Martxoaren 7

Martxoaren 7a gregoriotar egutegiaren urteko hirurogeita seigarren eguna da, 67.a bisurteetan. 299 egun falta dira urtea amaitzeko.

Jaiotzak Euskal Herrian Maurice Ravel Jaiotza: Ziburu, 1875 Heriotza: Paris, 1937ko abenduaren 28a Antonio Mercero Jaiotza: Lasarte-Oria, 1936 Heriotza: Guadalajarako probintzia, 2018ko maiatzaren 12a Roberto Torres Morales Jaiotza: Arre, 1989 Iñigo Eguaras Jaiotza: Antsoain, 1992 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Alessandro Manzoni Jaiotza: Milan, 1785-03-07 Heriotza: 1873-05-22 Piet Mondrian Jaiotza: Amersfoort, 1872-03-07 Heriotza: 1944-02-01 Tomáš Masaryk Jaiotza: Hodonín, 1850-03-07 Heriotza: 1937-09-14 Rachel Weisz Jaiotza: Westminster, 1970-03-07 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Martxoaren 7ko jaiotzak Bryan Cranston • Matilde Serao • Robert Harris • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian Ignacio Díaz Olano Jaiotza: Gasteiz, 1860 Heriotza: Gasteiz, 1937 Isaías Carrasco Jaiotza: Arrasate, 1966ko ekainaren 11 Heriotza: Arrasate, 2008 Federico Moyúa Jaiotza: Bilbo, 1873ko azaroaren 19a Heriotza: Bilbo, 1939 Joaquin Martinez de Zuñiga Jaiotza: Aguilar Kodes, 1760ko ekainaren 16a Heriotza: Manila Handia, 1818 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan Stanley Kubrick Jaiotza: Bronx, 1928-07-26 Heriotza: 1999-03-07 Theo van Doesburg Jaiotza: Utrecht, 1883-08-30 Heriotza: 1931-03-07 Akseli Gallen-Kallela Jaiotza: Pori, 1865-04-26 1865-05-26 1865 Heriotza: 1931-03-07 1931 Mikhail Mikhailovitx Bajtin Jaiotza: Oriol, 1895-11-05 Heriotza: 1975-03-07 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Martxoaren 7ko heriotzak Gordon Parks • Xuanzang • Francesco Bartolozzi • Martin Kippenberger • Johann Georg Albrechtsberger • Eskuz gaurkotu

Gertaerak Alexander Graham Bellen 1876ko telefonoa 1277 – Parisko Apezpikua zen Étienne Tempierrek 219 proposamen teologiko eta filosofikoren Kondenazioa idatzi zuen, Parisko Unibertsitatearen aurka. 1876 - Alexander Graham Bellek telefonoa (irudian) patentatu zuen. 1887 - Albanierazko lehen eskola zabaldu zuten Korca hirian, Albania. Irakasleen Eguna ospatzen da Albanian. 1936 - Alemania Naziak Renania desmilitarizatua bermilitarizatu zuen, Versaillesko Ituna eta Locarnoko Ituna hautsiz. 1985 - We are the World abestia ekoiztu zuen USA for Africa supertaldeak. 20 milioi kopia salduko zituzten. + Gertaera gehiago... Egutegia Aurreko eta hurrengo urteetan 2022: Astelehena 2023: Asteartea 2024: Osteguna 2026: Larunbata 2027: Igandea 2028: Asteartea Izendegia Santutegia: Perpetua eta Felizitas, Siméon-François Berneux, Teresa Margarita Redi Seaska egutegia: Manex/Manez eta Uzuri.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 2006 – Noaineko aireportura zihoan abioi bat Iruñeatik gertu erori zen, bi hildako eraginez.
• 2008 – ETAk Isaias Carrasco zinegotzi sozialista hil zuen Arrasaten.
• 2011 – Espainiako Gobernuak hala erabakita, Espainia eta Hego Euskal Herriko autobide eta autobia guztietako ibilgailuen gehienezko abiadura muga orduko 110 kilometrora jaitsi zen.

Mundua

• 1138 – Konrado III.a Alemaniakoa hautatu zuten Alemaniako errege Koblentzan, Theodwin aita-santuaren ordezkariaren aurrean.
• 2021 – Ekuatore Ginearen Bata hiriburuan gertatutako lau eztandek gutxienez 108 pertsona hil eta 615 zauritu utzi zituen.

