Прејди на содржината

Главна страница

Од Википедија — слободната енциклопедија

Добре дојдовте на Википедија

слободната енциклопедија што може секој да ја уредува
имаме 152.049 статии на македонски јазик
Избрана статија за оваа седмица
Ќосем со синот Мурат или Ибрахим
Ќосем со синот Мурат или Ибрахим

Ќосем (околу 1589 – 1651) — сопруга на османлискиот султан Ахмед I, валиде султан како мајка на султаните Мурад IV и Ибрахим, и бујук („регент“) на султанот Мехмед IV од 1649 година. Таа станала една од најмоќните и највлијателните жени во отоманската историја, како и централна фигура во периодот познат како Султанат на жените.

Родена во Тинос во семејство на грчки православен свештеник, таа била киднапирана и продадена како робинка во Босна пред да биде испратена во царскиот харем во Цариград, османлискиот главен град. Таму таа се прославила, станувајќи миленичка на султанот Ахмед I, кој подоцна се оженил со неа и ја направил негова законска сопруга. Со текот на времето, нејзиното влијание врз султанот се зголемило и таа станала негов најдоверлив советник. Историчарите ѝ признаваат дека го убедила Ахмед да го поштеди животот на неговиот помлад полубрат Мустафа, ставајќи крај на вековната практика на братоубиство во Отоманското Царство. Откако Ахмед починал во 1617 година, таа била важна во устоличувањето на Мустафа I. По вознесувањето на Осман II, таа накратко била протерана во Стариот дворец (Ески-сарај).

За време на нејзиниот мандат како регент на Мурад IV, Ибрахим и Мехмед IV, Ќосем собрала огромна озлогласеност и наклонетост меѓу нејзините поданици и имала неспоредлива политичка моќ во Отоманското Царство. Нејзините рани години како регент биле обележани со турбуленции и нестабилност, кои започнале кога Сафавидското Царство анектирало голем дел од Ирак и го зазел Багдад во 1624 година, вклучувајќи ги Османлиите во 16-годишен судир со Сафавидите што предизвикало серија бунтови, упади и движењата за независност низ Отоманското Царство. За време на ескалацијата на тензиите меѓу Отоманското Царство и Република Венеција во 1640-тите, таа и нејзините сојузници биле обвинети за притисок врз Ибрахим да изврши поморски напад на островот Крит, контролиран од Венеција. Таа морала да се бори со венецијанската блокада на Дарданелите, која кулминирала со поморската битка кај Фоки во 1649 година, како и со трговските востанија предизвикани од финансиската криза во годините што следеле. (Дознајте повеќе...)


Слика на денот

Момченце како храни крава во оризарница. Си Пан Дон, Лаос.
Дали сте знаеле…

Занимливости од содржините на Википедија:

Карта на Гора со Јеловјане и Урвич (десно) вон областа во Македонија
Карта на Гора со Јеловјане и Урвич (десно) вон областа во Македонија
На денешен ден…

Денес е 27 април 2025 г.

Настани:

1521  На својот пат околу светот, кај Мактан на Филипините, убиен е Фернандо Магелан во борба со домородците предводени од главатарот Лапу-Лапу. Дел од експедицијата го продолжува и успешно го завршува патувањето во 1522. година.
1810  Бетовен ја искомпонирал „За Елиза“.
1905  Кај месноста Свиланово, во близина на селото Рајчани, кочанско, во борба против османлиската војска загина Никола Карев — македонски револуционер, социјалист, организатор и претседател на Крушевската Република од 1903 година.
1960  Прогласена е независноста на африканската држава Того, поранешна француска колонија.
1961  Прогласена е независноста на Сиера Леоне, поранешна британска колонија во Африка.
1992  По распадот на СФРЈ, Србија и Црна Гора ја формирале Сојузна Република Југославија.
1993  Еритреја стекна независност од Етиопија по три децении граѓанска војна и референдум на кој Еритрејците гласаа за независност.
1993  Претставници на Кина и Тајван, за првпат од 1949 година, се сретнаа во Сингапур.

Родени:

1791  Семјуел Морзе — американски физичар и сликар.
1967  Вилем-Александаркрал на Холандија.
1922  Тале Огненовски — македонски музичар и композитор.
1952  Горан Стефановски — македонски писател.
1982  Франсоа Паризјен — канадски велосипедист.
1986  Динара Сафина — руска тенисерка.
1986  Елена Ристеска — македонска поп-пејачка.
1987  Џонатан Кастровјехо — шпански велосипедист.
1992  Емин Махмудов — руски фудбалер.
1995  Ник Кирјос — австралиски тенисер.
1998  Кристијан Ромеро — аргентински фудбалер.
2002  Ентони Еланга — шведски фудбалер.

Починале:

1521  Фернандо Магелан — португалски морепловец.
1882  Ралф Валдо Емерсон — американски есеист и поет.
1905  Никола Карев — македонски социјалист и револуционер.
1938  Едмунд Хусерл — германски филозоф.
1983  Димо Тодоровски — македонски вајар.
1983  Кирил Миљовски — македонски револуционер, академик, политичар и прв ректор на Универзитетот во Скопје.
1998  Карлос Кастанеда — американски писател.
2007  Мстислав Ростропович — советски и руски виолончелист.
2014  Вујадин Бошков — српски и југословенски фудбалски тренер.
Што е Википедија?

Википедија е енциклопедија напишана преку соработка на многу од нејзините читатели. Таа е посебен вид на мрежно место, наречено вики, што го прави придонесот кон неа брз и лесен.

Сакате да помогнете?
Започнете со нашиот вовед!

Други области
  • Селска чешма — централниот форум за дискусија на Википедија, место каде што можете да поставувате прашања и да давате коментари.
  • Портал на заедницата — проекти, ресурси и активности за сите кои сакаат да се вклучат во проектот.
  • На други јазици — Википедија е повеќејазичен проект. Освен на македонски, Википедија е достапна и на преку 300 други јазици.
Братски проекти

Википедија е проект на Фондацијата Викимедија — непрофитна организација која опфаќа и други проекти:

Ризница
Складиште на слики, снимки и други мултимедијални содржини
Викивести
Вести со права за слободна употреба
Викиречник
Речник и лексикон
Викицитат
Збирка на цитати
Викикниги
Учебници и прирачници со права за слободна употреба
Викиизвор
Библиотека на дела со права за слободна употреба
Викивидови
Именик на видови
Викиуниверзитет
Материјали и активности за учење со права за слободна употреба
Мета-вики
Усогласување на проектот „Викимедија“
Википодатоци
База на слободни знаења
Википатување
Отворен туристички водич