Ludwik Rydygier

	; Portret dr. Ludwika Rydygiera autorstwa Zbigniewa Kotyłło
	generał brygady
Data i miejsce urodzenia	21 sierpnia 1850 ; Dusocin
Data śmierci	25 czerwca 1920
	Przebieg służby
Lata służby	1918–1920
Siły zbrojne	Wojsko Polskie
Jednostki	DOGen. „Pomorze”
Stanowiska	szef sanitarny okręgu generalnego
Główne wojny i bitwy	wojna polsko-ukraińska obrona Lwowa;

Ludwik Rydygier
	; Portret dr. Ludwika Rydygiera z asystentami autorstwa Leona Wyczółkowskiego
Data i miejsce urodzenia	21 sierpnia 1850 ; Dossoczyn, Królestwo Prus
Data i miejsce śmierci	25 czerwca 1920 ; Lwów, Polska
Zawód, zajęcie	lekarz
Alma Mater	Uniwersytet w Greifswaldzie
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ludwik Rydygier

Ludwik Antoni Rydygier (ur. 21 sierpnia 1850 w Dusocinie, zm. 25 czerwca 1920 we Lwowie) – polski lekarz, chirurg, profesor doktor medycyny, generał brygady Wojska Polskiego.

Życiorys

Urodził się w rodzinie Karola Ferdynanda Riedigera, właściciela majątku Dusocin koło Grudziądza, w ówczesnym zaborze pruskim, i Elżbiety z Koenigów. Karol Riediger mimo niemieckiego nazwiska czuł się Polakiem^[1]. Podobnie jego syn Ludwik pod wpływem rodziny od najmłodszych lat demonstrował swoje polskie pochodzenie.

Wykształcenie rozpoczął w progimnazjum Collegium Marianum w Pelplinie, następnie w latach 1859–1861 uczył się w gimnazjum w Chojnicach, następnie w gimnazjum w Chełmnie, które ukończył w 1869 zdaniem matury. W latach 1869–1873 studiował medycynę najpierw w Krakowie, a później na uniwersytecie w Greifswaldzie, gdzie samowolnie zmienił nazwisko na spolszczone Rydygier^[2]. Dyplom lekarza uzyskał 8 grudnia 1873 roku, a pracę doktorską obronił w lutym 1874 roku.

Po studiach przez krótki czas pracował w Szpitalu Najświętszej Marii Panny, ale wkrótce zajął się prowadzeniem prywatnej praktyki w Chełmnie. Pisał wówczas prace naukowe z zakresu chirurgii. Powrócił do Greifswaldu, a habilitację obronił w Jenie w 1878 roku, gdzie też został zatrudniony jako asystent kliniki chirurgii. W Chełmnie udało mu się otworzyć prywatną klinikę „dla chorób ocznych, chirurgicznych i kobiecych”.

W 1881 roku ubiegał się o katedrę chirurgii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, jednak dzięki poparciu Theodora Billrotha stanowisko to uzyskał Jan Mikulicz-Radecki.

Dopiero w 1887 roku został powołany na tę katedrę, gdy Mikulicz przeniósł się do Królewca. W 1897 otrzymał propozycję objęcia stanowiska kierownika nowej katedry i kliniki chirurgii Uniwersytetu Lwowskiego. Od 1897 profesor na Uniwersytecie Lwowskim.

Był jednym z najwybitniejszych ówczesnych polskich, a także światowych chirurgów. Dnia 16 listopada 1880 roku przeprowadził pierwszy w Polsce (a drugi na świecie) zabieg wycięcia odźwiernika z powodu raka żołądka, a w 1881 pierwszy w świecie zabieg resekcji żołądka z powodu owrzodzenia. W 1884 wprowadził nową metodę chirurgicznego leczenia choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy za pomocą zespolenia żołądkowo-jelitowego.

Rydygier był autorem (1900) oryginalnej metody usuwania gruczolaka gruczołu krokowego i wielu innych technik operacyjnych.

