Berlin
Wopon | Chorhoj |
Zakładne daty | |
---|---|
přestrjeń | 892 km² |
wobydlerstwo | 3.677.472 (31. dec 2021) |
hustosć wobydlerstwa | 4123 wob. na km² |
oficialne websydło | berlin.de |
Politika | |
měšćanosta | Kai Wegner (CDU) |
knježacej stronje | CDU a SPD |
strony w parlamenće (159 sydłow) |
CDU 52 SPD 34 |
poslednje wólby | 12. februara 2023 |
přichodne wólby | 2026 |
Zastupjerjo w Zwjazkowej radźe |
4 |
karće | |
Wobwody Berlina | |
Dalše zakładne daty | |
póstowe čisło | 10001–14199 |
telefoniska předwólba | 030 |
Berlin (serbsce tež Barlin)[1] je stolica a samostatny zwjazkowy kraj Němskeje. Z nimale 3,8 milionami wobydlerjow na 892 km² je wone po wobydlerjach najwjetše město kraja a zdobom najwjetše w Europskej uniji. Berlin je jedne wot politiskich, kulturelnych a medijowych srjedźišćow Europy. Wón je dospołnje wot Braniborskeje wobdaty. Přez Berlin běžitej rěce Sprjewja a Habola. Nimo toho namaka so na měšćanskim teritoriju wjele jězorow a lěsow. Prěni raz naspomni so město w lěće 1244, měšćanski dźěl Cölln pak hižo w lěće 1237.
W běhu stawiznow běše Berlin stolica a rezidencne město Braniborskeje, Pruskeje a wot 1871 Němskeho mócnarstwa. Po lěće 1949 běše wuchodny dźěl města faktisce ze stolicu Němskeje demokratiskeje republiki. Mjez 1961 a 1989 běše město přez Berlinsku murju dźělene. Po přewróće a němskeho znowazjednoćenju w lěće 1990 bu Berlin zaso cyłoněmska stolica a pozdźišo tež sydło knježerstwa, zwjazkoweho prezidenta, zwjazkoweho sejma, zwjazkoweje rady kaž tež wjele ministerstwow a wulkopósłanstwow.
Jako sydło třoch uniwersitow (HU, FU a TU) kaž tež Charité a mnohich wysokich šulow je Berlin wuznamne europske stejišćo slědźenja a wučby.
Mjeno Berlin bu najskerje wot słowjanskeho słowa brlo/berlo wotwodźene a woznamjenja z kóncowku -in telko kaž „město w bahnje“. Po legendźe pochadźa mjeno wot Berlinskeho woponoweho zwěrjeća, mjedwjedźa, štož je pak ludowa etymologija. We woprawdźitosći bu woponowe zwěrjo wot mjena wotwodźene.
Wobwody
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Wot zarjadniskeje reformy w lěće 2001 wobsteji němska stolica ze slědowacych dwanaće wobwodow:
- [01] Mitte (z něhdyšimaj wobwodomaj Tiergarten a Wedding)
- [02] Friedrichshain-Kreuzberg
- [03] Pankow (z něhdyšimaj wobwodomaj Prenzlauer Berg a Weißensee)
- [04] Charlottenburg-Wilmersdorf
- [05] Spandau
- [06] Steglitz-Zehlendorf
- [07] Tempelhof-Schöneberg
- [08] Neukölln
- [09] Treptow-Köpenick
- [10] Marzahn-Hellersdorf
- [11] Lichtenberg (Hohenschönhausen)
- [12] Reinickendorf
-
Klimowy diagram
-
Plan Berlina wot Abrahama Guiberta Dusableau (1737)
-
Braniborske wrota po Němsko-francoskej wójnje 1871
-
Berlin a wokolina 1885
-
Podstupimske naměsto 1945
-
Berlinska murja
-
Nofretete w Berlinskim muzeju
-
Berlinska filharmonija
-
Swětowy časnik w Berlinje
-
Cyrkej pomjatka
Žórła
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- ↑ Filip Jakubaš: Hornjoserbsko-němski słownik. Domowina, Budyšin 1954, str. 58.
Wotkaz
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]nad 1.000.000 wobydlerjow: Berlin | Hamburg | Köln | Mnichow
nad 500.000 wobydlerjow: Bremen | Dortmund | Drježdźany | Düsseldorf | Essen | Frankobrod nad Mohanom | Hannover | Lipsk | Nürnberg | Stuttgart
nad 250.000 wobydlerjow: Augsburg | Bielefeld | Bochum | Bonn | Duisburg | Gelsenkirchen | Karlsruhe | Mannheim | Mönchengladbach | Münster | Wiesbaden | Wuppertal
nad 100.000 wobydlerjow: Aachen | Bergisch Gladbach | Bottrop | Brunšwik | Bremerhaven | Darmstadt | Dźěwin | Erfurt | Erlangen | Freiburg im Breisgau | Fürth | Göttingen | Hagen | Hala nad Solawu | Hamm | Heidelberg | Heilbronn | Herne | Ingolstadt | Jena | Kamjenica | Kassel | Kiel | Koblenz | Krefeld | Leverkusen | Lubica | Ludwigshafen | Moers | Mohuč | Mülheim an der Ruhr | Neuss | Oberhausen | Offenbach | Oldenburg | Osnabrück | Paderborn | Pforzheim | Podstupim | Recklinghausen | Remscheid | Reutlingen | Rězno | Roztok | Saarbrücken | Siegen | Solingen | Trier | Ulm | Wolfsburg | Würzburg