A Coruña
43°22′N 8°23′W/43,366667 -8,383333
 Ratusz | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Wspólnota autonomiczna | |||
| Prowincja | |||
| Burmistrz |
Inés Rey | ||
| Powierzchnia |
36,8 km² | ||
| Populacja (2018) • liczba ludności |
| ||
| Nr kierunkowy |
(34)981 | ||
| Kod pocztowy |
15001-15011 | ||
| Tablice rejestracyjne |
C | ||
Położenie na mapie Hiszpanii  | |||
Położenie na mapie Galicji  | |||
Położenie na mapie Europy  | |||
| 43°22′N 8°23′W/43,366667 -8,383333
| |||
| Strona internetowa | |||
A Coruña (oficjalna nazwa w języku galisyjskim[1]; hiszp. La Coruña) – miasto w północno-zachodniej Hiszpanii, w regionie autonomicznym Galicja, nad Oceanem Atlantyckim, ośrodek administracyjny prowincji A Coruña.
Gospodarka
[edytuj | edytuj kod]Duży handlowy i rybacki port morski oraz port lotniczy. Dobrze rozwinięte hutnictwo żelaza i aluminium, przemysł stoczniowy, petrochemiczny i spożywczy.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pierwsze ślady osadnictwa w tym rejonie pochodzą z czasów przedrzymskich. Wojska Juliusza Cezara dotarły tu około 62 p.n.e. i nazwały osadę Brigantium. Jej rozkwit nastąpił w II wieku, kiedy została zbudowana latarnia morska, zwana Wieżą Herkulesa.
Po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego miasto dostało się pod wpływy Wizygotów. Inwazja arabska z roku 711 nie pozostawiła śladów w mieście. Około roku 911 król Bermudo II wybudował na przylądku fortecę, odbudowując jednocześnie Wieżę Herkulesa, w celu ochrony przed atakami wikingów. Miało to zapobiec wyludnianiu się miasta, którego mieszkańcy masowo przenosili się do lepiej strzeżonego Betanzos.
W 1589 świeżo ufortyfikowane miasto odparło atak angielskiej floty, która po klęsce niezwyciężonej armady chciała dokonać desantu na Półwysep Iberyjski. Od XVI wieku do roku 1982 była to stolica Galicji.
W 1989 roku w mieście powstała uczelnia wyższa Universidade da Coruña[2].
Atrakcje turystyczne
[edytuj | edytuj kod]- Wieża Herkulesa, najstarsza na świecie działająca latarnia morska, zbudowana w II wieku przez Rzymian w czasie panowania cesarza Trajana (chociaż legenda głosi, że wybudował ją Herkules)[3]. Przebudowana w XVIII wieku[3]. 26 czerwca 2009 została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO[4].
- promenada i plaża.
- plac Marii Pity z ratuszem.
- Plaza de Pontevedra, gmach Instytutu Eusebio da Guarda, w którym uczył się Pablo Picasso, figura gołębia, inspirowana twórczością Picassa, symbolizująca pokój[5][6][7].
- Kolegiata de Santa Maria del Campo, XIII-wieczny kościół katolicki. Dekoracja głównego ołtarza wzorowana jest na Portyku Chwały z katedry w Santiago de Compostela.
- Iglesia de Santiago, romańsko-gotycki kościół halowy wybudowany pomiędzy XII a XV wiekiem, z budulca pozyskanego z Wieży Herkulesa. Kościół ten posiada jedną nawę i trzy apsydy. W średniowieczu było to miejsce zebrań rady miejskiej.
- Muzeum Człowieka (Museo Domus lub Casa del Hombre) pierwsze na świecie muzeum interaktywne poświęcone w całości ludzkiemu organizmowi zaprojektowane przez Aratę Isozakiego.
- Muzeum Sztuk Pięknych (hiszp Museo de Bellas Artes), nowoczesny budynek mieszczący kolekcje malarstwa obejmujące dzieła hiszpańskich i europejskich twórców od XVI wieku, jak również galisyjskie z XIX wieku i XX wieku.
- Muzeum Archeologiczne i Historyczne (hiszp Museo Arqueológico e Histórico), prezentujące eksponaty opisujące historię Galicji od neolit, poprzez czasy Cesarstwa Rzymskiego po średniowiecze.
- Narodowe Muzeum Nauki i Technologii.
