast[42].
Norwegia
[edytuj | edytuj kod]W Norwegii jedyną zatwierdzoną planowaną velostradą jest droga rowerowa Nordjæren, która biegnie między Stavanger i Sandnes wzdłuż E39[43].
Szwecja
[edytuj | edytuj kod]W 2018 r. utworzono pierwszą tego typu drogę w kampusie Umeå, której przedłużono w 2019 r.[44]. W planach był także odcinek między Lund i Malmö. Projekt jest prowadzony przez Komitet Techniczny w Lund we współpracy z Gatukontoret w Malmö.
Koszty budowy velostrad
[edytuj | edytuj kod]
| Państwo | Oznaczenie drogi | Miasto / Trasa | EUR za 1 km | Długość w km | Koszt w EUR |
|---|---|---|---|---|---|
| Niemcy | RS1 | 1,8 mln[38] | 101[38] | 184 mln[38] | |
| Holandia | F325 |
1 mln[42] |
18 km[42] | 17 mln[42] | |
| Polska | Jaworzno | 0,54 mln[9] | 11 km[9] | 25 mln zł[9] 5,9 mln euro | |
| UK | CS3 | Londyn | 1,22 mln | 29 km | 56,6 mln |
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Metropolia planuje budowę autostrady dla rowerów [online], Metropolia GZM, 27 listopada 2019 [dostęp 2020-01-29] [zarchiwizowane z adresu 2020-01-29] (pol.).
- ↑ a b Patrycjusz Pilawski, Velostrada - Najnowsze Słownictwo Polskie [online], Obserwatorium Językowe Uniwersytetu Warszawskiego, 26 września 2018 [dostęp 2020-01-29] [zarchiwizowane z adresu 2020-01-29].
- ↑ Wiesław Bełz i inni, Regionalna Polityka Rowerowa Województwa Śląskiego, [w:] Serwis internetowy Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego, Departamentu Turystyki Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego, Katowice 2022 (pol.).
- ↑ a b Andrzej Zalewski, Nowe tendencje w organizacji bezpiecznej infrastruktury dla rowerzystów - velostrady, „MATERIAŁY BUDOWLANE”, 1 (5), 2019, s. 54–57, DOI: 10.15199/33.2019.05.10, ISSN 0137-2971 [dostęp 2023-03-22] (ang.).
- ↑ a b c WR-D - Ministerstwo Infrastruktury - Portal Gov.pl [online], Ministerstwo Infrastruktury [dostęp 2023-02-23] (pol.).
- ↑ Stanisław Gaca (red.), Wytyczne projektowania infrastruktury dla rowerów. Część 2. WR-D-42-2, Andrzej Brzeziński i inni, 1 grudnia 2020.
- ↑ a b Velostrada. Z Ursynowa na Mokotów rowerem [online], ngo.pl, 24 listopada 2008 [dostęp 2020-01-29] [zarchiwizowane z adresu 2020-01-29] (pol.).
- ↑ a b c Ścieżki rowerowe w Warszawie - Velostrada [online], SISKOM - Stowarzyszenie Integracji Stołecznej Komunikacji [dostęp 2020-01-29] [zarchiwizowane z adresu 2020-01-29].
- ↑ a b c d e Mateusz Załęski, Velostrada już działa. To pierwsza w Polsce autostrada dla rowerów [online], Twoje Zagłębie, 1 października 2018 [dostęp 2020-01-29] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-04] (pol.).
- ↑ Monika Cygnarowska, Metropolia chce sprawdzić tereny pod budowę velostrady [online], Twoje Zagłębie, 23 grudnia 2019 [dostęp 2020-01-29] [zarchiwizowane z adresu 2020-01-22] (pol.).
- ↑ Metropolia i CTL Maczki-Bór: kolejny krok w kierunku Velostrady [online], Metropolia GZM, 23 grudnia 2019 [dostęp 2020-01-29] [zarchiwizowane z adresu 2020-01-29] (pol.).
- ↑ a b c d e f 1.3 Cycle highways [online], transport.ec.europa.eu [dostęp 2023-02-25] (ang.).
- ↑ Wyborcza.pl [online], warszawa.wyborcza.pl [dostęp 2020-01-29].
