پوشش ویژه اثرات جهانی کرونا را در صداهای جهانی دنبال نمایید.

از زمان آغاز شیوع COVID-19 در ایران در فوریه 2020، برخوردهای سیاسی داخلی مانع از واکنش مناسب و کافی مقامات به این بیماری جهانگیر شده است. در نتیجه، ایران به یکی از کشورهای دارای وخیم ترین اوضاع متأثر از این بیماری بدل گشته است: تا 10 آوریل، از جمعیت بالای 80 میلیونی کشور بیش از 66.000 ایرانی به این بیماری مبتلا شده و بیش از 4.000 نفر نیز جان خود را از دست داده اند.

دولتی گرفتار در بند تناقضات خود

در 1 آوریل حسن روحانی، رئیس جمهور ایران، در جلسه هیئت دولت اظهار داشت که کشور در مسیر درست مبارزه با کرونا قرار دارد. وی پس از تشکر از کادر درمانی گفت که “سیر ابتلا به بیماری کرونا در اغلب استان‌های کشور نزولی می باشد”.

ولی سعید نمکی، وزیر بهداشت ایران، در روز 7 آوریل در جلسه استماع مجلس با اشاره به این موضوع که مدیریت بحران همچنان در جریان بوده و گسترش ویروس کرونا هنوز کنترل نشده است، پیام متفاوتی را ارسال نمود. وی همچنین اخطار داد که منحنی آمار نباید باعث “غفلت و غرور” شود.

نگرانی های وزیر بهداشت با حمایت برخی از نمایندگان از اجرای قرنطینه در جریان مباحثه مجلس برسر این موضوع که آیا باید در کشور قرنطینه سراسری اعلام شود یا خیر، انعکاس یافت. عبدالکریم حسین زاده از نمایندگان تهران در مجلس استدلال نمود که اجرای قرنطینه برای حفظ جان کادر درمانی و شهروندان عادی امری ضروری است.

چنانکه این شهروند اینترنتی اشاره می نماید، دولت ایران در حال ارسال پیام های جورواجور و سردرگم می باشد:

حسن روحانی:
“رشد مبتلایان به ویروس #کرونا در تمام ایران نزولی شده.”
تصویر زیر نمودار مبتلایان روزانه ویروس کرونا در ایران بر طبق آمار وزارت بهداشت است که با سرعتی که می‌بینید در حال افزایش است.
به نظرم یک نفر برود برای حسن روحانی، فرق نزولی و صعودی را تشریح کند. pic.twitter.com/Cy3WY2Esqr

— على حسين قاضى زاده (@Alighazizade) April 1, 2020

با این وجود، حسن روحانی در روز 11 آوریل با اشاره به این موضوع که کشور پیک اپیدمی را پشت سر گذاشته است، از همه کارکنان مشاغل کم خطر خواست که به محل های کار خود بازگردند.

وزنه دین بر سیاست در کشور ایران

پس از انقلاب اسلامی سال 1357 و بدست گرفتن قدرت توسط رهبران مذهبی، زندگی سیاسی ایران، مشتمل بر اتخاذ تصمیمات مهم در سطوح بالا، همواره در اختیار روحانیون ارشد نظام بوده است. مقام ریاست کشور در ایران تحت عنوان رهبر جمهوری اسلامی نامیده می شود که هم اکنون در اختیار علی خامنه ای می باشد.

ویروس کرونا با متأثر نمودن سطوح ارشد کادر رهبری ایران، در سراسر کشور منتشر گردید. تست کرونای تعدادی از نمایندگان مجلس، شامل مشاور حسن روحانی، برخی مقامات وزارت بهداشت و علمای دینی مثبت اعلام شده و در مواردی منجر به مرگ گشته است. بسیاری از مقامات کشوری علیرغم نداشتن علائم بیماری اقدام به انجام تست نموده اند، حال آنکه این امکان برای افراد معمولی تنها درصورت بروز علائم بیماری فراهم می باشد.

یک پزشک، به شرط فاش نشدن نامش گفت: “انجام این تست برای بیماران دارای علانم بیماری مجانی می باشد. فکر می کنم این عملکردی غیراخلاقی باشد که مقامات بدون دارا بودن علائم بیماری اقدام به انجام این تست می نمایند. با توجه به محدودیت در تعداد کیت های تست بیماری، افراد بیمار برای انجام تست در اولویت قرار دارند.”

