Valletta
| Valletta | ||
| ||
| Kelk imaji pri Valletta. | ||
|
| |
| Standardo | Blazono | |
| Lando: |  Malta
| |
Informo:
| ||
| Latitudo: | 35º53'52" N | |
| Longitudo: | 14º30'45" E | |
| Altitudo: | 56 m | |
| Surfaco: | 0.61 km² | |
| Habitanti: | 5 827 (januaro 2019) | |
| Denseso di habitantaro: | 9600 hab./km² | |
| Urbestro: | Alfred Zammit (PL) | |
Mapo:
| ||
| ||
.jpg)
Valletta esas chef-urbo di Malta. Segun statistiki de januaro 2019, ol havis 5 827 habitanti. En 2014, lua metropolala regiono havis 393 938 habitanti.[1]
Malgre lua mikra surfaco (entote 0.61km²), l'urbo havas importanta edifici de la 16ma yarcento, konstruktita dal Ordeno dil Kavalieri di Santa Ioannes. La konstrukturi esas precipue de stilo baroka, kun kelka elementi neoklasika. La Kavalieri baptis ol kun la nomo Humilissima Civitas Valletta ("la maxim humila urbo Valletta"), o Città Umilissima ("humila urbo", en la Italiana).
En 1980 ol deklaresis "Patrimonio di la Homaro" dal UNESKO.
Historio
[redaktar | redaktar fonto]
La nomo di la peninsulo di Valletta dum l'Araba periodo esis Xaghret Mewwija, Mewwija signifikante "shirmita loko". En 1530 la Kavalieri di Santa Ioannnes, ekpulsita de Rodes dal Otomani, recevis Malta por instalar su. L'urbo fondesis ye la 28ma di marto 1566 da Jean Parisot de Valette, Granda Mastro dil Kavalieri di Malta, pos ke ilu vinkis l'Otomana trupi qui siejabis l'insulo. De Valette mortis en 1568 lor evanta 74 yari, e ne vidis finir la konstrukturo dil urbo.
Valletta esis preske kompleta en 1570, kande ol divenis chef-urbo di Malta. En 1571, la kazerno dil Kavalieri tranferesis de Birgu al urbo. En 1634, explozo en fabrikerio di kanonopulvero mortigis 22 habitanti del urbo. En 1749, Mohamedana sklavi probis mortigar la chefo di la Kavalieri, Manuel Pinto da Fonseca, ed okupar Valletta, ma la komploto deskovresis ante eventir. Pose, Pinto da Fonseca plubeligis l'urbo, e multa importanta edifici, exemple l'albergo di Kastilja, rimodlesis segun baroka stilo.
En 1798 la Kavalieri abandonis l'insuli, qui okupesis dal Franci. Pos revolto dal Maltani, Franci duris okupar Valletta e la vicina portuo, til ke ol kaptesis dal Britaniani en 1800. Dum la komenco dil 19ma yarcento, Britaniana komisito Henry Pigot aceptis demolisar granda parto de la murego qua cirkondis l'urbo,[2] tamen to ne facesis. Dum la yari 1870ma e 1880ma la demoliso itere propozesis, ma nulatempe ol kompleteskis, e la murego restis grandaparte integra.
.jpg)
Dum Britanian administrado, projeti pri nova konstrukturi lansesis. To inkluzis l'expanso di gardeni, demoliso e rikonstrukto di strukturi, ed altri. En 1883, apertesis ferovoyo qua ligis Malta a Mdina.[3] Ol klozesis en 1931, kande l'autobusi divenis populara transporto-moyeno.
De junio 1940 til novembro 1942, dum la duesma mondomilito, Malta siejesis da Italiana e Germana aer-armei e mar-armei. Dum la siejo, Valletta subisis bombardi da Italiana e Germana aeroplani, qui domajis lua portuo ed altra edifici, e destruktis komplete kelka lojeyi e lua opero-domo. En 1942, lora rejulo George la 6ma dil Unionita Rejio homajis Maltana populo per l'orden-insigno "Kruco di Santa Georgios", pro lua "extraordinara heroeso".
Pos la duesma mondomilito, multa ek lua habitanti decidis rezidar en vicina urbi, qui komencis plubonigesar. Nun, malta havas cirkume un triimo ek la habitantaro quon ol havis dum lua maxim populoza epoko. Fakte, ol ne pluse esas la maxim populoza urbo de la lando, esanta Birkirkara la maxim populoza. Tamen, ol duras esar la maxim importanta ekonomiala centro di la lando.
Geografio
[redaktar | redaktar fonto].jpg)
Valletta konsistas ek la peninsulo Sciberras kun du naturala portui, Marsamxett e Grand Harbour, ta lasta esanta la maxim importanta portuo di la lando. La maxim alta punto dil urbo esas kolino anke nomizita Sciberras, jacanta 56 metri super la marala nivelo. Sud-weste de Valletta, en la peninsulo, jacas l'urbo Floriana.
La klimato dil urbo esas mediteranea (Csa segun la klimatala klasifikuro da Köppen), kun varma e sika someri e moderema e pluvoza vintri. La mezavalora temperaturo en januaro (vintro) esas 12,2°C, kontre ke la temperaturo en agosto (somero) esas 26,3°C.
La mezavalora yarala pluvo-quanto esas 553 mm. La pluvoza sezono eventas de oktobro til marto, esanta decembro la maxim pluvoza monato, kun mezavalore 112 mm. Ne existas fluvii che l'urbo.
.jpg)
Turismo
[redaktar | redaktar fonto]
Turismo esas importanta fonto di revenuo por Valletta e Malta. En 2002 inauguresis terminalo en lua portuo por recevar granda pasajero-navi.
La precipua atraktivo por turisti esas la zono proxim la Granda Portuo, exemple la gardeni che Supera Barrakka (Il-Barrakka ta' Fuq) e che Infra Barrakka (Il-Barrakka t'Isfel). De ibe, viziteri povas havar bela vidado dil portuo.
La palaco di la Granda-mastro (Il-Palazz tal-Granmastru) konstruktesis de la 16ma til la 18ma yarcenti, kom palaco por la Granda Mastri dil Ordeno di Santa Ioannes, qu guvernis Malta de 1530 til 1798. Ol anke konocesis kom Maestrala Palaco (Palazz Maġisterjali) e, dum l'administrado Britaniana, ol esis la Palaco dil Guvernisto (Palazz tal-Gvernatur). Nun ol gastigas la prezidanteso di la republiko. De 1921 til 2015 ol gastigis la parlamento di Malta.
Referi
[redaktar | redaktar fonto]
- ↑ Population by sex and age groups on 1 January - Publikigita da Eurostat. Dato di publikigo: 15ma di aprilo 2015. URL vidita ye 18ma di julio 2015.
- ↑ Let’s hide the majestic bastions Dato di publikigo: 18ma di novembro 2012. URL vidita ye 14 October 2014.
- ↑ Beverly, Cole:Trains. Publikigita da H.F.Ullmann. Loko di publikigo: Potsdam, Germany. Dato di publikigo: 2011. Pagino/pagini: 64.