Andrzej Tarkowski

Andrzej Tarkowski
Data i miejsce urodzenia	4 maja 1933 ; Warszawa
Data i miejsce śmierci	23 września 2016 ; Warszawa
Miejsce spoczynku	Cmentarz Wawrzyszewski
Zawód, zajęcie	embriolog
Alma Mater	Uniwersytet Warszawski
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Andrzej Krzysztof Tarkowski (ur. 4 maja 1933 w Warszawie, zm. 23 września 2016 tamże^[1]) – polski embriolog, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, laureat nagród naukowych na całym świecie, w tym Nagrody Japońskiej.

Życiorys

Edukacja

Urodził się w 1933 roku w Warszawie. W 1950 roku ukończył Państwowe Gimnazjum i Liceum im. Stefana Batorego w Warszawie^[2]. W 1955 roku ukończył studia na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Warszawskiego, z tą uczelnią związał swoją działalność naukową. W latach 1964–2003 kierował Zakładem Embriologii UW, w latach 1972–2003 był dyrektorem Instytutu Zoologii Uniwersytetu Warszawskiego.

Działalność naukowa

Tarkowski jest twórcą szkoły naukowej embriologii doświadczalnej ssaków (jego uczniowie pracują w ośrodkach naukowych w kraju i na świecie, m.in. Rennes, Cambridge, Toronto). Udowodnił, że dwukomórkowe zarodki myszy można mechanicznie rozdzielić, wszczepić do macicy i uzyskać normalne płodne osobniki; pobudził za pomocą bodźca elektrycznego komórkę jajową do rozwoju partenogenetycznego; opracował metody umożliwiające łączenie i uzyskanie zarodków aneuploidalnych (tetraploidalnych) i mozaikowych. Wyniki badań Tarkowskiego były publikowane w Nature i innych renomowanych czasopismach światowych. Dzięki ciągłości publikacji powstały teoretyczne i praktyczne podstawy pod osiągnięcia biologii i medycyny XX wieku (zapłodnienie in vitro, klonowanie i odkrycie komórek macierzystych).

Współpracował z ośrodkami naukowymi na świecie. Był stypendystą Fundacji Rockefellera w Zakładzie Zoologii Uniwersytetu Północnej Walii, profesorem wizytującym w: University of Oxford, Rockefeller University of New York, University of Adelaide, Institut Jacques Monod (CNRS) i Université de Paris XII.

Był członkiem takich gremiów naukowych, jak: Centralna Komisja Kwalifikacyjna, Rada Główna Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Zespół Nauk Biologicznych, Nauk o Ziemi i Ochrony Środowiska Komitetu Badań Naukowych, Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej. Wchodził w skład komitetów redakcyjnych krajowych i międzynarodowych czasopism naukowych, w tym Journal of Embryology and Experimental Morphology, Reproduction i Development.

Był członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk, członkiem czynnym Polskiej Akademii Umiejętności i członkiem zagranicznym Francuskiej Akademii Nauk, Amerykańskiej Akademii Nauk oraz Academia Europea. Zasiadał w Komitecie Bioetyki PAN^[3].

Uroczystości pogrzebowe miały miejsce 30 września 2016 roku na cmentarzu Wawrzyszewskim w Warszawie^[4].

Odznaczenia, nagrody i wyróżnienia

Postanowieniem z 18 kwietnia 2012 został przez prezydenta Bronisława Komorowskiego odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski^[5]^[6].

Nagroda Fundacji Nauki i Techniki Japonii – „Nagrodą Japońską” (często nazywana japońskim Noblem, Tarkowski jest jedynym polskim laureatem, otrzymał ją za swoje badania w 2002 roku)
Nagroda im. Alberta Bracheta Belgijskiej Akademii Królewskiej
Polska Nagroda Państwowa I stopnia
Nagroda Fundacji im. Alfreda Jurzykowskiego (USA)
Nagroda International Embryo Transfer Society
Nagroda Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (2013)^[7]

W 2000 roku Tarkowski uzyskał tytuły doktora honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego, a w 2005 – Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.

Inne zainteresowania

Poza pracą zawodową zajmował się fotografią. Swoje prace prezentował na wystawach: „Impresje botaniczne”, „Drzewo i drewno”, „Ziemia, po której stąpamy”.

Przypisy

↑ Prof. Andrzej Krzysztof Tarkowski. biol.uw.edu.pl, 2016-09-23. [dostęp 2016-09-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-09)].
↑ Edmund Kujawski (red.), Witold Grabski (red.): „Pochodem idziemy...” Dzieje i legenda Szkoły im. Stefana Batorego w Warszawie. Warszawa: Stowarzyszenie Wychowanków Gimnazjum i Liceum im.Stefana Batorego w Warszawie, 2003, s. 114. ISBN 83-06-02325-0.
↑ Skład Komitetu. pan.pl. [dostęp 2013-12-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
↑ Piotr Bajko: Encyklopedia – Puszcza Białowieska. encyklopedia.puszcza-bialowieska.eu. [dostęp 2020-07-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-07-12)].
↑ M.P. z 2012 r. poz. 765
↑ Odznaczenia z okazji Święta 3 Maja. prezydent.pl, 2012-05-03. [dostęp 2013-12-25].
↑ Laureaci nagrody FNP. fnp.org.pl. [dostęp 2013-12-25].

Bibliografia

Wywiad z prof. Tarkowskim.
Nota biograficzna. umed.lodz.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-08)]. na stronie Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.
Prof. zw. dr hab. cz Andrzej Krzysztof Tarkowski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2009-08-25] .
fotografia z wizerunkiem Andrzeja Tarkowskiego – Encyklopedia Puszczy Białowieskiej

[Prof_Andrzej_Krzysztof_Tarkowski-1] Prof. Andrzej Krzysztof Tarkowski. biol.uw.edu.pl, 2016-09-23. [dostęp 2016-09-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-09)].

[2] Edmund Kujawski (red.), Witold Grabski (red.): „Pochodem idziemy...” Dzieje i legenda Szkoły im. Stefana Batorego w Warszawie. Warszawa: Stowarzyszenie Wychowanków Gimnazjum i Liceum im.Stefana Batorego w Warszawie, 2003, s. 114. ISBN 83-06-02325-0.

[Skład_Komitetu-3] Skład Komitetu. pan.pl. [dostęp 2013-12-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].

[encyklopedia.puszcza-Bajko-bialowieska.eu-1035-4] Piotr Bajko: Encyklopedia – Puszcza Białowieska. encyklopedia.puszcza-bialowieska.eu. [dostęp 2020-07-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-07-12)].

[MP_2012-765-5] M.P. z 2012 r. poz. 765

[Odznaczenia_z_okazji_Święta-6] Odznaczenia z okazji Święta 3 Maja. prezydent.pl, 2012-05-03. [dostęp 2013-12-25].

[Laureaci_nagrody_FNP-7] Laureaci nagrody FNP. fnp.org.pl. [dostęp 2013-12-25].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]