Arte eta kultura

Mundua

• 2010 – The Hurt Locker filmak sei Oscar jaso zituen aurtengo ekitaldian.

Kirolak

Mundua

• 1891ko Home Nations Txapelketa: Eskozia izan zen txapelduna partida guztiak irabaziz.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1875 – Maurice Ravel, ziburutar musikagilea (h. 1937).
• 1890 - Baldomero Barón Rada, nafar idazle, poeta eta kazetaria (h. 1985).
• 1891 – Felix Mendizabal, euskal atleta (h. 1959).
• 1892 – Felisa Mary, euskal aktorea (h. 1956).
• 1910 – Jesus Abrego, Abrego I.a, Arroizko magoa, nafar erremontelaria (h. 1997).
• 1927 – José Larrañaga, gipuzkoar politikaria (h. 1984).
• 1930 – Artemio Zarco, euskal abokatu, idazle eta zutabegilea (h. 2012).
• 1935 –
  • Jesus Mari Elejalde, arabar apaiza eta euskal idazlea (h. 2020).
  • Xabier Sánchez Erauskin, arabar kazetaria.
• 1936 –
  • Carlos Corcuera, gipuzkoar politikaria.
  • Antonio Mercero, gipuzkoar zinema zuzendari eta gidoigilea (h. 2018).
• 1939 – Javier Sampedro, arabar enpresaburu eta politikaria (h. 2000).
• 1949 – Jose Miguel Beñaran, Argala, bizkaitar ETAkide eta buruzagi historikoa (h. 1978).
• 1955 – Alberto Martín, bizkaitar futbolaria (h. 2022).
• 1957 – Santiago Segurola, bizkaitar kazetaria.
• 1965 – Ricardo Aldabe, nafar igerilari ohia.
• 1966 – Santi Francés, bizkaitar futbolari ohia.
• 1971 – Aitor Ruiz de Egino, gipuzkoar artista.
• 1988 – Fariba Sheikhan, bizkaitar aktorea.
• 1989 – Roberto Torres Morales, nafar futbolaria.
• 1991 – Julen Etxabeguren, euskal futbolaria, Madrilen.
• 1992 –
  • Yulema Corres, arabar futbolaria.
  • Iñigo Eguaras, nafar futbolaria.
• 1993 – Asier Unanue, gipuzkoar txirrindulari ohia.
• 1995 – Beatriz Arregi, bizkaitar futbolari ohi eta arbitroa.
• 1998 – Antonio Otegi, nafar futbolaria.