- ↑ a b c d e f Will E-bikes Make Cycle Highways Happen? [online], Institute for Transportation and Development Policy, 4 lutego 2020 [dostęp 2020-03-06] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-06] (ang.).
- ↑ a b c Rafał Muszczynko, Velo City 2013: Ścieżki nie wystarczą, potrzeba rowerostrad [online], Polska Na Rowery, 13 czerwca 2013 [dostęp 2020-03-06] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-01] (pol.).
- ↑ a b c d Agata Rzędowska, RAPORT: MaaS, czyli mobilność dla mas [online], Biznes Alert, 24 listopada 2018 [dostęp 2020-02-10] [zarchiwizowane z adresu 2020-02-12] (pol.).
- ↑ a b c d e George Liu i inni, Practitioners' perspective on user experience and design of cycle highways, „Transportation Research Interdisciplinary Perspectives”, 1, 2019, s. 100010, DOI: 10.1016/j.trip.2019.100010, ISSN 2590-1982 [dostęp 2020-03-06] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-06] (ang.).
- ↑ a b c About cycle superhighways [online], Supercykelstier, 21 marca 2016 [dostęp 2020-03-06] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-17] (duń.).
- ↑ a b c Przemysław Jedlecki, Chcą zbudować autostradę dla rowerów, która połączy kilka miast [online], Wyborcza.pl. Katowice, 25 grudnia 2018 [dostęp 2020-03-06] [zarchiwizowane z adresu 2021-01-23].
- ↑ Elżbieta Pałys, Prof. Andrzej Zalewski: Myślenie o bezpieczeństwie zaczyna się od zarządzania prędkością [online], Rynek Infrastruktury, 28 kwietnia 2019 [dostęp 2020-02-10] [zarchiwizowane z adresu 2020-02-12] (pol.).
- ↑ Jurgen Buekers i inni, Health impact model for modal shift from car use to cycling or walking in Flanders: application to two bicycle highways, „Journal of Transport & Health”, 2 (4), 2015, s. 549–562, DOI: 10.1016/j.jth.2015.08.003, ISSN 2214-1405 [dostęp 2020-03-06] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-06] (ang.).
- ↑ WR-D-42-3 - Wytyczne projektowania infrastruktury dla rowerów. Część 3: Projektowanie przejazdów dla rowerów oraz infrastruktury dla rowerów na skrzyżowaniach i węzłach
- ↑ WR-D-42-1 - Wytyczne projektowania infrastruktury dla rowerów. Część 1: Planowanie tras dla rowerów
- ↑ a b WR-D-42-2 - Wytyczne projektowania infrastruktury dla rowerów. Część 2: Projektowanie dróg dla rowerów, dróg dla pieszych i rowerów oraz pasów i kontrapasów ruchu dla rowerów
- ↑ Bartłomiej Frumanowicz, Velostrada nad Nacyną dojedziemy aż do ul. Rudzkiej. Zobaczcie zdjęcia [online], Rybnik.com.pl, 17 października 2017 [dostęp 2020-01-29] [zarchiwizowane z adresu 2020-01-29] (pol.).
- ↑ Krzysztof Chmielewski, Velo Silesia - Velostrada połączy nasze miasta? - Chorzów informacje ciekawe artykuły [online], MojChorzow.pl, 5 czerwca 2016 [dostęp 2020-01-29] [zarchiwizowane z adresu 2020-01-29].
- ↑ velostrada - Metropolia GZM [online] [dostęp 2023-02-23] (pol.).
- ↑ Bartosz Senderek, Wrocławskie ścieżki rowerowe będą częścią dużej „Velostrady” [online], Tu Wrocław [dostęp 2020-01-29] [zarchiwizowane z adresu 2020-01-29] (pol.).
- ↑ Stanisław Plewako, Velostrada Ursynów-Mokotów [online], Zielone Mazowsze [dostęp 2020-02-10] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-05] (pol.).
- ↑ Maciej Miłosz, Rowerem do pracy w kwadrans [online], Życie Warszawy, 23 listopada 2008 [dostęp 2020-02-10] [zarchiwizowane z adresu 2020-01-29].
- ↑ Znowu fuszerka na wiadukcie: a miała być Velostrada [online], Wyborcza.pl | Warszawa, 2 listopada 2011 [dostęp 2020-02-10] [zarchiwizowane z adresu].
