Tasiemiec uzbrojony

Tasiemiec uzbrojony

Taenia solium
Linnaeus, 1758
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Podkrólestwo	Bilateria
(bez rangi)	pierwouste
Nadtyp	Platyzoa
Typ	płazińce
Nadgromada	Neodermata
Gromada	tasiemce
Rząd	Cyclophyllidea
Rodzina	taeniidae
Rodzaj	Taenia
Gatunek	tasiemiec uzbrojony

Tasiemiec uzbrojony (Taenia solium), tasiemiec świński – gatunek tasiemca (Cestoda) z rzędu Cyclophyllidea. Pasożyt wewnętrzny człowieka, wywołujący dwie choroby: tasiemczycę (tenioza, łac. tæniasis) oraz wągrzycę (cysticerkoza, łac. cysticercosis). Jest gatunkiem kosmopolitycznym, chociaż najczęściej występuje na obszarach o niskim poziomie higieny osobistej. Jego zasięg występowania jest szerszy niż u tasiemca nieuzbrojonego (T. saginata). Znany był już w czasach biblijnych.

Morfologia

Dojrzały osobnik mierzy zazwyczaj 2–4 m długości (chociaż wyjątkowo mogą osiągać nawet 8 m) i zbudowany jest z 800–1000 proglotydów (członów). Jego kulista główka (scolex) o średnicy 1 mm ma cztery półkoliste przyssawki oraz wysuwalny ryjek z podwójnym wieńcem 25–30 haczyków. Przedsionki płciowe w proglotydach rozrodczych są ułożone naprzemiennie, mają trzypłatowy jajnik oraz o połowę mniej jąder niż w przypadku tasiemca nieuzbrojonego. Proglotydy maciczne są mniejsze i zawierają o wiele mniej jaj niż u tasiemca nieuzbrojonego, zaś ich macica ma 5–6 bocznych odgałęzień po obu stronach.

Cykl życiowy

Cykl życiowy tasiemca uzbrojonego
(T. solium) i nieuzbrojonego (T. saginata)

Jego cykl życiowy jest prawie taki sam, jak u tasiemca nieuzbrojonego. Różni się on jednak tym, że jego żywicielem ostatecznym, oprócz człowieka, mogą być również gibbony i pawiany. Formą inwazyjną jest zazwyczaj pęcherzykowaty wągier (cysticercus cellulosae), w którym znajduje się inwaginowana główka (scolex). Kształt wągra zależy od jego umiejscowienia (np. w mięśniach jest wrzecionowaty i ma 5–20 mm, podczas gdy w mózgowiu przybiera kształt kuli o średnicy około 10 mm). Do zakażenia żywiciela ostatecznego dochodzi drogą pokarmową, najczęściej poprzez spożycie wieprzowiny zawierającej wągry tasiemca. Jaja jeszcze w macicy rozwijają się do pierwszego stadium larwalnego, jakim jest onkosfera. Otacza ją podwójna otoczka (embriofor), dzięki której larwa ta może przetrwać w środowisku zewnętrznym klimatu umiarkowanego nawet przez rok.

Dorosły osobnik każdego dnia wydala 5–6 proglotydów, które (poruszając się aktywnie) wydostają się wraz z kałem przez odbyt do środowiska zewnętrznego. Żywicielem pośrednim jest zazwyczaj świnia domowa, choć może nim być również dzik, niedźwiedź brunatny, niektóre małpy wąskonose i szerokonose, a nawet sam człowiek. W tym ostatnim przypadku do zakażenia dochodzi wskutek spożycia pokarmów zanieczyszczonych onkosferami tasiemca (np. owoców lub warzyw) albo na drodze autoinwazji (kiedy onkosfery pochodzą od własnego tasiemca). Jeżeli w wyniku antyperystaltyki człony maciczne pasożyta dostaną się do żołądka i uwolnią w nim onkosfery z jaj, zjawisko to określa się natomiast jako autoendoinwazja. W przewodzie pokarmowym żywiciela pośredniego, pod wpływem soku żołądkowego i jelitowego oraz żółci, onkosfery wydostają się ze swoich otoczek i przenikają przez błonę śluzową do naczyń krwionośnych, które rozprowadzają je do różnych mięśni (głównie języka, żuchwy, szyi, serca i przepony, rzadziej grzbietu), gdzie zostają otoczone łącznotkankową otoczką. Po dotarciu na miejsce docelowe, każda onkosfera przekształca się w 3–4 wągry. Oprócz mięśni, onkosfery mogą w mniejszym stopniu umiejscawiać się także w innych narządach (szczególne zagrożenie stanowią one w mózgowiu oraz gałkach ocznych), jednak wówczas nie zostają one otoczone tkanką łączną. Zakażenie żywiciela pośredniego często ma ostry przebieg, ponieważ w jego organizmie człony maciczne często nie rozpadają się, przez co nie uwalniają większości jaj z onkosferami.

Bibliografia

• AntoniA. Deryło AntoniA. (red.), Parazytologia i akaroentomologia medyczna, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011, s. 213–219, ISBN 978-83-01-13804-2 .