Był dziekanem Wydziału Lekarskiego i przeciwnikiem równouprawnienia kobiet w dostępie do zawodu lekarskiego. W roku 1897 zagłosował przeciwko przyjmowaniu kobiet na Wydział Lekarski. Na własny koszt zamieszczał w prasie ogłoszenia: Precz z Polski z dziwolągiem kobiety lekarza!^[3]. W latach 1901/1902 był rektorem Uniwersytetu Lwowskiego. Wychował wielu znakomitych chirurgów, przyszłych profesorów. W 1889 roku zorganizował pierwszy w Polsce zjazd chirurgiczny. Zjazdy te w 1921 dały początek Towarzystwu Chirurgów Polskich. Nie opuścił Lwowa, gdy zaproponowano mu przejście na Uniwersytet Karola w Pradze. Był wybitnym chirurgiem, odznaczył się jako świetny operator, inicjator nowych metod, utalentowany organizator. Niektóre wprowadzone przez niego metody operowania żołądka, raka odbytnicy, amputacji, kardiochirurgii, ortopedii, chirurgii plastycznej, urologii – są stosowane do dziś.

18 listopada 1903 został wyniesiony do stanu szlacheckiego z przydatkiem „Ritter von Ruediger”^[4]^[5].

W czasie I wojny światowej kierował szpitalem wojskowym w Brnie. Po zakończeniu wojny powrócił do Lwowa. Walczył w jego obronie przed Ukraińcami w listopadzie 1918. W trakcie walk o Lwów włączył się w tworzenie służb medyczno-sanitarnych Wojska Polskiego. Został do niego przyjęty w stopniu generała podporucznika. W 1920 rozpoczął organizowanie szpitali wojskowych. Był szefem sanitarnym Dowództwa Okręgu Generalnego „Pomorze”. Konsultant i naczelny chirurg Dowództwa „Wschód”. W 1920 zweryfikowany jako generał brygady.

Zmarł nagle na zawał serca^[6] 25 czerwca 1920 roku. Został pochowany początkowo na cmentarzu Łyczakowskim; szczątki przeniesiono później do kwatery dowódców na Cmentarzu Obrońców Lwowa.

Upamiętnienie

Imię Ludwika Rydygiera noszą m.in. Szpital Powiatowy w Chełmnie, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Krakowie, Wojewódzki Szpital Zespolony w Toruniu, szpital ginekologiczno-położniczy w Łodzi, szpital miejski w Częstochowie i Szpital Wojewódzki w Suwałkach. Do lat 70. XX w. nosił je Szpital Powiatowy w Słubicach^[7]. Do 1982 roku imię Ludwika Rydygiera nosił Szpital Miejski w Kutnie^[8], a w latach 1949–2004 Szpital im. Ludwika Rydygiera we Wrocławiu^[9].
W 1989 r. Poczta Polska wyemitowała w nakładzie 6 mln sztuk upamiętniający go znaczek pocztowy o nominale 60 złotych^[10].
W wielu miejscowościach w Polsce nadano ulicom nazwę upamiętniającą postać Ludwika Rydygiera np. w Chełmnie, Grudziądzu, Toruniu, Wrocławiu, Warszawie, Krakowie, Bydgoszczy, Pile czy Słupsku.
27 czerwca 2007 roku nadano pośmiertnie Ludwikowi Rydygierowi tytuł „Honorowego obywatela Grudziądza”^[11].

