Landkreis Pulawy

Powiat Pulawy
Landkreis Pulawy
	powiat
	1939–1944
Państwo	Generalne Gubernatorstwo
Dystrykt	lubelski
Siedziba	Pulawy
Powierzchnia	2538 km²
Populacja (1943); • liczba ludności	; 256.860
• gęstość	101,2
	Szczegółowy podział administracyjny
Liczba gmin	28 (w tym 2 miasta)
Liczba wsi (gromad)	421
	Położenie na mapie GG;

Powiat Pulawy (niem. Landkreis Pulawy, Kreishauptmannschaft Pulawy, pol. powiat puławski) – jednostka podziału administracyjnego Generalnego Gubernatorstwa w latach 1939–1944, wchodząca w skład dystryktu lubelskiego. Siedziba powiatu znajdowała się w Puławach.

Po wybuchu II wojny światowej i agresji ZSRR na Polskę obszar II Rzeczypospolitej przedzieliła Linia Mołotowa. Na części terenów II RP okupowanych wojskowo przez III Rzeszę (a więc tej, która nie została anektowana bezpośrednio przez Niemców), na podstawie dekretu Adolfa Hitlera z 12 października 1939 (z mocą obowiązującą od 26 października 1939), uworzono jednostkę administracyjno-terytorialną o nazwie Generalne Gubernatorstwo^[1]. Generalne Gubernatorstwo podzielone na cztery dystrykty, a te z kolei były podzielone na powiaty, gminy zbiorowe i wsie (właściwie dawne polskie gromady)^[2].

Jednym z powiatów dystryktu lubelskiego był Landkreis Pulawy. Objął on początkowo tylko obszary należące przed wojną do^[3]:

powiatu puławskiego w województwie lubelskim (w całości) – dwa miasta Puławy i Kazimierz Dolny oraz 16 gmin wiejskich: Baranów, Celejów, Garbów, Godów, Gołąb, Kamień, Karczmiska, Końskowola, Kurów, Markuszów, Nałęczów, Opole, Rybitwy, Szczekarków, Wąwolnica i Żyrzyn;
powiatu garwolińskiego w województwie warszawskim – 6 gmin wiejskich: Irena, Kłoczew, Ryki, Stężyca, Trojanów i Ułęż.

1 września 1941 zmieniono południowy zasięg Landkreis Radzyn, włączając jego południowe gminy do Landkreis Pulawy i Landkreis Lublin. Do Landkreis Pulawy włączono 3 gminy wiejskie – Łysobyki, Michów i Wielkie^[4]^[5]. Spośród nowo włączonych jednostek, gminy Michów i Wielkie należały przed wojną do powiatu lubartowskiego, a gmina Łysobyki do powiatu łukowskiego^[6]. Po zmianie tej liczba gmin wiejskich zwiększyła się do 25^[2].

1 września 1943 do Landkreis Pulawy z Landkreis Lublin włączono także położoną w odległym, południowo-zachodnim krańcu powiatu gminę Chodel^[5], zwiększając tym samaym liczbę gmin wiejskich w Landkreis Pulawy do 26, podzielonych na 421 wsi (gromad)^[2].

Landkreis Pulawy funkcjonował do 25 lipca 1944^[7]. 22 sierpnia 1944 przywrócono przedwojenne granice powiatom puławskiemu, lubartowskiemu i łukowskiemu w województwie lubelskim oraz powiatowi garwolińskiemu w województwie warszawskim^[8].

Miejscowości

Lista największych miejscowości w Landkreis Pulawy w 1943 roku^[2]:

Największe miejscowości
Miejscowość	Status	Liczba mieszkańców 1.III.1943	Gmina
Pulawy	miasto	14679	Pulawy
Dęblin wojskowy	wieś	6348	Irena
Irena	wieś	4615	Irena
Kazimierz Dolny	miasto	3979	Kazimierz Dolny
Ryki	wieś	3533	Ryki
Opole	wieś	3238	Opole
Gołąb	wieś	2779	Gołąb
Rycice	wieś	2576	Irena
Kurów	wieś	2452	Kurów
Mierzwiączka	wieś	2263	Irena
Swaty	wieś	2083	Ryki
Stężyca	wieś	1982	Stężyca
Michów	wieś	1940	Michów Lubartowski
Wola Przybysławska	wieś	1864	Markuszów
Karczmiska Posiółek	wieś	1736	Karczmiska
Klementowice	wieś	1729	Celejów
Garbów	wieś	1686	Garbów
Ratoszyn	wieś	1672	Chodel
Karczmiska Poduchowne	wieś	1645	Karczmiska
Wąwolnica	wieś	1639	Wąwolnica
Końskowola	wieś	1586	Końskowola
Nałęczów-Zdrój	wieś	1544	Nałęczów
Chodel	wieś	1475	Chodel
Łysobyki	wieś	1440	Łysobyki
Kluczkowice	wieś	1341	Opole
Żyrzyn	wieś	1306	Żyrzyn
Sobieszyn	wieś	1277	Ułęż
Bobrowniki	wieś	1235	Irena
Przytoczno	wieś	1235	Łysobyki
Osiny	wieś	1224	Żyrzyn
Bochotnica	wieś	1207	Celejów
Przybysławice	wieś	1181	Garbów
Godów	wieś	1164	Godów
Puszno	wieś	1164	Godów
Pożóg	wieś	1150	Końskowola
Niezdów	wieś	1123	Opole
Piotrawin	wieś	1097	Kamień
Chruślina	wieś	1046	Godów
Baranów	wieś	1043	Baranów
Wrzelowiec	wieś	1043	Opole
Kraczewice Prywatne	wieś	1018	Karczmiska

