Arthedain – królestwo Dúnedainów (potomków Númenorejczyków), jedno z trzech Królestw Północnych, powstałych po upadku Arnoru, obok Cardolanu i Rhudauru. Było ostatnim, które uległo zagładzie w wyniku wojny z Czarnoksiężnikiem z Angmaru. W Arthedainie panowali królowie Arthedainu, potomkowie Isildura w linii prostej.
Geografia[]
Arthedain znajdował się w Eriadorze, jego zachodnią granicą była rzeka Lhûn, natomiast na południowym wchodzie ograniczała go Baranduina, natomiast na wschodzie Wichrowe Wzgórza[1]. Znajdowały się tam takie miasta jak: Annúminas, Fornost, Bree oraz twierdza Amon Sûl[2].
Historia[]
Geneza powstania[]
Powstanie Arthedainu i innych Północnych Królestw wiąże się ze sprawą sukcesji i konfliktu w dynastii Isildura. Kiedy w 861 roku Trzeciej Ery zmarł król Eärendur, zgodnie z prawem tron powinien odziedziczyć najstarszy syn Amlaith, jednak na to nie zgodzili się jego młodsi bracia. Podzielono więc Arnor na trzy państwa: Arthedain, Cardolan i Rhudaur. Amlaith, jako pierwszy król Arthedainu, objął dobre i rozległe ziemie wraz ze stojącą na trójstyku twierdzą Amon Sûl, w której znajdował się Palantír, co wielokrotnie doprowadziło do walk z Cardolanem i Rhudaurem[1]. Oprócz tego zachował, między innymi, wszelkie artefakty królów Arnoru: resztki Narsila, Pierścień Barahira, Berło Annúminas i diadem z Elendilmirem (symbol władzy arnorskiej). Arthedain spośród trzech królestw był najsilniejszy i uważany za spuściznę Arnoru.
Epoka pokoju[]
Pierwszy król przeniósł stolicę z wyludniającego się Annúminas do znacznie większego i potężniejszego miasta Fornostu, który stał się centrum Północy[3]. Zyskał sobie tym samym przydomek Amlaith z Fornostu. Za panowania jego wnuka, Mallora, cień padł na Mroczną Puszczę, a czarodzieje przybyli do Śródziemia[4]. Mallor zmarł w 1110 roku, tron po nim objął jego syn Celepharn[5]. Podczas jego panowania, około 1150 roku, Fallohidzi weszli do Eriadoru, a Stoorowie osiedlili się w Klinie i Dunlandzie[4]. Gondor osiągnął natomiast szczyt bogactwa w czasach Atanatara II[6].
Mapa Arthedainu
Narodziny Angmaru[]
Za czasów Malvegila, mniej więcej w 1300 roku, odrodziło się wielkie zło – na północno - wschodniej granicy powstało królestwo Angmaru, położone w Ettenmoors. Władał nim tajemniczy Czarnoksiężnik z Angmaru, który skupił orków, mrocznych ludzi i inne złe stworzenia. Dopiero później wydało się, iż ów Czarnoksiężnik był wodzem Upiorów Pierścienia, który przybył do Eriadoru, aby zniszczyć podzielony Arnor[1].
W tym samym czasie hobbici migrowali dalej na zachód; wielu z nich zamieszkało w miasteczku Bree[4].
Wojna z Angmarem[]
Próba Zjednoczenia Północy[]
Po śmierci Malvegila, na swe skronie Elendilmir założył jego syn Argeleb I. W owym czasie w sąsiednich królestwach – Cardolanie i Rhudaurze – wygasły linie Isildura, a władzę tam przejęli ludzie z poza dynastii. Na tej podstawie Argeleb ogłosił się nie tylko siódmym królem Arthedainu, ale również królem całego Arnoru. Król Cardolanu prawdopodobnie zgodził się na te warunki, przyjmując tytuł księcia. W drugim królestwie Dúnedainów było już niewielu, a królem został człowiek z plemion górskich, będący w tajnym sojuszu z Czarnoksiężnikiem. Argeleb ufortyfikował się na Wichrowych Wzgórzach[1], ale poległ w wojnie w 1356 roku[4].
Panowanie Arvelega I[]
Po śmierci Argeleba tron przejął jego syn Arveleg I. Nowy król, przy pomocy Cardolanu i elfów z Lindonu, odparł wojska Angmaru z Wichrowych Wzgórz. Ostatecznie linie obrony ustabilizowały się wzdłuż Wichrowych Wzgórz, Wielkiego Wschodniego Goscińca i dolnego biegu Hoarwell. Podobno w owym czasie Czarnoksiężnik oblegał nawet Rivendell. Dopiero w 1409 roku wrogie armie wkroczyły do Cardolanu, otaczając Amon Sûl. Arveleg został zabity, twierdzę zrównano z ziemią, jednak kryształ udało się przenieść do Fornostu. W Rhudaurze władzę przejęli ludzie na usługach Angmaru, a ocaleli Dúnedainówie uciekli na zachód.
Odzyskanie królestwa[]
Po śmierci króla nowym władcą został jego syn Araphor. Miał wówczas zaledwie 18 lat, więc, według rachuby swojej rasy, był jeszcze niepełnoletni. Odznaczał się jednak odwagą i męstwem; z pomocą Círdana oraz Elronda, dowodzącego elfami z Rivendell i Lórien, wyparł nieprzyjaciela z Fornostu i Północnych Wzgórz, dzięki czemu Czarnoksiężnik został na dłużej poskromiony. Resztki ludzi z Cardolanu opierały się Angmarowi na Kurhanach lub uciekły w lasy. Wojna spowodowała migracje hobbitów: Stoorowie przenieśli się bardziej na wschód i południe, a niektórzy powrócili nad Gladden[1].
