Domitianus

Titus Flavius Domitianus (24 Octobris 51—18 Septembris 96) fuit Imperator Romanus. Filius Vespasiani et Domitillae fuit atque fratrem Titum habuit, cui die 14 Septembris anno 81 successit. Soror Domitiani Flavia Domitilla fuit.

Iuventus

Patre suo magistro et duce, Domitianus Romae natus est. Quam vir immunis et eruditus, rhetoricae, litteris, iuri et administrationi studuit. Dissimilis fratri seniori Tito, Domitianus Vespasianum in bellis in Africa Iudaeaque non comitatus est.

Anno quattuor imperatorum (69), Domitianus prudens erat at vindicias patris adiuvit. Vicario Flaviis in Senatu, audacior factus est. Anno 70 divortium Domitiae Longinae ab Lucio Aelio Lamia impulit ut eam in matrimonium ipse duceret. Filium anno 71 et filiam anno 74 paraverunt qui uterque in iuvene mortui sunt. Coniugium a maioribus traditum non erat. Ille adulter erat, et illa non invidit sed ausis saepe interfuit.

De titulis

Titus Flavius Domitianus postquam fratri successit Imperator Caesar Domitianus Augustus appellatus est quibus nominibus anno 83 cognomen Germanicus addidit. Anno 82 pontifex maximus creatus est eodemque anno pater patriae appellatus. Ab anno 85 censor perpetuus fuit. A mense septembri 81 tribunicia potestas ei quotannis renovabatur usque ad undecimam (anno 96). Anno 82 iam consul VIII erat atque inter hoc annum et 90 quotannis consulatum ordinarium gessit, deinde consul XVI anno 92 et consul XVII (COS XVII in inscriptionibus) anno 95 fuit. Inter deos post mortem relatus non est quia memoria eius damnata erat.

Imperium

Domitianus ante 81 paucas curas habuit. Aliquot consulatus sive ordinarios sive suffectos gessit nec exercitui praefectus est. Tamen ambitiosus erat, et Tito moriente, subsidium praetoriani consecutus est. Administrator pessimus se praebuit. Pretium denariorum minutum est et nova vectigalia posita sunt. Cum populus fastidiosus esset, Domitianus multas pecunias pro novis aedificationibus locavit. Templum Iovis in Capitolino et novam aulam in Palatio renovavit. Aedificationem Colossei perfecit et novos gladiatores dedit, in quibus feminas nanosque primo tempore participes esse permisit.

Anno 83, cum uxor Domitia cum histrione Paride adulteraret, eae nuntium misit et histrionem interfecit. Anno proximo fratris filiam Iuliam Flaviam adamavit, virum eius dimisit et matrimonium eam inculcavit. Anno 85 Domitianus censor perpetuus se dixit. Cum Iulia Flavia anno 91 propter abortum mortua sit Domitianus Domitiam reduxit ut eocum quam amica viveret.

Domitiano Romae educato et numquam militatis, dux non ingeniosus erat. Tamen aliquot bellos inter regnum suum gessit, praecipue illos contra Chattos in Germania et contra Dacos prope Danuvium.

Fine regni sui imperator crudelissimus factus est. Iudaei Christianique graviter persecuti sunt, et aliquot senatores necati sunt. Anno 96 senatores, praetoriani, Stephanus vilicus Iuliae, et Domitia contra eum coniuraverunt. Stephanus a.d. XIV Kal. Octobribus eum octiens percussit.

Domitianus damnationi memoriae subiectus est et successus est a Nerva qui a Senatu creatus est.

Domitianus hospes et conviva

Cenam atram a Domitiano datam Dio Cassius descripsit.^[1] Epulum Saturnalicium in Colosseo celebratum laudat Statius.^[2] "Spectacula assidue magnifica et sumptuosa edidit non in amphitheatro modo, verum et in circo, ubi praeter sollemnes bigarum quadrigarumque cursus proelium etiam duplex, equestre ac pedestre, commisit; at in amphitheatro navale quoque. Nam venationes gladiatoresque et noctibus ad lychnuchos, nec virorum modo pugnas, sed et feminarum. Praeterea quaestoriis muneribus, quae olim omissa revocaverat, ita semper interfuit, ut populo potestatem faceret bina paria e suo ludo postulandi eaque novissima aulico apparatu induceret," ait Suetonius. "Edidit navalis pugnas paene iustarum classium, effosso et circumstructo iuxta Tiberim lacu, atque inter maximos imbres perspectauit." Inter spectacula sacrorum Septimontialium "largissimum epulum" dedit; "senatui equitique panariis, plebei sportellis cum obsonio distributis initium vescendi primus fecit."^[3]

