Malajka
| Asarcornis scutulata[1] | |||
| (S. Müller, 1842) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
malajka | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[6] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 Zasięg występowania oszacowany w 2001 roku | |||
Malajka[7], piżmówka malajska[8] (Asarcornis scutulata) – gatunek dużego ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych (Anatidae), występujący w północno-wschodnich Indiach i w południowo-wschodniej Azji, obecnie skrajnie nieliczny i krytycznie zagrożony wyginięciem. Jedyny przedstawiciel rodzaju Asarcornis[7][9]. Nie wyróżnia się podgatunków[3][9].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Cechy gatunku
- Większość upierzenia ciemnobrązowa, głowa i górna część szyi biało nakrapiana (wyraźniejsze u samic niż u samców), białe linie widoczne wzdłuż krawędzi skrzydeł. Białe upierzenie skrzydeł widoczne dopiero w locie.
- Wymiary średnie
- długość ciała: 66–81 cm[10]
masa ciała: samce 2200–4300 g, samice 1700–3600 g[10]
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Malajka była niegdyś szeroko rozprzestrzeniona we wschodniej części Azji Południowej i niemal całej Azji Południowo-Wschodniej, wliczając zachodnią część Indonezji. W ogromnej części pierwotnego zasięgu gatunek wyginął i obecnie niewielkie reliktowe populacje występują jedynie: w północno-wschodnich Indiach (Asam i Arunachal Pradesh), Mjanmie, zachodniej Tajlandii, północnej Kambodży (Preăh Vĭhéar) oraz na Sumatrze. Prawie na pewno malajka wyginęła w Bangladeszu, Laosie, Wietnamie i półwyspowej części Malezji; wyginęła na Jawie. Status w Bhutanie nie jest pewny, choć prawdopodobnie tylko tam sporadycznie zalatywała[6].
Ekologia i zachowanie
[edytuj | edytuj kod]- Biotop
- Rzeki i strumyki oraz bagna na terenach leśnych. Żyją w parach lub samotnie, aktywne głównie o świcie i zmierzchu.
- Gniazdo
- W dziupli lub w dole wydrążonym w ziemi.
- Jaja
- W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając przed rozpoczęciem pory deszczowej do 16 jaj.
- Wysiadywanie
- Młode wykluwają się z jaj po około 33 dniach.
- Pożywienie
- Pokarm roślinny (nasiona) i drobne zwierzęta (ryby, ślimaki, pająki, owady) zbierane z powierzchni wody.
Status zagrożenia
[edytuj | edytuj kod]W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN malajka od 2024 roku jest klasyfikowana jako gatunek krytycznie zagrożony (CR, Critically Endangered); wcześniej uznawano ja za gatunek zagrożony (EN, Endangered). Liczebność populacji szacowana jest na 150–450 dorosłych osobników, a jej trend oceniany jest jako spadkowy[6].
Gwałtowny spadek liczebności w dużej mierze został spowodowany zniszczeniem, degradacją i zaburzeniem siedlisk rzecznych (np. poprzez osuszanie terenów podmokłych) i leśnych (np. wypalanie lasów w porze suchej). Gatunek może być szczególnie podatny na utratę dużych drzew z dziuplami lęgowymi. Inne poważne zagrożenia to polowania i plądrowanie gniazd[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Asarcornis scutulata, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Asarcornis, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2013-07-12] (ang.).
- ↑ a b White-winged Wood Duck (Cairina scutulata). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-06)]. (ang.).
- ↑ Cairina scutulata, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2013-07-12] (ang.).
- ↑ Asacornis scutulata, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2013-07-12] (ang.).
- ↑ a b c d BirdLife International, Asarcornis scutulata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2024, wersja 2024-2 [dostęp 2024-02-04] (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Aythyini Delacour & Mayr, 1945 (1831) (wersja: 2020-01-10). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-07-26].
- ↑ Paweł Mielczarek, Włodzimierz Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 36, 1999. ISSN 0550-0842.
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Screamers, ducks, geese, swans. IOC World Bird List: Version 10.1. [dostęp 2020-07-26]. (ang.).
- ↑ a b C. Carboneras, G.M. Kirwan: White-winged Duck (Asarcornis scutulata), version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2025-02-04]. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia i materiały multimedialne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).