Мошти
Мошти[1][2] или реликвии[3][4] — земни остатоци од свети тела, одуховени телесни пребивалишта на Бога, осведочени храмови на Светиот Дух, во облик на целото тело, делови од телото или честички. Во минатото, па и денес, вообичаено е да се распарчуваат моштите за да се овозможи да ги видат, допрат и целиваат што поголем број верници, како и да се постават во Светата трпеза и антиминс - со симболично претставување на небесната црква на која почива земната, но и поради верувањето во нивната апотропејска, заштитничка моќ. Обично, но не мора да се чуваат во кивор. Како предмет на црковно почитување, моштите се чувани низ историјата со особено внимание. Тие претставуваат предмет на верска почит, особено дел од посмртните останки или личниот имот на светецот. Посебен облик на мошти претставуваат „допирливите мошти“, односно предмети со кои светителот стапил во контакт или наводно дошол во контакт, како на пр. делови од облека итн. Многу православни христијани веруваат дека моштите се извор на Божествена енергија.
Поимот мошти се користи во сите големи светски религии, но најмногу во христијанството, шинтоизмот и будизмот.
Во христијанството (католицизмот и православието), моштите се еден од најстарите облици на почитување на светците чие постоење е докажано уште во 2 век, многу пред почитувањето на иконите и другите облици на претставување на светците. Во антиката, секој облик на почитување на моштите бил непожелен и чии било посмртни останки се сметале за нечисти. Од времето на Мартин Лутер, протестантите главно не ги прифаќаат традициите на почитување мошти и ги сметаат за небиблиски, додека адвентистите и Јеховините сведоци дури ги сметаат за ѓаволски.
Во 1920-тите, кога канализацијата се излеала во набрзина изградениот мавзолеј на Ленин на Црвениот плоштад во Москва поради оштетување на канализациониот систем под него, во кој сè уште се наоѓа балсамираното тело на Ленин, великиот и свет патријарх на Москва и на цела Русија Тихон рекол дека е позната реченица „Спрема моштите и елејот“ (руски: „По мощам и елей!“ ) што меѓу другото го чинело мачеништво и труење од комунистите. Фразата е често цитирана.
Потекло на името
[уреди | уреди извор]Старословенскиот термин „мошти“ е именка во множина, изведен од прасловенскиот глагол „може“; оттука кај многумина овој израз го среќаваме во двојна форма и значење: и како именска моќ (множина, моќ) и како глаголска моќ.
Природа на дејството
[уреди | уреди извор]Низ телото како целина кое не подлегнало на физичко-хемискиот закон за распаѓање на материјата, или преку некои негови сочувани делови, се манифестираат натприродни дејства, кои се Божји, а тоа е продолжување на богочовечката соработка дури и по биолошкото уснување на одреден светец. Станува збор за Божјите благодатни дејствија (ενεργεία) кои се манифестираат во светот на видливата стварност преку телесните останки на светителот. Моштите, како тело кое не подлегнало на распаѓањето на материјата, претставуваат претходно сведоштво за бесмртноста на една личност и знак на воскресение во идниот век и свет. Од времето на Седмиот вселенски собор, во антиминсот се сошива честичка (делче) од светите мошти.
Историја
[уреди | уреди извор]Појавувањето на божествените енергии преку моштите на пророците и светителите постоело уште во времето на Стариот завет. Добро е познат случај кога мртов човек оживеал откако неговото мртво тело ги допрело коските на пророкот Елисеј (2. Цар 13:21). Од најраното појавување на христијанството, покрај сликите на светите настани и лица, моштите на апостолите и мачениците биле омилен предмет на почитување во црквата. Така, по смртта на епископот Поликарп (†155), според сведоштвото на жителите на Смирна, неговите коски биле високо ценети.
Веќе од времето на Константин Велики (првата половина на IV век), кој во црквите кои подигал, ги положувал моштите на апостолите и другите светци, почитувањето на моштите станало општ обичај, што довело до тоа да, според црковните прописи, ниту една црква не би можела да се освети доколку во неа немало мошти на светци. Моштите на светителите се залог на нашето воскресение. Покрај моштите на светителите, внимателно се чувале и другите предмети што им припаѓале, а прва причина за тоа бил крстот на кој умрел Господ Исус Христос. Крстот во 326 година го пронашла Елена, мајката на царот Константин Велики. Го пронашла на Голгота и го поделила на два дела: едниот дел е сместен во Ерусалим, во црквата што ја изградил нејзиниот син, а другиот дел му го испратила на синот. кој го чувал во Константинопол.
Наводи
[уреди | уреди извор]Надворешни врски
[уреди | уреди извор]
Мошти на Ризницата ?- The First-class Relics of St. Maximilian Kolbe Архивирано на 21 јануари 2016 г.
- Relics in the Church of St Charles Borromeo, Wrocław, Poland Архивирано на 21 мај 2016 г.
- World tour of the relics of St. Therese of Lisieux
- Keeping Relics in Perspective Архивирано на 6 март 2016 г.
- A Place for Relics Архивирано на 13 мај 2009 г.
- Relics and Reliquaries Collection, University of Dayton Special Collections
- Introduction by Earnest Brehaut (from his 1916 translation), pp. ix–xxv Архивирано на 14 август 2014 г. to: Medieval Sourcebook, Gregory of Tours (539–594), History of the Franks, Books I–X Архивирано на 14 август 2014 г. (on the 6th century meaning of sanctus and virtus)
- Head, Thomas. "The Cult of the Saints and Their Relics", The On-line Reference Book for Medieval Studies (the ORB), College of Staten Island, City University of New York
- Smith, Judith M. H., "Portable Christianity: Relics in the Medieval West (c.700–1200)", Raleigh Lecture on History 2010 Архивирано на 3 март 2016 г.
- Butterfield, Andrew. "What Remains", New Republic, July 28, 2011
- Treasures of Heaven: Saints, Relics, and Devotion in Medieval Europe—joint exhibition of the British Museum, Cleveland Museum of Art, and the Walters Art Museum, Baltimore
Текстови на Викиизворот:
- . Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company. 1913.
- . Encyclopædia Britannica (11. изд.). 1911.
- Charles Conrad Abbott, "A Curious Indian Relic", Popular Science Monthly, Vol. 8 (November 1875)
- Hilaire Belloc, "The Relic" from On Something
- John Donne, "The Relic"
- Jack London, "A Relic of the Pliocene" from The Faith of Men
- John Greenleaf Whittier, "The Relic"
