Ракь

Ракь

Ракь — Д. И. Менделееван химиядин элементрин девирдин системадин кьудлагьай девирдин муьжуьдлагьай кӀеретӀдин къерехдин агъакӀеретӀдин, 26 атомдин номер авай химиядин элемент. Fe (лат. Ferrum) символдив тайин жезва. Чилин чкалда алюминийдилай кьулухъ виридалайни гзаф гегьенш хьанвай металлрикай сад я.

Регьятдиз гатаз жедай, гимишдинни лацувилин акахьай рангунин, химиядин реакцийриз гьатунин чӀехи алакьунар авай гьакӀан вещество я. Ахъа гьавада ракь чӀехи температурадалди ва я чӀехи ламувиле фад коррозия жезва. Михьи кислородда ракь кузва, гъвечӀи дисперс тир гьалара хьаназ хьуй ам ахъа гьавадани вичи-вичиз цӀаю кьуна кузва.

ТӀебиатда ракь михьи гьалда кьериз гьалтзава, фад-фад ам ракьни-никель акахьай метеоритрин къене гьалтзава.

Ракь чилин хвехуьнин чӀехи пай туькӀуьрзавайди лугьуда.

Тарихда

Алатрин материал хьиз ракь лап дегь чӀаварилай малум я. Архелогиядин затӀар хкудиз ийидай эгъуьнрин нетижада жагъанвай ракьуникай раснавай затӀар чи эрадай 4 агъзур ийсарин тарихдинбур я ва дегь шумер ва дегь мисри цивилизацийриз талукь я.

Изотопар

Ракь кьуд стабил тир изотоприкай ибарат я: ⁵⁴Fe (5,845 %), ⁵⁶Fe (91,754 %), ⁵⁷Fe (2,119 %) и ⁵⁸Fe (0,282 %).