Jerzy Pawłowski (szermierz)

Jerzy Pawłowski
	; Jerzy Pawłowski (1968)
Data i miejsce urodzenia	25 października 1932 ; Warszawa
Data i miejsce śmierci	11 stycznia 2005 ; Warszawa
Wzrost	174 cm
Dorobek medalowy
	Reprezentacja Polska
	Igrzyska olimpijskie
	Mistrzostwa świata
	Plebiscyt Przeglądu Sportowego
1. miejsce ;	1957
1. miejsce ;	1968
3. miejsce ;	1956
3. miejsce ;	1962
3. miejsce ;	1966
3. miejsce ;	1967
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jerzy Władysław Pawłowski (ur. 25 października 1932 w Warszawie, zm. 11 stycznia 2005 tamże) – polski szermierz, szpieg i malarz. Pięciokrotny medalista igrzysk olimpijskich i wielokrotny medalista mistrzostw świata.

Życiorys

Urodzony w rodzinie o tradycjach patriotycznych, ojciec był żołnierzem AK^[1]. Brał udział w Powstaniu Warszawskim dostarczając powstańcom żywność i papierosy^[2]. Podczas ewakuacji w okolicach stadionu Legii Warszawa stracił oko^[3]. Ukończył liceum ogólnokształcące, a potem studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego^[4].

Kariera sportowa

Podczas rozkopywania okopów znalazł oficerską szablę. Następnie w 1948 słuchał relacji z olimpiady w Londynie^[5]. 9 maja 1949 rozpoczął trening szermierki w klubie ZKS Ogniwo^[6]. W 1950 roku podczas mistrzostw Polski zdobył tytuł wicemistrza przegrywając w finale z Marianem Suskim^[7]. W 1952 został powołany do wojska i zaczął trenować w CWKS. Tam trafił w ręce węgierskiego trenera Janosa Keveya^[8]. W tym samym roku zdobył mistrzostwo Polski we florecie. Podczas jednej z walk pokonał przedwojennego olimpijczyka Antoniego Sobika^[9] i wystartował w igrzyskach olimpijskich w Helsinkach^[10]. Indywidualnie odpadł w grupie ćwierćfinałowej, zaś drużynowo zajął miejsca 5.–8.^[11]. W 1956 na igrzyskach w Melbourne zdobył dwa srebrne medale w turnieju szablistów – indywidualnie i drużynowo (wraz z Marianem Kuszewskim, Zygmuntem Pawlasem, Andrzejem Piątkowskim, Wojciechem Zabłockim i Ryszardem Zubem). W 1957 został pierwszym polskim indywidualnym mistrzem świata w szermierce, zwyciężając na mistrzostwach świata w Paryżu. W 1959 na mistrzostwach świata w Budapeszcie walnie przyczynił się do zdobycia przez Polskę pierwszego tytułu drużynowych mistrzów świata dzięki swemu pamiętnemu zwycięstwu nad Węgrem Rudolfem Kárpátim^[12]. W 1960 na igrzyskach w Rzymie zdobył wraz z drużyną srebrny medal w szabli (skład: Pawłowski, Kuszewski, Piątkowski, Zub, Zabłocki, Emil Ochyra)^[13]. W 1961 na mistrzostwach świata w Turynie indywidualnie zajął 4. miejsce, a drużynowo zdobył tytuł mistrza świata. W 1964 na igrzyskach w Tokio zdobył drużynowo brązowy medal. Rok 1968 to złoty medal w szabli indywidualnie w igrzyskach olimpijskich w Meksyku^[4].

Poza igrzyskami olimpijskimi zdobył także 19 medali mistrzostw świata, w tym siedmiokrotnie złoty (1957, 1965, 1966 – indywidualnie^[14] oraz 1959, 1961, 1962, 1963 – drużynowo^[15]). Był także 14-krotnym mistrzem Polski w szabli i florecie. W 1967 Międzynarodowa Federacja Szermiercza uznała go za szablistę wszech czasów. W latach 1970–1974 pełnił funkcję prezesa Polskiego Związku Szermierczego. W tym okresie ukończył też studia prawnicze na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego.

Na początku 1952 otrzymał tytuł mistrza sportu^[16]. Dwukrotnie (1957 i 1968) w Plebiscycie Przeglądu Sportowego został uznany najlepszym sportowcem roku w Polsce.