Fontes de vita et principatu Domitiani

Aurelius Victor, De Caesaribus 11
Dio, Historia Romana liber 67
Epitome de Caesaribus 11
Eutropius, Breviarium 7.23
Martialis, Epigrammata et De spectaculis
Statius, Silvae
Suetonius, De vita Caesarum liber 8 "Domitianus"
Tacitus, Vita Agricolae et Historiae

De consulatibus

Domitianus XVII consulatus gessit, plurimos imperatorum omnium. Primis annis consul suffectus tantum pro Vespasiano patre vel Tito fratre fuit. Sed cum rerum potitus sit, paene quotannis consul ordinarius fuit:

Antecessores: Imp. Caesar Vespasianus Augustus IV et Titus Caesar Vespasianus II	Consul 73 cum Lucio Valerio Catullo Messallino	Successores: Imp. Caesar Vespasianus Augustus V et Titus Caesar Vespasianus III

Antecessores: Imp. Caesar Vespasianus Augustus IX et Titus Caesar Vespasianus VII	Consul 80 cum Imp. Tito Caesare Vespasiano Augusto VIII	Successores: Lucius Flavius Silva Nonius Bassus et Marcus Asinius Pollio Verrucosus

Antecessores: Lucius Flavius Silva Nonius Bassus et Marcus Asinius Pollio Verrucosus	Consul 82 cum Tito Flavio Sabino	Successores: ipse IX et Quintus Petillius Rufus II

Antecessores: ipse VIII et Titus Flavius Sabinus	Consul 83 cum Quinto Petillio Rufo II	Successores: ipse X et Gaius Oppius Sabinus

Antecessores: ipse IX et Quintus Petillius Rufus II	Consul 84 cum Gaio Oppio Sabino	Successores: ipse XI et Titus Aurelius Fulvus II

Antecessores: ipse X et Gaius Oppius Sabinus	Consul 85 cum Tito Aurelio Fulvo II	Successores: ipse XII et Servius Cornelius Dolabella Petronianus

Antecessores: ipse XI et Titus Aurelius Fulvus II	Consul 86 cum Servio Cornelio Dolabella Petroniano	Successores: ipse XIII et Lucius Volusius Saturninus

Antecessores: ipse XII et Servius Cornelius Dolabella Petronianus	Consul 87 cum Lucio Volusio Saturnino	Successores: ipse XIV et Lucius Minicius Rufus

Antecessores: ipse XIII et Lucius Volusius Saturninus	Consul 88 cum Lucio Minicio Rufo	Successores: Titus Aurelius Fulvus et Marcus Asinius Atratinus

Antecessores: Titus Aurelius Fulvus et Marcus Asinius Atratinus	Consul 90 cum Marco Cocceio Nerva II	Successores: Manius Acilius Glabrio et Marcus Ulpius Traianus

Antecessores: Manius Acilius Glabrio et Marcus Ulpius Traianus	Consul 92 cum Quinto Volusio Saturnino	Successores: Sextus Pompeius Collega et Quintus Peducaeus Priscinus

Antecessores: Lucius Nonius Calpurnius Torquatus Asprenas et Titus Sextius Magius Lateranus	Consul 95 cum Tito Flavio Clemente	Successores: Gaius Manlius Valens et Gaius Antistius Vetus

Notae

↑ Xiphilinus, Epitome historiarum Dionis Cassii 219-220 R.St.
↑ Statius, Silvae 1.6.
↑ Suetonius, De vita Caesarum "Domitianus" 4.

Bibliographia

"Vespasian, Domitian and Titus" in Rhiannon Ash, Ordering anarchy: armies and leaders in Tacitus' Histories (Londinii: Duckworth, 1999. ISBN 0715628003) pp. 127-146
Brian W. Jones, The Emperor Domitian. Londinii: Routledge, 1992. ISBN 0-415-04229-1
Michael R. Molnar, "Blood on the Moon in Aquarius: The Assassination of Domitian" in The Celator (May 1995) pp. 6-12