Ditadura do proletariado

Karl Marx

Ditadura do proletariado é un termo empregado e postulado polo marxismo para referirse ó estado de transición revolucionaria entre o capitalismo e a sociedade comunista. O termo non se refire a unha concentración de poder nun ditador, senón a unha situación na que o proletariado ten o poder e substitúe o sistema político controlado pola burguesía (ditadura da burguesía). Esta etapa de transición é denominada tamén por moitos marxistas como socialismo.

Historia e características

De acordo ao marxismo, a existencia mesma de calquera tipo de estado implica a ditadura dunha clase social sobre outra. De acordo a Karl Marx, no réxime capitalista, ata nas maiores condicións de democracia burguesa, existe unha ditadura da burguesía, en detrimento dos traballadores e do conxunto do pobo.

Marx postula a necesidade dunha revolución na cal o proletariado establézase como clase dominante, para disolverse paulatinamente como tal, na transición cara a unha sociedade sen clases. A ditadura do proletariado sería a etapa inmediatamente posterior á toma do poder por parte da clase obreira, na que se crea un Estado obreiro, o cal, como todo estado, sería unha ditadura dunha clase sobre outra (neste caso, das clases traballadoras sobre a burguesía).

En palabras de Lenin: «Marx puxo de relevo [...] que aos oprimidos se lles autorizase para decidir unha vez cada varios anos ¡que membros da clase opresora han de representalos e esmagalos no parlamento!

Pero, partindo desta democracia capitalista -inevitablemente estreita, que repudia baixo corda aos pobres e que é, xa que logo, unha democracia mentireira- [...] o desenvolvemento cara ao comunismo pasa a través da ditadura do proletariado, e non pode ser doutro xeito, porque o proletariado é o único que pode, e só por este camiño, romper a resistencia dos explotadores capitalistas.

Pero a ditadura do proletariado, é dicir, a organización da vangarda dos oprimidos en clase dominante para esmagar aos opresores, non pode conducir tan só á simple ampliación da democracia. Á vez coa enorme ampliación do democratismo, que por primeira vez convértese en democracia para os pobres, nun democratismo para o pobo, e non un democratismo para os sacos de diñeiro, a ditadura do proletariado implica unha serie de restricións postas á liberdade dos opresores, dos explotadores, dos capitalistas. Debemos reprimir a estes, para liberar a humanidade da escravitude asalariada, hai que vencer pola forza a súa resistencia, e é evidente que alí onde hai represión, onde hai violencia, non hai liberdade nin hai democracia.

Engels expresaba isto na carta a Bebel, ao dicir que "mentres o proletariado necesite aínda do Estado, non o necesitará en interese da liberdade, senón para someter aos seus adversarios, e axiña que como poida falarse de liberdade, o Estado como tal deixará de existir."

Democracia para a maioría do pobo e represión pola forza, é dicir, exclusión da democracia, para os explotadores, para os opresores do pobo: velaí a modificación que sufrirá a democracia na 'transición' do capitalismo ao comunismo.»

É importante diferenciar dúas etapas na historia da concepción da ditadura do proletariado. Inicialmente, Marx e Friedrich Engels só falaban da toma do poder estatal por parte da clase traballadora; con todo, tras a experiencia da Comuna de París, concluíron que para exercer a Ditadura do Proletariado, a clase obreira non podía simplemente encher as estruturas estatais existentes, senón que debía proceder a destruír o estado burgués e pór en pé un estado obreiro baseado na organización colectiva (Comunas ou Consellos, en ruso "Soviets") da clase obreira.