همزمان با گسترش ویروس، علی خامنه ای با صدور فرمانی مسئولیت مبارزه با کرونا را به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، واحد نظامی مسئول حفاظت از سیستم سیاسی ایران، واگذار نمود. این امر باعث بروز اختلاف نظرهایی گردید: سرلشگر محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، قصد بر اعلام قرنطینه داشت که دولت از انجام آن امتناع ورزید.

بهزاد پورصالح، روزنامه نگار، در مقاله ای برای بی بی سی فارسی چنین نوشت: “با وجود فشارهای چندجانبه بر جامعه، حکومت ایران تلاش می‌کند جاییکه منافع اقتصادی و سیاسی‌اش در خطر نیست فشار دیگری بر جامعه وارد نکند.  از طرفی قرنطینه شهرها و محدودیت‌های رفت و آمد به برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی بسیار منظمی نیازمند است که دولت و مجموعه حاکمیت در ایران فاقد چنین قدرتی است.”

این شهروند اینترنتی ویدئویی را به اشتراک می گذارد که در آن افرادی با پوشیدن لباس های محافظ ضد ویروس به وخامت اوضاع در بیمارستان ها اعتراض می نمایند:

وضعيت بد بيمارستان بانه!!بيمارستان فاقد لباس،دستكش و حتي كيسه جنازه است? ننگ و نفرين بر آخوند كمكهاي بين المللي كجا رفت؟ كمكهاي فرانسه مستقيم فرستادند فرودگاه لبنان!يعني عربها لبنان از كُردها و ملت ايران ارجعيت دارند رژيم مي خواهد كُردها را نابود كنه واقعيتي كاملا محسوس #كرونا pic.twitter.com/RzrBlnV9Yi

— كيـــــــــــــٰا?K___i___a? (@add_kia) March 25, 2020

اعلام مشاهده نخستین مورد ابتلاء به بیماری در ایران در قم، شهر مقدس اغلب شیعیان، با تأخیر در روز 20 فوریه انجام گرفت. با در نظر گرفتن این واقعیت که دوره کمون این ویروس حداقل دو هفته می باشد، افرادی که در فوریه بدلیل این بیماری جان خود را از دست داده اند، احتمالاً می بایست در اواخر ژانویه مبتلا شده باشند. چنانکه این روزنامه نگار نیز تصدیق می نماید:

#Iran’s Min. of Health to MPs: On Feb 19th I told the cabinet we’ve patients with signs of #COVID19 in the city of Qom. I was told to not publicize it till after the parliamentary elex. (Held 2 days later. Plenty of evidence they knew weeks before Feb 19) pic.twitter.com/tTv46c9Qqv

— Bahman Kalbasi (@BahmanKalbasi) April 7, 2020

وزیر بهداشت ایران به مجلس: در روز 19 فوریه در هیئت دولت اظهار داشتم که ما در شهر قم بیمارانی با علائم کرونا داریم. از بنده خواسته شد که تا پایان انتخابات مجلس (که دو روز بعد برگزار گردید) این خبر را رسانه ای نکنم. (دلیل کافی بر این ادعا که آنها هفته ها پیش از 19 فوریه از شیوع بیماری آگاه بوده اند)

علیرغم روشن بودن همه چیز، حسن روحانی در ابتدا از اعتراف به وقوع همه گیری امتناع ورزید. وی در طی خطابه ای ایراد شده در تلویزیون دولتی ایران در روز 25 فوریه اظهار داشت که: “توطئه دشمنان ماست که با ایجاد هراس از کرونا کشور را به تعطیلی بکشند.” و در ادامه افزود: ” اگر فرد مشکوکی دیده شد باید به بیمارستان برود اما همه باید مشغول کار خودمان باشیم.”

سرانجام شهر قم به کانون سرایت ویروس کرونا تبدیل شد. دولت در روز 13 مارس، نزدیک به یک ماه پس از انتشار ویروس، از تعطیلی زیارتگاه ها خبر داد، تصمیمی که تندروهای رژیم از آن به عنوان “پیروی کورکورانه دستورالعمل های ضددینی سازمان بهداشت جهانی” یاد کردند.

باوجود اعمال محدودیت هایی در سفرهای بین شهری، بسیاری از ایرانیان همچنان به مسافرت های خود ادامه داده و مسافران از کشورهای همسایه با ویروس به خانه های خود بازگشتند. در بسیاری از کشورها، شامل افغانستان، عراق، کانادا، لبنان و کشورهای حوزه خلیج، ردیابی منشأ ویروس به ایران منتهی گردید.

