Galena
 Galena z pirytem | |
| Właściwości chemiczne i fizyczne | |
| Inne nazwy | |
|---|---|
| Skład chemiczny |
PbS |
| Twardość w skali Mohsa |
2,5 |
| Przełam |
drobnomuszlowy |
| Łupliwość |
doskonała, trójkierunkowa (kostkowa) |
| Układ krystalograficzny |
regularny |
| Gęstość minerału |
7,2 – 7,6 g/cm³ |
| Właściwości optyczne | |
| Barwa |
szara, migotliwa, niekiedy z odcieniem niebieskawym na powierzchni świeżego przełamu |
| Rysa |
ciemnoszara, czarna |
| Połysk |
silny, metaliczny |
Galena – minerał z gromady siarczków. Jest minerałem pospolitym i szeroko rozpowszechnionym, pod względem chemicznym jest to siarczek ołowiu(II). Nazwa pochodzi od łac. galena = ruda ołowiu.
Właściwości
[edytuj | edytuj kod]Tworzy najczęściej kryształy sześcio- i ośmiościenne. Spotykana jest też w skupieniach zbitych, ziarnistych, groniastych, kulistych, naciekowych. Jest izostrukturalna z halitem. Jest krucha a nawet miękka, nieprzezroczysta. Często zawiera również znaczne ilości cynku, żelaza, miedzi, antymonu, bizmutu.
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Powstaje w pegmatytowym, a częściej hydrotermalnym stadium krystalizacji magmy (skały magmowe) lub w wyniku oddziaływania roztworów hydrotermalnych na otoczenie (skały osadowe).
Miejsca występowania:
- Niemcy – Rudawy, Zagłębie Ruhry, Akwizgran,
- Czechy – Pribramie,
- Grecja – Laurion,
- Hiszpania, Wielka Brytania, Zambia, Grecja, Rumunia
- Serbia – Trepnica,
- Polska – na południu kraju,
- Rosja – Kaukaz,
- Australia – Broken Hill, Tasmania;
- USA – basen Missisipi. Idaho, Illinois, Oklahoma, Kansas, Missouri.
Polska – główny składnik złóż ołowiu rejonu śląsko-krakowskiego: Jaworzno, Trzebinia, Chrzanów, Olkusz, Bytom, Tarnowskie Góry. Spotykany także w Górach Świętokrzyskich: Miedzianka, Miedziana Góra, Chęciny, Łagów. W Tatrach, w tatrzańskich żyłach hydrotermalnych np. na Ornaku. Na Dolnym Śląsku m.in. w okolicach Ogorzelca, Świdnicy – Bystrzyca Górna oraz Srebrnej Góry. Występuje również w szczelinach pokładów węgla kamiennego Górnego Śląska.
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]- Ma duże znaczenie kolekcjonerskie
- Najczęściej występujący kruszec ołowiu[1] (86,6% Pb) oraz srebra (do 0,3% srebra, czasami przekracza 1% – galena srebronośna).
- W pierwszej połowie XX w. galena była stosowana jako wczesny materiał półprzewodnikowy (tzw. właściwości detekcyjne). W epoce radioelektroniki lampowej, a przy słabej elektryfikacji wielu krajów, galena dawała możliwość konstrukcji odbiorników radiowych niewymagających zasilania (detektor kryształkowy).
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Podręczny słownik chemiczny, Romuald Hassa (red.), Janusz Mrzigod (red.), Janusz Nowakowski (red.), Katowice: Videograf II, 2004, s. 143, ISBN 83-7183-240-0.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Podręczny Leksykon Przyrodniczy – Minerały i kamienie szlachetne
- Atlas mineralogii
- Leksykon Przyrodniczy -Minerały
- R.Hochleitner – Minerały i kryształy
- W.Heflik, L.Natkaniec – Nowak – Minerały Polski