Bookdrökkóns
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
De term bookdrökkóns, of sumpelewaeg de bookdrök, sleit op 't kónne vermeinigvöljige van gesjrifter middels de drökpers, en in 't biezunjerder middels 't kómbinere van versjillige herbroekbaar deiler toet ei aaf te drökke vlak. 't Is ónmeugelik te bepaole wen of door waem de bookdrökkóns is oetgevónje, meh de vinjing wuuertj waal aan mieëder luuj toegesjreve. Van dees is d'n ènsigste dae historisch gezeen in aanmirking zów kónne kómme de Sjinees Pi Chang, dae al innen èllefdjen ieëf Sjinese karakters zów höbbe gedrök.
Inne wèsterse werreld wuuertj d'n oet Mainz aafkumstige Johannes Gutenberg algemein, al zónger aanwiesbare gróndj, gezeen es 'ne wersjienlikeren oetvinjer es d'n Hóllenjer Laurens Janszoon Coster. Meh waal liek vas te staon det me in daen tied, róndj 1450, in 't Wiej Oeaste al bekèndj waas mit zowaal blokdrök es litterdrök. Tródsdet daomit in theorie 't meugelik is det dore Europese oetvinjers de techniek oet 't oeaste is euvergenómme, is det ónmeugelik wiejer te bepaole. 't Kan zeker ouch zeen det me, óngevieër geliektiejig, ónaafhenkelik vanein, de oetvinjering haet gedaon.
In Nederlandj waas de grótste bleuj vanne bookdrökkóns in de zeuvetieëndjen ieëf. In daen tied woorte de perdukte vanne Nederlandjse drökkers, wie Plantijn, algemein es superieur betrach. Innen achtieëndjen ieëf woort 't eige vanne Nederlandjse bookdrökkóns bewaardj, meh de industrie góng mit innen algemeinen denaergank van daen tied. Innen neugetieëndjen ieëf waas in Nederlandj neet lenger spraok van 'n toeanaangaevendje bookdrökkóns, enne eige kènmirke gónge verlaore toet anen ènj vannen ieëf 'n bewóste poeaging woort gedaon dees te hersjape. In dees vernujing wore de biedraag vanne drökkerie Enschedé enne littergeterie Tetterode van väöl belank. Meh naeve dees vernujing waas ouch de mechanisatie in daen tied van groeaten invlood oppe bookdrökkóns.