Przypisy

↑ Verordnungsblatt des Generalgouverneurs für die Besetzten Polnischen Gebiete = Dziennik Rozporządzeń Generalnego Gubernatora dla Okupowanych Polskich Obszarów / hrsg. vom Amt des Generalgouverneurs. 1939, Nr 1 (26 October) - Nr 15 (31 Dezember)
↑ ^a ^b ^c ^d Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GG
↑ Gemeindekarte des Generalgouvernements für die besten polnischen Gebiete (1940).
↑ Verordnungsblatt für das Generalgouvernement = Dziennik Rozporządzeń dla Generalnego Gubernatorstwa. 1941, nr 106 (14 November), str. 629
↑ ^a ^b Rolf Jehke (2009): Territoriale Veränderungen in Deutschland und deutsch verwalteten Gebieten 1874-1945:, Herdecke.
↑ Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej – podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
↑ 25 lipca 1944 – data zajęcia Lublina przez Armię Czerwoną.
↑ Dz.U. z 1944 r. nr 2, poz. 8.

Bibliografia

Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GG. 1943. Burgverlag Krakau.
Czesław Madajczyk, Generalna Gubernia w planach hitlerowskich. Studia, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 1961.
Czesław Madajczyk, Polityka III Rzeszy w okupowanej Polsce, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 1970.

[1] Verordnungsblatt des Generalgouverneurs für die Besetzten Polnischen Gebiete = Dziennik Rozporządzeń Generalnego Gubernatora dla Okupowanych Polskich Obszarów / hrsg. vom Amt des Generalgouverneurs. 1939, Nr 1 (26 October) - Nr 15 (31 Dezember)

[amt-2] Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GG

[karte-3] Gemeindekarte des Generalgouvernements für die besten polnischen Gebiete (1940).

[4] Verordnungsblatt für das Generalgouvernement = Dziennik Rozporządzeń dla Generalnego Gubernatorstwa. 1941, nr 106 (14 November), str. 629

[jehke-5] Rolf Jehke (2009): Territoriale Veränderungen in Deutschland und deutsch verwalteten Gebieten 1874-1945:, Herdecke.

[6] Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej – podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933

[7] 25 lipca 1944 – data zajęcia Lublina przez Armię Czerwoną.

[8] Dz.U. z 1944 r. nr 2, poz. 8.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Przynależność wojewódzka	gubernia lubelska (1867–1915) woj. lubelskie (II RP) (1919–1939) woj. lubelskie (PRL) (1945–1975)
Miasta	Baranów (do 1870) Bobrowniki (do 1870) Józefów (do 1870) Kazimierz (Dolny) (do 1870 i od 1927) Końskowola (do 1870) Kurów (do 1870) Markuszów (do 1870) Nałęczów (od 1963) Opole (do 1870) Puławy (Nowa Aleksandria) (od 1906) Wąwolnica (do 1870)
Osiedla (1954–1972)	Nałęczów (1956–1963)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–1975)	Baranów (nad Wieprzem) (do 1877 i od 1933) Celejów (do 1954) Drzewce (do 1929) Garbów Godów (do 1954) Gołąb (1870–1954) Irena (1870–1939 →) Iwanowskie Sioło (do 1870) Janowiec (do 1973) Józefów (do 1877) Kamień (do 1954) Karczmiska (do 1954) Kazimierz (1870–1927) Kazimierz Dolny (od 1973) Końskowola (od 1870) Kowala (do 1874) Kurów Markuszów (1870–1954) Nałęczów (od 1929) Nowa Aleksandria (do 1919) Opole (do 1954) Puławy (1919–1933 i od 1973) Rogów (1874–?) Rybitwy (1877–1954) Szczekarków (do 1954) Wąwolnica (od 1929) Wola Czołnowska (1877–1933) Wronów (do 1874) Zastów (do 1874) Żyrzyn
Gromady (1954–1972)	Baranów (1954–1972) Bochotnica (1954–1972) Borowa (1954–1958) Braciejowice (1954 →) Bronowice (← 1955–1958) Celejów (1954–1972) Chruślina (1954 →) Chrząchów (1954–1958) Dęba (1954–1959) Dobre (1954 →) Drzewce (1954–1959) Garbów (1954–1972) Głusko (1954 →) Godów (1954 →) Gołąb (1954–1972) Góra Puławska (← 1955–1972) Gródek (1954–1958) Idalin (1954 →) Janowiec (← 1955–1972) Józefów n/Wisłą (1954 →) Kaliszany (1954 →) Kamień (1954 →) Karczmiska (1954 →) Klementowice (1954–1972) Kluczkowice (1954 →) Kłoda (1954–1959) Komaszyce Stare (1954 →) Końskowola (1954–1972) Kowala (1954 →) Kraczewice (1954 →) Kurów (1954–1972) Leśce (1954–1957) Łaziska (1954 →) Łubki (1954 →) Markuszów (1954–1972) Nałęczów (1954–1956) Niezabitów (1954 →) Niezdów (1954 →) Opole Lubelskie (1954 →) Osiny (1954–1959) Piotrowice (1954–1972) Poniatowa (1954 →) Pożóg (1954–1959) Prawno (1954 →) Rogów (1954 →) Rzeczyca (1954–1959) Sadurki (1954–1968) Skoków (1954 →) Skrudki (1954–1961) Słotwiny (1954 →) Spławy (1954 →) Śniadówka (1954–1958) Trzcianki (← 1955–1958) Wandalin (1954 →) Wąwolnica (1954–1972) Wilków (1954 →) Wola Przybysławska (1954–1959) Wronów (1954 →) Wrzelowiec (1954 →) Wrzelów (1954 →) Zagłoba (1954 →) Zagóźdź (1954–1958) Zagrody (1954 →) Zagrody (1954–1959) Zarzecze (← 1955–1968) Żyrzyn (1954–1972)