Piero della Francesca

Piero della Francesca
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Piero di Benedetto dei Franceschi
Jaiotza	Sansepolcro, 1415
Herrialdea	Italia
Heriotza	Sansepolcro, 1492ko urriaren 12a (76/77 urte)
Hezkuntza
Hizkuntzak	latina italiera
Irakaslea(k)	Antonio di Anghiari (en) Domenico Veneziano
Ikaslea(k)	ikusi Luca Signorelli
Jarduerak
Jarduerak	margolaria, matematikaria eta artearen teorikoa
Lantokia(k)	Arezzo Ferrara Florentzia Monterchi Perugia Rimini Erroma Sansepolcro eta Urbino
Lan nabarmenak	ikusi Madonna di Senigallia (en) The Resurrection (en) Madonna del Parto (en) Portrait of Battista Sforza (en) The Battle of Constantine (en) Saint Jerome penitent (en) Q3699549 Angel (en) Q3922606 Q3922605 Annunciation (St. Anthony) (en) The Baptism of Christ (en) The torture of the Jew (en) Flagellation of Christ (en) Saint Julian the Hospitaller (en) The Crucifixion (en) The Queen of Sheba (en) Jaiotza (Piero della Francesca) Q3395793 Virgin and Child Enthroned with Four Angels (en) Urbinoko dukearen diptikoa De Prospectiva Pingendi (en)
Mugimendua	Early Renaissance (en)
Genero artistikoa	margolaritza

Piero della Francesca (Sansepolcro, c. 1415 – ib., 1492ko urriaren 12a) goiz Pizkundeko margolaria izan zen. Giorgio Vasariren arabera, matematikaria ere zen. Egun, artea estimatzen zaio batik bat. Margolanetan, forma geometrikoak eta perspektiba ditu ezaugarri nagusiak, humanismo barearen ukituarekin. Bere lanik ospetsuena, Toscanako Arezzo hirian dagoen Gurutzearen egiazko istorioa-ri buruzko freskoen multzoa da. Quattrocentoko pinturaren sintesi onentzat hartu izan da bere lana.

Bizitza

1439an Domenico Venezianorekin aritu zen lanean Florentziako Santa Maria Nuova erietxean. Han Donatelloren eta Luca della Robbiaren irudigintza, Brunelleschiren arkitektura eta Masaccio eta Fra Angelicoren pintura aztertu zituen. Bere sorterrian (1445-1462, Miserikordiaren poliptikoa; 1462, Bezpizkundea), Arezzon (bertan dago haren maisu obra, Gurutzearen egiazko istorioa pintura sail osoa, 1452-1466), Ferraran, Erroman, Urbinon (Bramante izan zuen ikasle) eta Riminin egin zuen lan. Oso ezaguna da Federico da Montefeltro, Urbinoko dukeari egin zion erretratua.

Azken urteetan perspektibari eta geometriari buruzko obrak idatzi zituen: De Prospectiva pingendi («Perspektiba pinturan») eta De quinque corporibus regularibus («Bost gorputz erregularrei buruz»). Perspektibako maisutzat hartu izan da, bere obragatik eta teoriagatik. XX. m.aren hasieran pintore abstraktuek eta kubistek "berraurkitu" egin zuten Piero della Francesca, eta bere obra garai guztietako artelan nagusietakotzat jotzen da. Italiako Errenazimentuko artistarik handienetakoa izan zen.

Iruditegia

• 
  Hizketaldi sakratua, 1472, Brerako pinakoteka, Milan
• 
  Jesukristoren bataioa, 1448-1450, National Gallery, Londres
• 
  Jesukristoren zigorkatzea, 1455, Galleria Nazionale delle Marche, Urbino
• 
  Jesukristoren berpizkundea, 1463-1465, Museo Civico Sansepolcro

Erreferentziak

• Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2015/11/19 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Piero della Francesca

• (Italieraz) Museo Civico Sansepolcro, museocivicosansepolcro.it

• Datuak: Q5822
• Multimedia: Piero della Francesca / Q5822