Mundua

• 189 – Geta, erromatar enperadorea (h. 211).
• 1481 – Baldassare Peruzzi, Pizkundeko italiar margolari eta arkitektoa (h. 1536).
• 1671 – Robert Roy MacGregor, eskoziar folkloreko heroi ezaguna (h. 1734).
• 1678 – Filippo Juvarra, italiar arkitektoa (h. 1735).
• 1693 – Klemente XIII.a, Aita santua (h. 1769).
• 1727 – André Morellet, frantziar ekonomialaria, idazlea eta entziklopedista (h. 1819).
• 1765 – Joseph-Nicéphore Niepce, frantziar fisikari eta kimikaria (h. 1833).
• 1772 – Maria Guadalupe Moncada, mexikar margolaria (h. 1840).
• 1780 – Alexandre Deschapelles, frantziar xakelaria, 1800-1820 arteko txapeldun ez ofiziala (h. 1847).
• 1785 – Alessandro Manzoni, italiar idazlea (h. 1873).
• 1788 – Antoine César Becquerel, frantziar fisikaria (h. 1878).
• 1792 – John Herschel, ingeles matematikari, astronomo eta kimikaria (h. 1871).
• 1802 – Edwin Landseer, ingeles margolari eta eskultorea (h. 1873).
• 1805 – Juana de Vega, aliziar idazlea eta ekintzaile liberala (h. 1872).
• 1837 – Henry Draper, estatubatuar astronomoa (h. 1882).
• 1839 – Adolf Dygasiński, poloniar eleberrigilea, liburuzaina, naturalista eta pedagogoa (h. 1902).
• 1841 – Victor Stempf, alemaniar euskalaria (h. 1909).
• 1843 – Joseph James Cheeseman, Liberiako presidentea (h. 1896).
• 1844 –
  • Anthony Comstock, eskuin muturreko estatubatuar aktibista puritanoa (h. 1915).
  • Gabriel Monod, frantziar historialaria (h. 1912).
• 1846 – Whitcomb Judson, estatubatuar makina saltzaile, ingeniari mekanikoa eta asmatzailea, kremailera modernoaren sortzailea (h. 1909).
• 1850 – Tomáš Masaryk, txekoslovakiar politikaria eta presidentea (h. 1937).
• 1857 – Julius Wagner-Jauregg, austriar medikua (h. 1940).
• 1866 – Mary Cynthia Dickerson, estatubatuar herpetologoa, Historia Naturaleko Museo Amerikarrean lehen herpetologia arduraduna (h. 1923).
• 1870 – Ernst Leonard Lindelöf, finlandiar matematikaria (h. 1946).
• 1872 – Piet Mondrian, herbehereetar margolaria (h. 1944).
• 1876 – Edgar Evans, Robert Falcon Scotten laguntzailetako bat 1911-1912an Hegobururako zoritxarrez amaitu zen espedizioan (h. 1912).
• 1878 – Boris Kustodiev, errusiar margolaria (h. 1927).
• 1889 – Rafael de Penagos, espainiar marrazkilari eta margolaria (h. 1954).
• 1899 – Willem Jacob Luyten, herbehereetar-estatubatuar astronomoa (h. 1994).
• 1900 – Herbert Blumer, estatubatuar soziologoa (h. 1987).
• 1904 – Reinhard Heydrich, Alemania Naziko militarra, Holokaustoaren arkitekto nagusietako bat (h. 1942).
• 1908 – Anna Magnani, italiar aktorea (h. 1973).
• 1909 –
  • André Abegglen, suitzar futbolaria (h. 1944).
  • Léo Malet, frantziar idazlea (h. 1996).
• 1915 – Jacques Chaban-Delmas, Frantziako lehen ministroa (h. 2000).
• 1917 – Betty Snyder Holberton, ENIAC helburu orokorreko lehen konputagailu digitalaren sei programatzaileetako bat (h. 2001).
  • Tomasa Cuevas Espainiako militante komunista eta antifrankista (h. 2007)
• 1921 – Alejandro Otero, venezuelar pintore eta eskultorea, arte zinetikoaren aitzindaria Venezuelan (h. 1990).
• 1922 – Olga Ladyzhenskaya, sobietar matematikaria (h. 2004).
• 1923 – Vladimír Zábrodský, txekoslovakiar izotz hockey jokalaria eta tenislaria (h. 2020).
• 1924 –
  • Kōbō Abe, japoniar eleberrigile eta antzerkigilea (h. 1993).
  • Widad Hamdi, egiptoar aktorea, 600 pelikula baino gehiagotan protagonista izandakoa (h. 1994).
  • Eduardo Paolozzi, eskoziar eskultorea, Pop-art delakoaren aitzindarietako bat (h. 2005).
• 1926 –
  • Gonzalo Cerezo Barredo, asturiar kazetaria, poltikaria eta idazlea (h. 2020).
  • Frank Otegui, AEBetako Marineen Gorputzean aritu zen eusko-estatubatuarra (h. 2008).
• 1928 – Arthur Dion Hanna, Bahametako gobernadore orokorra (h. 2021).
• 1930 –
  • Antony Armstrong-Jones, lehen Snowdoneko Kondea, britainiar argazkilari eta zinemagilea, Margarita printzesaren senarra (h. 2017).
  • Stanley Lloyd Miller, estatubatuar kimikaria (h. 2007).
• 1931 – Mady Mesplé, frantziar opera-abeslaria, sopranoa (h. 2020).
• 1932 – Momoko Kōchi, japoniar aktorea (h. 1998).