Geografia
[edytuj | edytuj kod]Miasto leży na Costa Verde. Stare miasto położone jest na półwyspie między Atlantykiem a zatoką Ría da Coruña.
Klimat
[edytuj | edytuj kod]| Miesiąc | Sty | Lut | Mar | Kwi | Maj | Cze | Lip | Sie | Wrz | Paź | Lis | Gru | Roczna |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Średnie temperatury w dzień [°C] | 13.5 | 14.1 | 15.5 | 16.2 | 18.1 | 20.6 | 22.1 | 22.8 | 22.0 | 19.1 | 16.0 | 14.1 | 17,8 |
| Średnie dobowe temperatury [°C] | 10.8 | 11.1 | 12.4 | 13.0 | 15.0 | 17.4 | 19.0 | 19.6 | 18.6 | 16.1 | 13.3 | 11.5 | 14,8 |
| Średnie temperatury w nocy [°C] | 8.1 | 8.0 | 9.2 | 9.9 | 12.0 | 14.3 | 15.9 | 16.4 | 15.2 | 13.0 | 10.5 | 8.9 | 11,8 |
| Opady [mm] | 112 | 88 | 75 | 88 | 74 | 44 | 34 | 35 | 64 | 130 | 138 | 131 | 1014 |
| Średnia liczba dni z opadami | 14.0 | 12.0 | 11.5 | 13.3 | 11.1 | 6.7 | 5.5 | 5.7 | 7.9 | 12.9 | 14.3 | 14.6 | 129,6 |
| Wilgotność [%] | 75 | 73 | 72 | 73 | 75 | 76 | 77 | 77 | 76 | 77 | 77 | 75 | 75 |
| Średnie usłonecznienie [h] | 102 | 121 | 160 | 175 | 201 | 225 | 239 | 244 | 192 | 149 | 108 | 94 | 2010 |
| Źródło: Agencia Estatal de Meteorología[8] (liczba dni z opadami dla wartości 1 mm, wysokość 58 m n.p.m., 1 km od morza, 1981–2010) | |||||||||||||
| Sty | Lut | Mar | Kwi | Maj | Cze | Lip | Sie | Wrz | Paź | Lis | Gru | Rok |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 13,6 | 13,1 | 12,9 | 13,7 | 14,8 | 16,4 | 17,7 | 19,0 | 18,7 | 17,4 | 15,8 | 14,4 | 15,7 |
Znani mieszkańcy
[edytuj | edytuj kod]- Amancio Ortega, przedsiębiorca, założyciel firmy Zara
- Mario Casas, aktor, model i tancerz
Miasta partnerskie
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ W hiszpańskiej Galicji urzędowe nazwy ustalane są wyłącznie po galisyjsku, patrz: Nazewnictwo geograficzne świata. T. 12: Europa. Część II. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2010. ISBN 978-83-254-0825-1.
- ↑ Sobre la UDC [online], web.archive.org, 30 maja 2013 [dostęp 2022-08-22] [zarchiwizowane z adresu 2013-05-30].
- ↑ a b Reinhard Scheiblich, Hans Helge Staack: Leuchttürme Lexikon. Wyd. 4. Edition Ellert & Richter, 2010, s. 174-176. ISBN 978-3-8319-0038-1. (niem.).
- ↑ UNESCO/CLT/WHC and Advisory Body Evaluation: Tower of Hercules. World Heritage List. [dostęp 2015-04-19]. (ang. • fr. • ros. • hiszp. • jap.).
- ↑ O instituto da Coruña [online], www.edu.xunta.gal [dostęp 2024-11-23].
- ↑ Iván Aguiar, Así ha cambiado la plaza de Pontevedra, en A Coruña, durante los últimos 100 años [online], La Opinión de A Coruña, 12 kwietnia 2023 [dostęp 2024-11-23] (hiszp.).
- ↑ Pintan la paloma dedicada a Picasso de la Plaza de Pontevedra de A Coruña con "Palestina libre" [online], El Español, 11 maja 2024 [dostęp 2024-11-23] (hiszp.).
- ↑ Standard climate values. A Coruña – Agencia Estatal de Meteorología.
- ↑ A Coruña Water Temperature - seatemperature.org
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Przewodniki Wiedzy i Życia - Hiszpania Północna. Wydawnictwo Hachette Livre Polska, 2008, s. 54-55. ISBN 83-7448-647-3.
- Nowa encyklopedia powszechna. PWN, 1995-1996. ISBN 83-01-11097-X.