Pochowany na cmentarzu w Falenicy, w której spędził ostatnie lata życia^[17].

Działalność szpiegowska

Agent (ówczesna nazwa TW) UBP (Papuga) i TW Zarządu II SG WP (Szczery)^[18]. Od 1964 agent wywiadu CIA (Paweł). Zwerbowany podczas pobytu w USA, przekazywał Amerykanom głównie informacje personalne i towarzyskie o osobach z kręgów polityczno-wojskowych. W 1975 został w Polsce aresztowany pod zarzutem szpiegostwa na rzecz USA (według niego sam zgłosił fakt współpracy do polskich organów ścigania). 8 kwietnia 1976 został za to skazany na karę 25 lat więzienia, utratę praw publicznych na 10 lat i zdegradowanie do stopnia szeregowca (z majora) oraz pozbawienie Krzyży Kawalerskiego i Oficerskiego Orderu Odrodzenia Polski i innych odznaczeń^[19]. Po odbyciu 10 lat kary został zwolniony w drodze ułaskawienia, w ramach wymiany szpiegów pomiędzy CIA a KGB na moście Glienicke pomiędzy Poczdamem a ówczesnym Berlinem Zachodnim w 1985. Miał być wówczas wymieniony m.in. za wywiadowcę SB Mariana Zacharskiego. J. Pawłowski zdecydował się jednak pozostać w Polsce.

Po zwolnieniu z więzienia powrócił do amatorskiego uprawiania szermierki – zawodowego uprawiania zabroniły mu władze sportowe. Pod koniec życia zajął się malarstwem – głównie pejzażowym, a także bioenergoterapią. Napisał książki: Trud olimpijskiego złota (Warszawa 1973) i Najdłuższy pojedynek. Spowiedź szablisty wszech czasów – agenta CIA.

Życie prywatne

Był dwukrotnie żonaty. Z aktorką Teresą Szmigielówną miał syna Piotra (zm. 2021) kajakarza^[20], a z drugą żoną – Iwoną, syna Michała. Jego wnukami są aktorzy Stefan i Józef Pawłowscy^[21].

Upamiętnienie

W 2007 powstał spektakl Teatru Telewizji pt. Kryptonim Gracz (scen. i reż. Agnieszka Lipiec-Wróblewska), dotyczący życia (głównie pozasportowego) Jerzego Pawłowskiego. Jego premiera odbyła się 28 stycznia 2008. W rolę głównego bohatera wcielił się Zbigniew Zamachowski.

2 lipca 2017 został uhonorowany gwiazdą w Alei Gwiazd Sportu we Władysławowie^[22].

Przypisy

↑ Tadeusz M. Płużański: Bestie 2. Warszawa: 2 Kolory, 2013, s. 250. ISBN 978-83-936533-0-0.
↑ Bołba 2022 ↓, s. 12.
↑ Bołba 2022 ↓, s. 13.
↑ ^a ^b Jerzy Władysław Pawłowski (1932–2005) – Polski Komitet Olimpijski [online] [dostęp 2023-01-31] (pol.).
↑ Bołba 2022 ↓, s. 17.
↑ Bołba 2022 ↓, s. 18.
↑ Bołba 2022 ↓, s. 22.
↑ Bołba 2022 ↓, s. 19.
↑ Bołba 2022 ↓, s. 21.
↑ Bołba 2022 ↓, s. 26.
↑ Bołba 2022 ↓, s. 28.
↑ Bołba 2022 ↓, s. 77.
↑ Bołba 2022 ↓, s. 78.
↑ MaciejM. Łuczak MaciejM., Szermierka w Polsce w latach 1945-1989, Poznań 2002, s. 277, ISBN 83-88923-00-5, ISSN 0239-7161 [dostęp 2023-09-28] (pol.).
↑ MaciejM. Łuczak MaciejM., Szermierka w Polsce w latach 1945-1989, Poznań 2002, s. 288-289, ISBN 83-88923-00-5, ISSN 0239-7161 [dostęp 2023-09-28] (pol.).
↑ Nowi mistrzowie sportu. „Nowiny Rzeszowskie-Nowiny Sportowe”, s. 1, nr 2 z 7 stycznia 1952.
↑ Stefan Szczepłek. Wsparcie z prawego brzegu. „Skarpa Warszawska”, s. 71, luty 2022.
↑ Jerzy Pawłowski PRL-owski Playboy i agent UB został szpiegiem CIA – Polska – Newsweek.pl [online], www.newsweek.pl [dostęp 2020-11-03] (pol.).
↑ Ireneusz Pawlik: Jerzy Pawłowski, szpieg w masce. 1993, s. 47.
↑ Zmarł Piotr Pawłowski. pzkaj.pl. [dostęp 2021-04-21]. (pol.).
↑ Zrozumieć szpiega. Aktorzy filmu „Jack Strong” o swoim dziadku [online], polskieradio.pl [dostęp 2014-09-19] (pol.).
↑ Kolejni sportowcy uhonorowani w Alei Gwiazd we Władysławowie. dzieje.pl, 2017-07-02. [dostęp 2017-07-04].