• 1934 – Willard Scott, estatubatuar aktore, umorista eta pailazoa (h. 2021).
• 1936 –
  • Loren Acton, estatubatuar fisikari, astronauta eta irakaslea.
  • Georges Perec, frantziar idazlea (h. 1982).
• 1938 –
  • David Baltimore, estatubatuar biologoa, 1975eko Medikuntzako Nobel Saria.
  • Albert Fert, frantziar fisikaria, 2007ko Fisikako Nobel Saria.
• 1940 –
  • Rudi Dutschke, alemaniar soziologo eta ekintzaile ezkertiarra (h. 1979).
  • Hannah Wilke, estatubatuar margolari, eskultore, argazkilari, bideoartista, performancelaria eta irakaslea (h. 1993).
• 1943 –
  • Bob Avakian, estatubatuar politikaria, Ameriketako Estatu Batuetako Alderdi Komunista Iraultzaileko presidentea.
  • Carolyn Carlson, estatubatuar koreografo eta dantzaria.
  • Elisa Serna, espainiar kantautorea, protesta abestiak egiten zituena (h. 2018).
• 1944 – Michael Rosbash, estatubatuar genetikalari eta kronobiologoa, 2017ko Medikuntzako Nobel Saria.
• 1945 –
  • Gerta Keller, estatubatuar paleontologoa.
  • Arthur Lee, estatubatuar abeslaria, Love taldeko kidea (h. 2006).
• 1946 – Daniel Goleman, estatubatuar psikologo eta idazlea, Emotional Intelligence liburuaren egilea.
• 1952 – William Boyd, eskoziar eleberri eta gidoigilea.
• 1953 – Jean-Dominique Senard, automobilaren industria alorreko frantziar enpresaburua.
• 1956 - Carol Guzy, estatubatuar fotokazetaria.
• 1957 – Mark Richards, australiar surflari ohia.
• 1958 – Rik Mayall, ingeles aktore, idazle eta umorista (h. 2014).
• 1959 – Tom Lehman, estatubatuar golfaria.
• 1960 –
  • Ivan Lendl, txekoslovakiar-estatubatuar tenislari ohia, historiako hoberenetakoa.
  • María Victoria Lareu, espainiar ikertzailea, unibertsitateko irakaslea eta Galiziako auzitegiko medikua.
  • Kazuo Ozaki, japoniar futbolari ohia.
• 1964 – Bret Easton Ellis, estatubatuar idazlea.
• 1967 –
  • Muhsin Al-Ramli, irakiar idazle, poeta, hispanista eta itzultzailea da, arabieraz eta gaztelaniaz idazten duena.
  • Ai Yazawa, japoniar mangaka.
• 1970 – Rachel Weisz, ingeles aktorea.
• 1972 – Nathalie Poza, espainiar antzezlea.
• 1973 – Álex O'Dogherty, espainiar aktore eta umorista.
• 1974 –
  • Jenna Fischer, estatubatuar aktorea.
  • Francisco Vázquez, espainiar saskibaloi jokalaria.
• 1977 – Ronan O'Gara, irlandar errugbilaria.
• 1980 – Laura Prepon, estatubatuar aktorea.
• 1983 - Greta Lee, estatubatuar aktorea eta modeloa.
• 1984 – Morena, maltar abeslaria.
• 1987 – Eleni Foureira, greziar pop abeslari eta diseinatzailea.
• 1988 – Valentina Shevchenko, perutar-kirgizistandar arte martzial mistoetako borrokalaria .
• 1989 – Diana Gómez, kataluniar aktorea.
• 1990 - Abigail eta Brittany Hensel, statubatuar maistrak, biki siamdar bizefalikoak.
• 1991 – Quenten Martinus, curaçaotar futbolaria.
• 1992 – Bel Powley, ingeles aktorea.
• 1996 –
  • Giuliana Gavilán, aegentinar eskubaloi jokalaria.
  • Manel Navarro, kataluniar abeslari, gitarra-jole eta konpositorea.
• 1997 – Bad Gyal, kataluniar abeslaria.
• 1998 – Amanda Gorman, estatubatuar poeta eta aktibista.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1818 – Joaquin Martinez de Zuñiga, nafar elizgizon eta historialaria, Manilan (j. 1760).
• 1843 – Joseph Basterretxe, lapurtar politikaria (j. 1800).
• 1904 – Jean León Bastres, Belokeko monasterio beneditarren sortzailea (j. 1832).
• 1937 – Ignacio Díaz Olano, euskal herritar margolaria (j. 1860).
• 1939 – Federico Moyúa, bizkaitar politikaria, Bilboko alkatea (j. 1873).
• 1944 – Maria Soledad Moral Santa Cruz, bizkaitar arrain saltzaile, "sardinera", eta ekintzailea (j. 1882).
• 1951 – Bonifacio Iraizoz Untziti, nafar organo-jotzaile eta musikagilea (j. 1883).
• 1985 – Carlos Diaz Arkotxa, bizkaitar militarra eta Ertzaintzako buruzagia, ETAk eraila (j. 1932).
• 2004 – Maria Juana Gesalaga, gipuzkoar errepresaliatu politikoa izan zen Ravensbrückeko kontzentrazio-esparruan (j. 1907).
• 2008 – Isaías Carrasco, PSE-EEko gipuzkoar zinegotzia, ETAk eraila (j. 1966).
• 2011 – Jose Antonio Altuna Aizpurua, Usurbilgo alkatea.
• 2023 – José Ramón Iruskieta, bizkaitar futbolaria (j. 1939).

