Język pisany
Język pisany – reprezentacja języka naturalnego lub języka sztucznego wyrażona za pomocą pisma. Język pisany jest wtórną reprezentacją języka naturalnego, którego pierwotną postacią jest język mówiony[1].
Język pisany, w przeciwieństwie do języka mówionego, ma charakter trwały; umożliwia komunikację w czasie i przestrzeni. Pod względem struktury jest bardziej uporządkowany i logiczny; cechuje się dbałością stylistyczną i urozmaiceniem składniowym (występują w nim rozbudowane zdania złożone, konstrukcje bierne, imiesłowy itp.). W tekstach pisanych unika się powtórzeń; jednocześnie dąży się do zachowania ładu kompozycyjnego i spójności tekstu[2]. Język pisany charakteryzuje się bogatszym zasobem słownictwa, choć mniejszy jest w nim udział słownictwa ekspresywnego, wyrazów profesjonalnych i regionalizmów[3].
Język pisany nie zawiera mimiki i gestykulacji, kodu niewerbalnego[2]. Jako że wypowiedzi pisane są pozbawione kontekstu sytuacyjnego, tworzenie ich wymaga większej dbałości o treść przekazu. Język pisany cechuje się zwięzłością i precyzyjnym doborem środków językowych[3]. Nie zawiera omyłek słownych charakterystycznych dla mowy; jest bowiem produktem dłuższej refleksji[4].
Językiem pisanym w silnym stopniu rządzą przepisy normatywne i zwyczaje pisarskie (obowiązujące normy ortografii i interpunkcji, użycie szablonowych zwrotów grzecznościowych, dbałość o przejścia między akapitami)[5]. Język pisany wyróżnia się swoją zachowawczością; jest bardziej konserwatywny od języka mówionego[1][6].
W kontekście internetowym mówi się o tzw. cyberjęzyku. Stosunek języka internetu do lepiej poznanych form języka (języka ustnego i tradycyjnego języka pisanego) stanowi przedmiot dyskusji[7].
Język pisany zawsze występuje jako element towarzyszący pewnemu językowi mówionemu[8]. Wiele języków wymarłych znanych jest wyłącznie dzięki zabytkom pisanym. Zdarza się, że język pisany istnieje samodzielnie, gdy znajduje zastosowanie w pewnych sferach życia, ale nie jest znany jako język ojczysty (np. łacina, klasyczny język chiński)[9]. Dobrze wypracowana i skonwencjonalizowana odmiana języka pisanego, podlegająca normom językowym i ortograficznym, zwana jest grafolektem[10][11].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Polański 1999 ↓, s. 271.
- ↑ a b Joanna Dobkowska, W pigułce. Nauka o języku. Repetytorium. Liceum i technikum, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2019, s. 59, ISBN 978-83-02-18249-5, OCLC 1107607313.
- ↑ a b Witold Doroszewski, Halina Kurkowska (red.), Słownik poprawnej polszczyzny PWN, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973, s. 231–232.
- ↑ James Clackson, Language and Society in the Greek and Roman Worlds, Cambridge: Cambridge University Press, 2015, s. 172, DOI: 10.1017/CBO9781139047944, ISBN 978-0-521-19235-4, ISBN 9780-521-14066-9, ISBN 978-1-139-04794-4, OCLC 911400507 [dostęp 2024-01-14] (ang.).
- ↑ Naomi S. Baron, Always On: Language in an Online and Mobile World, Oxford: Oxford University Press, 2008, s. 168, DOI: 10.1093/acprof:oso/9780195313055.001.0001, ISBN 978-0-19-531305-5, ISBN 978-0-19-987109-4, ISBN 978-0-19-973544-0, ISBN 978-0-19-977980-2, OCLC 213464710 (ang.).
- ↑ Victoria Fromkin i inni, An Introduction to Language with Online Study Tools 12 Months, wyd. 9, Melbourne: Cengage Learning Australia, 2018, s. 566, ISBN 978-0-17-038680-7 [dostęp 2024-01-14] (ang.).
- ↑ Marta Dalgiewicz: Język internetu – język w internecie. Portal OPOKA, 2005-02-11. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-12-04)].
- ↑ Robert Sanders, Nora Yao, Fundamental Spoken Chinese, Honolulu: University of Hawaiʻi Press, 2009, s. xiii, ISBN 978-0-8248-3156-1 (ang.).
- ↑ Polański 1999 ↓, s. 273.
- ↑ Leo Daugherty, The English Grapholect and the Introductory Composition Class, „College Composition and Communication”, 30 (2), 1979, s. 134–140, DOI: 10.2307/356315, ISSN 0010-096X, JSTOR: 356315 (ang.).
- ↑ Walter J. Ong, Technologizace slova: mluvená a psaná řeč, Vyd. české 1, Praha: Karolinum, 2006, s. 18, ISBN 80-246-1124-4, OCLC 85715882 (cz.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Kazimierz Polański (red.), Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, wyd. 2, Wrocław: Ossolineum, 1999, ISBN 83-04-04445-5, OCLC 835934897.