- ↑ Rowerostrada z Ochoty do Mordoru – nasz program wyborczy [online], Ochocianie Sąsiedzi [dostęp 2020-02-10] [zarchiwizowane z adresu 2020-02-12] (pol.).
- ↑ Joanna Postrzednik, Velostrada na Ochocie? Mieszkańcy chcieliby autostrady dla rowerów prosto na Mordor [online], Warszawa Nasze Miasto, 6 sierpnia 2019 [dostęp 2020-01-29] [zarchiwizowane z adresu 2019-08-06] (pol.).
- ↑ a b Paweł Korzeniowski, W Warszawie może powstać Rowerostada. Na trasie park, tunel i punkty widokowe [online], Noizz, 24 stycznia 2019 [dostęp 2020-01-29] [zarchiwizowane z adresu 2020-01-29] (pol.).
- ↑ Veelgestelde vragen [online], fietssnelwegen.be [dostęp 2020-02-12] (niderl.).
- ↑ Leanna Garfield, China's dizzying 'Bicycle Skyway' can handle over 2,000 bikes at a time — take a look [online], Business Insider, 21 lipca 2017 [dostęp 2020-02-12] [zarchiwizowane z adresu 2019-11-02].
- ↑ Chen Chuchu, Wu Zhou, 厦门云顶路自行车快速道示范段主体钢结构合龙 春节前或可空中骑行--福建频道--人民网 [online], fj.people.com.cn, 29 grudnia 2016 [dostęp 2020-02-12] [zarchiwizowane z adresu 2020-08-08] (chiń.).
- ↑ a b c d e Fabian Kuester, Fast Cycling Routes [online], European Cyclists' Federation, grudzień 2014 [dostęp 2020-03-06] [zarchiwizowane z adresu 2019-12-14] (ang.).
- ↑ a b Cycle Super Highways to generate more cyclists in Greater Copenhagen Area [online], Cycling Embassy of Denmark, 6 czerwca 2012 [dostęp 2020-02-12] [zarchiwizowane z adresu 2020-02-12] (ang.).
- ↑ Ofte stillede spørgsmål [online], Supercykelstier, 2 marca 2016 [dostęp 2020-02-12] (duń.).
- ↑ a b c d Arna Kristjánsdóttir, Agnes Sjöö, Design Standards for Bicycle ExpressRoutes [online], 2017 [zarchiwizowane z adresu 2020-03-06].
- ↑ a b c d Aleksander Buczynski, RijnWaalpad - a cycle highway with (almost) no interruptions [online], European Cyclists' Federation, 18 czerwca 2017 [dostęp 2020-03-06] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-06] (ang.).
- ↑ Sykkelstamveg Nord-Jæren [online], Statens vegvesen [dostęp 2020-02-12] (norw. bokmål).
- ↑ Camilla Bergvall, Supercykelväg på campus blir verklighet [online], UMEA Universitet, 11 października 2016 [dostęp 2020-02-12] (szw.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Najnowsze słownictwo polskie - 2019 - M. Bańko, M. Czeszewski, J. Burzyński (ndpl)
- Nowe tendencje w organizacji bezpiecznej infrastruktury dla rowerzystów – velostrady; dr hab. inż. Andrzej Zalewski, prof. UTP, Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy; Wydział Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środowiska; ORCID: 0000-0001-8917-141X
- Practitioners' perspective on user experience and design of cycle highways; 2019-06-02; George Liu, Marco te Brömmelstroet, Sukanya Krishnamurthy, Pieter van Wesemael; Transportation Research Interdisciplinary Perspectives;
- Design Standards for Bicycle ExpressRoutes; 2017; Arna Kristjánsdóttir, Agnes Sjöö; Department of Civil and Environmental Engineering Division of GeoEngineeringRoad and Traffic Research Group Road and Traffic Research Group Chalmers University of Technology;
- The Cycle Superhighway; 2019; Julie Pallesen Konda; With Technical Supervision from Associate Professor Niels Agerholm, Division of Transport Engineering, Aalborg University;
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- CHIPS (Cycle Highways Innovation for smarter People transport and Spatial planning ) badania i dobre praktyki dotyczące rowerowych autostrad.