Bibliografia

Piotr Pytlakowski, „Mistrz, który przegrał życie”, Polityka nr 03/2005 (2487)
Biografie PKOL – Pawłowski Jerzy Władysław
Wiktor Bołba: Jerzy Pawłowski Szpieg Olimpijski. Warszawa: FRONDA.PL, 2022. ISBN 978-83-8079-680-5.

Linki zewnętrzne

Sylwetka na portalu olimpijskim PKOl
Profil na stronie sports-reference.com. sports-reference.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-06)].
Artykuł o Jerzym Pawłowskim. asme.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-11)].
Wywiad z Michałem Pawłowskim
Olympedia - Jerzy Pawłowski. olympedia.org. [dostęp 2023-10-14]. (ang.).

[1] Tadeusz M. Płużański: Bestie 2. Warszawa: 2 Kolory, 2013, s. 250. ISBN 978-83-936533-0-0.

[CITEREFBołba202212-2] Bołba 2022 ↓, s. 12.

[CITEREFBołba202213-3] Bołba 2022 ↓, s. 13.

[:0-4] Jerzy Władysław Pawłowski (1932–2005) – Polski Komitet Olimpijski [online] [dostęp 2023-01-31] (pol.).

[CITEREFBołba202217-5] Bołba 2022 ↓, s. 17.

[CITEREFBołba202218-6] Bołba 2022 ↓, s. 18.

[CITEREFBołba202222-7] Bołba 2022 ↓, s. 22.

[CITEREFBołba202219-8] Bołba 2022 ↓, s. 19.

[CITEREFBołba202221-9] Bołba 2022 ↓, s. 21.

[CITEREFBołba202226-10] Bołba 2022 ↓, s. 26.

[CITEREFBołba202228-11] Bołba 2022 ↓, s. 28.

[CITEREFBołba202277-12] Bołba 2022 ↓, s. 77.

[CITEREFBołba202278-13] Bołba 2022 ↓, s. 78.

[14] MaciejM. Łuczak MaciejM., Szermierka w Polsce w latach 1945-1989, Poznań 2002, s. 277, ISBN 83-88923-00-5, ISSN 0239-7161 [dostęp 2023-09-28] (pol.).

[15] MaciejM. Łuczak MaciejM., Szermierka w Polsce w latach 1945-1989, Poznań 2002, s. 288-289, ISBN 83-88923-00-5, ISSN 0239-7161 [dostęp 2023-09-28] (pol.).

[16] Nowi mistrzowie sportu. „Nowiny Rzeszowskie-Nowiny Sportowe”, s. 1, nr 2 z 7 stycznia 1952.

[17] Stefan Szczepłek. Wsparcie z prawego brzegu. „Skarpa Warszawska”, s. 71, luty 2022.

[18] Jerzy Pawłowski PRL-owski Playboy i agent UB został szpiegiem CIA – Polska – Newsweek.pl [online], www.newsweek.pl [dostęp 2020-11-03] (pol.).

[19] Ireneusz Pawlik: Jerzy Pawłowski, szpieg w masce. 1993, s. 47.

[20] Zmarł Piotr Pawłowski. pzkaj.pl. [dostęp 2021-04-21]. (pol.).

[21] Zrozumieć szpiega. Aktorzy filmu „Jack Strong” o swoim dziadku [online], polskieradio.pl [dostęp 2014-09-19] (pol.).

[22] Kolejni sportowcy uhonorowani w Alei Gwiazd we Władysławowie. dzieje.pl, 2017-07-02. [dostęp 2017-07-04].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]