Przejdź do zawartości

Aleksy I Komnen

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Aleksy I Komnen
Alexios Komnenos/Αλέξιος Κομνηνός
Ilustracja
Aleksy I (ze starogreckiego manuskryptu)
Cesarz bizantyński
Okres

od 4 kwietnia 1081
do 15 sierpnia 1118

Koronacja

4 kwietnia 1081

Poprzednik

Nicefor III Botaniates

Następca

Jan II Komnen

Dane biograficzne
Dynastia

Komnenowie

Data urodzenia

ok.1048

Data śmierci

15 sierpnia 1118

Ojciec

Jan Komnen

Matka

Anna Dalassena

Małżeństwo

Irena Dukaina
od ok. 1078
do 1118

Dzieci

1. Anna Komnena
2. Maria Komnena
3. Andronik Komnen
4. Jan II Komnen
5. Izaak Komnen
6. Eudokia Komnena
7. Maunel Komnen
8. Teodora Komnena Angelina
9. Zoe Komnena

Moneta
moneta
Histamenon Aleksego I

Aleksy I Komnen (ur. 1048, zm. 15 sierpnia 1118) – cesarz bizantyjski od 4 kwietnia 1081, syn Jana Komnena i Anny Dalasseny.

Pochodził z arystokratycznego rodu Komnenów z Azji Mniejszej, który miał na dworze wpływy już za czasów dynastii Dukasów. Zasiadł na tronie w drodze zamachu stanu dzięki poparciu braci (Izaaka i Adriana) oraz spowinowaconych z nim Dukasów (dzięki zawartemu w 1077 małżeństwu z Ireną Dukainą). Ojciec m.in. Anny Komneny i Jana II Komnena.

Cesarstwo Bizantyńskie w roku 1081.

W momencie wstąpienia na tron sytuacja Cesarstwa była bardzo poważna – zagrożenie najazdami Połowców i Kumanów od północy (zza Dunaju), Słowian Południowych z północnego zachodu, Normanów z południowej Italii i Turków seldżuckich ze wschodu (którzy w wyniku miażdżącego zwycięstwa w bitwie pod Manzikertem, 19 sierpnia 1071 podbili niemal całą bizantyńską Azję Mniejszą). Słabość Cesarstwa zwiększały również wewnętrzne rozłamy i niepokoje związane z działalnością sekt (manichejczycy, paulicjanie, bogomili) oraz groźną opozycją wewnętrzną (spiski wojskowe i senatorskie).

Aleksy, w pełni świadomy zagrożenia i słabości państwa, zręcznie walczył z wrogami zewnętrznymi i wewnętrznymi przy pomocy środków zarówno militarnych, jak i dyplomatycznych. Zawarłszy układ pokojowy z Turkami (w 1081 r.), skoncentrował swoje szczupłe siły na prowadzonej z wielkim trudem i zmiennym szczęściem walce z Normanami (10811085). Podczas bitwy pod Dyrrachion, 18 października 1081 dzięki osobistemu męstwu cudem uniknął śmierci lub niewoli. Mimo grożących niebezpieczeństw, Aleksy, jako doświadczony wódz i odważny żołnierz, osobiście prowadził wiele kampanii.

Aleksy I przyjmuje Gotfryda z Bouillon i towarzyszących mu krzyżowców

Po wyparciu Normanów, w latach 10851090 bez wyraźnych sukcesów próbował odeprzeć najazdy Połowców i Kumanów (z północy), Serbów (z zachodu) i Turków (ze wschodu). W roku 1086 Cesarstwu Bizantyjskiemu zagrozili sprzymierzeni z Bułgarami Pieczyngowie, którzy w roku 1090 usiłowali zdobyć Konstantynopol. 29 kwietnia 1091 roku u podnóża góry Lebunion w Tracji Aleksy I Komnen zadał Pieczyngom druzgocącą klęskę, usuwając niebezpieczeństwo dalszych najazdów z ich strony. Przywróciwszy chwilowo potęgę Cesarstwa, poprosił Zachód o dostarczenie wojsk zaciężnych, których w Bizancjum brakowało. Apel został inaczej odebrany – w 1095 papież Urban II wystąpił z projektem krucjaty przeciw Turkom, która miała służyć nie tyle pomocy Cesarstwu, co wyparciu muzułmanów z Ziemi Świętej. W 1096 Aleksy wymusił na krzyżowcach złożenie hołdu lennego i obietnicę, że odebrane ziemie zostaną zwrócone Bizancjum. Sam dostarczył floty na przewiezienie krzyżowców przez Bosfor.

Mapa Europy w dobie Pierwszej Krucjaty

Pod koniec życia Aleksy szczególnie aktywnie dążył do pokojowego ograniczenia wpływów sekt chrześcijańskich (głównie paulicjan i bogomiłów). Powodem mogło być zwłaszcza szybkie rozprzestrzenianie się wyznawców tych odłamów chrześcijaństwa na obszarze cesarstwa w II poł. XI wieku. Zapewne w latach 11011104 odbyła się pod jego przewodnictwem debata duchowieństwa bizantyńskiego z bogomiłami. Natomiast w 1114 cesarz spotkał się z paulicjanami i bogomiłami w mieście Filipopol w Tracji. W jego wyniku miało dojść do apostazji kilku tysięcy zwolenników tych sekt, których osadził w nowym mieście niedaleko Filipopola – Aleksjopol (Neokastron)[1]. Jednak przynajmniej bogomilizm był już tak mocno zakorzeniony, że nie udało się go poważniej osłabić.

W kulturze

[edytuj | edytuj kod]

Postać Aleksego pojawiła się w rosyjskim filmie z 2000 roku o tytule Rycarskij roman, na podstawie powieści Waltera Scotta Hrabia Robert z Paryża. W adaptacji w rolę cesarza wcielił się Wasilij Łanowoj[2].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Anna Komnena, Aleksjada, XIV 9,4, przeł. i oprac. Oktawiusz Jurewicz, t. I–II, Wrocław 1969–1972
  2. Rytsarskiy roman. Aleksandr Inshakov Avatar Films. 2000-03-06. [dostęp 2024-01-20].