Wielki Mór i czasy późniejsze[]
Następny król, Argeleb II, w 1601 roku pozwolił Fallohidom, kierowanym przez Marcha i Blanca, osiedlić się na terenach zwanych później Shire'em[4]. W zamian za to uznawali zwierzchnictwo Arthedainu, dbali o mosty i pomagali królewskim gońcom[7]. Dwadzieścia dziewięć lat potem do Fallohidów dołączyli Stoorowie z Dunlandu. W 1636 w Śródziemiu szalała zaraza, zwana Wielkim Morem. Choroba ta dotknęła głównie Gondor, w miarę przesuwania się na północ słabła. Mimo tego zmarła większa część ludności Cardolanu (głównie w Minhiriath), który ostatecznie upadł. Hobbici ucierpieli znacznie, ale już północne ziemie Arthedainu o wiele mniej[1].
Dopiero za panowania Aravala, w 1851 roku, Angmar znów zaatakował, lecz królestwo Dúnedainów wygrało przy pomocy Elronda i Círdana. Po zwycięstwie próbowano ponownie zasiedlić Cardolan, lecz prawdopodobnie uniemożliwiły to Upiory Kurhanów[3].
Ostatni królowie[]
Za panowania Araphanta (1891 TE - 1964 TE) zrozumiano, że ataki na królestwa Dúnedainów są prowokowane przez jedną siłę. Odbudowano więc dobre stosunki z Gondorem poprzez małżeństwo jego syna, Arvedui, z Firiel, córką Ondohera[6]. Po jego śmierci Arvedui wysunął pretensje do tronu Gondoru, lecz Rada je odrzuciła. W czasach Araphanta wieszcz Malbeth wydał dwie przepowiednie, mające wielki wpływ na losy Śródziemia[8].
Obrona Fornostu
W 1974 roku, za panowania Arvedui, Arthedain został pokonany i Fornost wpadł w ręce Angmaru. Król bronił się na Północnych Wzgórzach, następnie skrył się w krasnoludzkich jaskiniach, lecz z powodu głodu udał się do Lossothów w Forochel. Niestety podczas próby powrotu utonął wraz z palantírami z Amon Sûl i Annúminas. Przetrwał jednak Pierścień Barahira, którego Arvedui podarował Lossothom. Później niedobitki Dúnedainów odkupili od Śnieżnego Ludu tę cenną pamiątkę Lini Północnej[1].
Zdobycie Arthedainu przez Angmar dokonało się ledwie o rok przed przybyciem pomocy z Gondoru pod przewodnictwem Eärnura. Jego armia osiągnęła Szare Przystanie w 1975 roku i wraz z Lindonem pokonała Angmar w bitwie o Fornost[4]. Jednak po wyniszczających wojnach Arnorczyków zostało zbyt mało, aby odtworzyć państwo. Ocaleli stali się Strażnikami, strzegącymi Eriadoru przed sługami zła[1]. Po Wojnie o Pierścień Aragorn II, w linii prostej potomek Isildura, reaktywował Północne Królestwo[6].
Królowie Arthedainu[]
- Zobacz osobny artykuł: Królowie Arthedainu
Lista królów (lata panowania):[]
- Amlaith (861 - 946 TE)
- Beleg (946 - 1029 TE)
- Mallor (1029 - 1100 TE)
- Celepharn (1100 - 1191 TE)
- Celebrindor (1191 - 1272 TE)
- Malvegil (1272 - 1349 TE)
- Argeleb I (1349 - 1356 TE)
- Arveleg I (1356 - 1409 TE)
- Araphor (1409 - 1589 TE)
- Argeleb II (1589 - 1670 TE)
- Arvegil (1670 - 1743 TE)
- Arveleg II (1743 - 1813 TE)
- Araval (1813 - 1891 TE)
- Araphant (1891 - 1964 TE)
- Arvedui (1964 - 1975 TE)
Etymologia[]
W książce Władca Pierścieni: Towarzysz Czytelnika zasugerowano, że słowo Arthedain oznacza "Królestwo Edainów".
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 J.R.R. Tolkien, Władca Pierścieni, "Powrót Króla", Dodatek A Kroniki królów i władców, "Królowie Númenoru", Eriador, Arnor i dziedzice Isildura
- ↑ J.R.R. Tolkien, Christopher Tolkien (red.), Niedokończone opowieści, „Mapa zachodniej części Śródziemia”
- ↑ 3,0 3,1 J.R.R. Tolkien, red. Christopher Tolkien Historia Śródziemia t. XII, The Peoples of Middle-earth, „The Heirs of Elendil”
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 J.R.R. Tolkien, Władca Pierścieni, "Powrót Króla", Dodatek B Kronika Lat (Kronika Królestw Zachodnich), Trzecia Era
- ↑ J.R.R. Tolkien, Władca Pierścieni, "Powrót Króla", Dodatek A Kroniki królów i władców, "Królowie Númenoru", Królestwa na wygnaniu, Linia Północna: Spadkobiercy Isildura
- ↑ 6,0 6,1 6,2 J.R.R. Tolkien, Władca Pierścieni, "Powrót Króla", Dodatek A Kroniki królów i władców, "Królowie Númenoru", Gondor i spadkobiercy Anáriona
- ↑ J.R.R. Tolkien, Władca Pierścieni, „Prolog”, „W sprawie hobbitów”
- ↑ J.R.R. Tolkien, Władca Pierścieni, Powrót króla, „Szara Drużyna”