Uczniowie i współpracownicy Ludwika Rydygiera

Przypisy

↑ Czupryna i Orzeł-Nowak 2005 ↓, s. 26.
↑ Czupryna i Orzeł-Nowak 2005 ↓, s. 87.
↑ MieczysławM. Czuma MieczysławM., MichałM. Kozioł MichałM., LeszekL. Mazan LeszekL., To jest Kraków, mości książę, MichałM. Rożek (red.), Kraków: wydawnictwo Anabasis, 2007, s. 181, ISBN 978-83-85931-16-4, OCLC 833025196 .
↑ Sylwester Korwin Kruczkowski: Poczet Polaków wyniesionych do godności szlacheckiej przez monarchów austrjackich w czasie od roku 1773 do 1918: dalej tych osób, którym wymienieni władcy zatwierdzili dawne tytuły książęce względnie hrabiowskie lub nadali tytuły hrabiów i baronów jak niemniej tych, którym zatwierdzili staropolskie szlachectwo. Lwów: 1935, s. 47.
↑ Por.: S. Górzyński, Nobilitacje w Galicji w latach 1772–1918, Warszawa, 1999, s. 227.
↑ Polakiem nie trzeba się urodzić. Wystarczy tylko bardzo chcieć nim być [online], tygodnik.tvp.pl [dostęp 2020-09-30] (pol.).
↑ Szpital Powiatowy w Słubicach.
↑ K. Koszada, H. Lesiak, E. Świątkowska, Szpital Kutnowski 1840-2005, Kutno 2005.
↑ Historia Szpitala. Siostry Boromeuszki Wrocław [online], boromeuszki.wroclaw.pl [dostęp 2020-02-02] .
↑ 1989.09.18. Chirurdzy polscy. kzp.pl. [dostęp 2024-05-26]. (pol.).
↑ Honorowi obywatele Grudziądza grudziadz.pl [dostęp 2021-03-08].
↑ Historia PTOiTr. ptoitr.pl. [dostęp 2015-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (31 października 2016)].

Bibliografia

Antoni Czupryna, Anita Orzeł-Nowak: Ludwik Rydygier: życie i dzieło. Kraków: Aureus, 2005. ISBN 83-87887-52-8.
Tadeusz Kryska-Karski i Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski Niepodległej, Editions Spotkania, Warszawa 1991, wyd. II uzup. i poprawione.
Piotr Stawecki: Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939. Warszawa: Bellona, 1994. ISBN 83-11-08262-6. OCLC 830050159.
Jerzy Kałdowski: Doktor Ludwik Rydygier 1850–1920. Chełmno: Muzeum Ziemi Chełmińskiej, 1985, seria: Zasłużeni ludzie Chełmna.

Linki zewnętrzne

Publikacje Ludwika Rydygiera w bibliotece Polona
Ludwik Rydygier, Internetowy Polski Słownik Biograficzny [dostęp 2022-01-07].

[CITEREFCzuprynaOrzeł-Nowak200526-1] Czupryna i Orzeł-Nowak 2005 ↓, s. 26.

[CITEREFCzuprynaOrzeł-Nowak200587-2] Czupryna i Orzeł-Nowak 2005 ↓, s. 87.

[3] MieczysławM. Czuma MieczysławM., MichałM. Kozioł MichałM., LeszekL. Mazan LeszekL., To jest Kraków, mości książę, MichałM. Rożek (red.), Kraków: wydawnictwo Anabasis, 2007, s. 181, ISBN 978-83-85931-16-4, OCLC 833025196 .

[4] Sylwester Korwin Kruczkowski: Poczet Polaków wyniesionych do godności szlacheckiej przez monarchów austrjackich w czasie od roku 1773 do 1918: dalej tych osób, którym wymienieni władcy zatwierdzili dawne tytuły książęce względnie hrabiowskie lub nadali tytuły hrabiów i baronów jak niemniej tych, którym zatwierdzili staropolskie szlachectwo. Lwów: 1935, s. 47.

[5] Por.: S. Górzyński, Nobilitacje w Galicji w latach 1772–1918, Warszawa, 1999, s. 227.

[6] Polakiem nie trzeba się urodzić. Wystarczy tylko bardzo chcieć nim być [online], tygodnik.tvp.pl [dostęp 2020-09-30] (pol.).

[7] Szpital Powiatowy w Słubicach.

[8] K. Koszada, H. Lesiak, E. Świątkowska, Szpital Kutnowski 1840-2005, Kutno 2005.

[9] Historia Szpitala. Siostry Boromeuszki Wrocław [online], boromeuszki.wroclaw.pl [dostęp 2020-02-02] .

[10] 1989.09.18. Chirurdzy polscy. kzp.pl. [dostęp 2024-05-26]. (pol.).

[11] Honorowi obywatele Grudziądza grudziadz.pl [dostęp 2021-03-08].

[12] Historia PTOiTr. ptoitr.pl. [dostęp 2015-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (31 października 2016)].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]