فقدان هماهنگی در کشور بیداد می کند. کیانوش جهانپور، سخنگوی وزارت بهداشت، در توئیتی مورخ 23 مارس حضور جمعیتی بزرگ در مراسم تشییع یکی از فرماندهان سپاه پاسداران را به دور از همه پروتکل های بهداشت عمومی  ارزیابی نمود:

این هم احتمالا یه جور پروتکل بهداشتی جدید در #تشییع و اعمال محدودیت در تجمعات است …
تصاویر گویاست،
فقط باید گریست،
بدون نیاز به شرح!!!#کرونا#COVIDー19 pic.twitter.com/HdgyEJF0y4

— Kianush Jahanpur (@drjahanpur) March 23, 2020

سیاست خارجی در راه طلب کمک های بین المللی

تضاد عقیده میان نیروهای مسلح و دولت در امر طلب کمک های خارجی نیز پدیدار گردید. جواد ظریف، وزیر امور خارجه برای نخستین بار در طی شش دهه اخیر از صندوق بین المللی پول درخواست مساعدت نمود. این درخواست تحت سیاست “فشار حداکثری” با وتو ایالات متحده مواجه شد.

ایالات متحده مستقیماً به ایران پیشنهاد کمک داد، ولی تهران از قبول آن امتناع ورزد. خامنه ای در یک توئیت نوشت: ” شما متهم هستید که خودتان این ویروس را تولید کرده‌اید.  من نمی‌دانم که این اتهام چه قدر حقیقی است، اما وقتی این اتهام وجود دارد کدام عاقلی به شما اعتماد می‌کند؟ ممکن است شما دارویی تجویز کنید و وارد کشور کنید که ویروس را ماندگار کنید.”

علی ربیعی، سخنگوی دولت، سیاست رسمی کشور درخصوص دریافت کمک های خارجی را در توئیتر چنین تبیین نمود:

ضمن احترام به همه کشورها و سازمان‌های بین‌المللی‌ای که تاکنون پیشنهاداتی درخصوص کمک به ایران در مبارزه با #کرونا_ویروس مطرح کردند، سیاست ما در خصوص کمک‌های انسان‌دوستانه کشورهای خارجی و نهادها این است که هر نهادی به هر مقدار که بخواهد کمک کند آن را دریافت خواهیم کرد.(۱)

— Alirabiei (@Alirabiei_ir) March 25, 2020

ابراهیم قاسمی، سفیر ایران در فرانسه، گفت که سازمان پزشکان بدون مرز مستقر در پاریس هواپیمایی برای اعزام پرسنل خود به ایران جهت یاری رساندن در امر مبارزه با شیوع کرونا و برپایی یک بیمارستان موقت در اصفهان اجاره نموده است.

اما در آخرین دقایق از ورود سازمان پزشکان بدون مرز به ایران جلوگیری بعمل آمد. بصیرت، سایت خبری وابسته به نیروهای مسلح ایران، با انتشار خبری مدعی شد که سازمان پزشکان بدون مرز به منظور بررسی علائم بیماران ایرانی مبتلا به ویروس کرونا و طراحی دارو یا ویروسی جدید که فقط بر روی ژن ایرانی اثرگذار باشد، قصد ورود به ایران را داشتند.

در مقابل، اسلامگرایان تندرو ایران ادعا کردند که آماده کمک به کشورهای اروپایی ها می باشند. جمعی از دانشجویان بسیجی محموله ای برای ارائه به “مستضعفان آمریکا” آماده کردند. با این وجود، کیانوش جهانپور، سخنگوی وزارت بهداشت، ابراز داشت که کشور در مقام کمک به سایر کشورها نمی باشد.

نمیخواد
به مردم #مستضعف آمریکا کمک کنید
یک ماسک و دستکش
به این عزیزان بدین که هرلحظه در معرض بیماری اند#ماسک #امریکا_مستضعف #کرونا pic.twitter.com/vaHGETeUJB

— نرگس خاتون (@jastnarghes) April 1, 2020

درحالیکه جریان های مختلف قدرت در ایران برسر نحوه سیاست گذاری ها جنگ و جدل دارند، افراد عادی همچنان به ویروس کرونا مبتلا شده و جان می سپارند.