ਸੂਈ ਰਾਜਵੰਸ਼
ਸੂਈ ਰਾਜਵੰਸ਼ (ਚੀਨੀ: 隋朝, ਸੂਈ ਚਾਓ ; ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ: Sui Dynasty) ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਚੀਨ ਦਾ ਇੱਕ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਸੀ। ਇਹ ਕੇਵਲ ੫੮੯ ਈਸਵੀ ਵਲੋਂ ੬੧੮ ਈਸਵੀ (ਯਾਨੀ ੨੯ ਸਾਲ) ਤੱਕ ਚਲਾ ਲੇਕਿਨ ਇਸ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਉਹ ਸਸ਼ਕਤ ਰਿਹਾ। ਸੂਈ ਕਾਲ ਵਲੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉੱਤਰੀ ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਰਾਜਵੰਸ਼ੋਂ ਦਾ ਕਾਲ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਬਾਅਦ ਤੰਗ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਸੱਤਾ ਵਿੱਚ ਆਇਆ।
ਅਰੰਭ ਅਤੇ ਰਾਜਕਾਲ
[ਸੋਧੋ]ਸੂਈ ਵੰਸ਼ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਯਾਂਗ ਜਿਆਨ (杨坚, Yang Jian) ਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ ਜੋ ਉੱਤਰੀ ਰਾਜਵੰਸ਼ੋਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਉੱਤਰੀ ਝੋਊ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦੀ ਸਰਕਾਰੀ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਲੱਗਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ ਉੱਤਰੀ ਝੋਊ ਸਮਰਾਟ ਦਾ ਸਹੁਰਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਦਿਹਾਂਤ ਹੋਣ ਉੱਤੇ ਉਸਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸਦੇ ਰਾਜ-ਭਾਗ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਫਿਰ ਅੱਗੇ ਚੱਲ ਕੇ ਖੰਡਿਤ ਚੀਨ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਭੱਜਿਆ ਨੂੰ ਭਕਸ਼ਿਅ ਕਰਕੇ ਸੰਗਠਿਤ ਕੀਤਾ। ਸੂਈ ਵਿਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਅਮੀਰਾਂ-ਗਰੀਬਾਂ ਦਾ ਅੰਤਰ ਘਟਣ ਲਈ ਭੂਮੀ ਪੁਨਰਵਿਤਰਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ(ਯਾਨੀ ਮੁਕਾਬਲਾ ਵਲੋਂ ਵੰਡੀ ਗਈ), ਸਰਕਾਰੀ ਮੰਤਰਾਲਿਆਂ ਦਾ ਠੀਕ ਵਲੋਂ ਗਠਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸਿੱਕਿਆਂ ਦਾ ਮਿਆਰੀਕਰਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ(ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਲੋਂ ਪੂਰਵ ਹਰ ਰਾਜ ਆਪਣੇ ਸਿੱਕੇ ਜਰਬ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ)। ਫੌਜੀ ਸ਼ਕਤੀ ਵਧਾਈ ਗਈ ਅਤੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਕਬੀਲੋਂ ਵਲੋਂ ਬੱਚ - ਬਚਾਵ ਲਈ ਚੀਨ ਦੀ ਮਹਾਨ ਦੀਵਾਰ ਨੂੰ ਅਤੇ ਫੈਲਿਆ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਉਸੀ ਸਮੇਂ ਬੋਧੀ ਧਰਮ ਨੂੰ ਵੀ ਸਰਕਾਰੀ ਪ੍ਰੋਤਸਾਹੈ ਮਿਲਿਆ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਜਰਿਏ ਚੀਨ ਦੀ ਭਿੰਨ ਜਾਤੀਆਂ ਅਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕ - ਦੂਜੇ ਦੇ ਨੇੜੇ ਲਿਆਇਆ ਗਿਆ। ਚੀਨ ਦੀ 1,੭੭੬ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਬੀ ਮਹਾਨ ਨਹਿਰ ਵੀ ਉਸੀ ਸਮੇਂ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈ, ਜੋ ਹਵਾਂਗ ਹੋ (ਪੀਲੀ ਨਦੀ) ਨੂੰ ਯਾਂਗਤਸੇ ਨਦੀ ਵਲੋਂ ਜੋੜਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅੱਜ ਵੀ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਬੀ ਕ੍ਰਿਤਰਿਮ ਨਦੀ ਜਾਂ ਨਹਿਰ ਹੈ।[1][2]
ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦਾ ਅੰਤ
[ਸੋਧੋ]ਜਿੱਥੇ ਇੱਕ ਤਰਫ ਸੂਈ ਸਰਕਾਰ ਸੁਵਯਵਸਿਥਤ ਸੀ, ਵਹੀਂ ਉਹ ਖਰਚਾਲੂ ਅਤੇ ਕਰੂਰ ਵੀ ਸੀ। ਮਹਾਨ ਦੀਵਾਰ ਅਤੇ ਮਹਾਨ ਨਹਿਰ ਜਿਵੇਂ ਚੀਜਾਂ ਲਈ ਜਨਤਾ ਉੱਤੇ ਭਾਰੀ ਟੈਕਸਾਂ ਦਾ ਬੋਝ ਪਾਇਆ ਗਿਆ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਵਲੋਂ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਮਿਹੈਤ ਵੀ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ। ਸੂਈ ਸਾਮਰਾਜ ਕੋਰਿਆ ਦੇ ਗੋਗੁਰਏਓ ਰਾਜ ਵਲੋਂ ਵੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਜੁਟਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਸਾਤਵੀ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਉਸ ਵਲੋਂ ਹਾਰ ਗਿਆ।[3] ਇਸਦੇ ਬਾਅਦ ਵਿਦ੍ਰੋਹਾਂ, ਵਿਸ਼ਵਾਸਘਾਤ ਅਤੇ ਹੋਰ ਹਿੰਸਾ ਤੋਂ ਘਿਰਕੇ ਸੂਈ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਗਿਆ।
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ
[ਸੋਧੋ]ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ The Essential World History, William J. Duiker, Jackson J. Spielvogel, Cengage Learning, 2010, ISBN 978-0-495-90227-0, ... His son, Emperor Sui Yangdi (Sui Yang Ti), continued the process, and the 1400-mile-long Grand Canal, linking the two great rivers of China, the Yellow and the Yangtze, was completed during his reign ...
- ↑ Ancient Chinese Inventions, Yinke Deng, Cambridge University Press, 2011, ISBN 978-0-521-18692-6, ... China's Grand Canal runs from Beijing in the north, to Hangzhou in the south and is the oldest and longest canal in the world. As the greatest engineering project in water resources and transportation in ancient China, this waterway is nearly as famous as the Great Wall ...
- ↑ The land of scholars: two thousand years of Korean ConfucianismThe Land of Scholars: Two Thousand Years of Korean Confucianism, Jae-un Kang, Jae-eun Kang, Homa & Sekey Books, 2006, ISBN 978-1-931907-37-8, ... The tension between Goguryeo and Sui China heightened during this time due to Goguryeo's refusal to submit to Sui ... Sui China attacked Goguryeo in 599 ... Emperor Yang and the fate of the Sui dynasty were doomed as a result of the failure ...