Mundua

• K. a. 322 – Aristoteles, greziar filosofoa (j. K. a. 384).
• 161 – Antonino Pio erromatar enperadorea (j. 86).
• 203an, kristau izateagatik hiltzera kondenatuak:
  • Felizitas Kartagokoa, Santa Felizitas, martiri eta santu kristaua.
  • Perpetua Kartagokoa, Santa Perpetua, martiri eta santu kristaua.
• 1111 – Bohemundo I.a Antiokiakoa, Tarantoko printzea eta Antiokiako printzea (j. c. 1054).
• 1274 – Tomas Akinokoa, filosofo, teologo eta santu kristaua (j. 1225 inguru).
• 1517 – María Aragoikoa, Portugalgo erregina (j. 1482).
• 1623 – Luís Mendes de Vasconcellos, Maltako Ordenako 55. Printze eta Maisu Handia (j. c. 1542).
• 1657 – Balthasar van der Ast, herbeheretar margolaria (j. 1593/1594).
• 1724 – Inozentzio XIII.a, Aita santua, kargua hartu eta hiru urtera. (j. 1655).
• 1809 - Maria Bellido, Independentziaren gerrako jaendar heroia (j. 1755).
• 1834 – Manuel Freyre, espainiar militarra (j. 1765).
• 1875 – John Edward Gray, ingeles zoologo, naturalista eta mikologoa (j. 1800).
• 1891 – Fran Miklošič, esloveniar hizkuntzalaria (j. 1813).
• 1897 – Harriet Jacobs, estatubatuar abolizionista eta idazlea (j. 1813).
• 1908 – Manuel Curros Enríquez, galiziar idazlea (j. 1851).
• 1911 – Antonio Fogazzaro, italiar idazlea (j. 1842).
• 1921 – Aleksandr Dutov, errusiar militar kontrairaultzailea, Orenburgeko kosakoen buruzagia.
• 1925 – Georgi Lvov, errusiar estadista, Errusiako behin-behineko Gobernuaren burua (j. 1861).
• 1931 –
  • Theo van Doesburg, herbeheretar margolari, olerkari eta arkitektoa (j. 1883).
  • Akseli Gallen-Kallela, finlandiar margolaria (j. 1865).
• 1932 – Aristide Briand, frantziar politikaria, 1926ko Bakearen Nobel Saria (j. 1862).
• 1937 – Tomás Ó Criomhthain, irlandar idazlea (j. 1856).
• 1939 – Adelheid Popp, austriar kazetari eta politikaria, feminista eta sozialista (j. 1869).
• 1942 – Lucy Parsons, estatubatuar anarkista komunista eta langile buruzagi erradikala (j. 1853).
• 1945 – Albrecht Penck, alemaniar geografoa (j. 1858).
• 1948 – Ossi Oswalda, alemaniar antzezlea (j. 1899).
• 1950 - Ignacio Busca Sagastizabal, gipuzkoar organojotzaile eta musika erlijioso konposatzailea (j. 1868).
• 1954 – Otto Diels, alemaniar biokimikaria, 1950eko Kimikako Nobel Saria (j. 1876).
• 1957 – Wyndham Lewis, ingeles idazle, margolari eta kritikaria (j. 1882).
• 1959 – Arthur Pigou, britainiar ekonomialaria, XX. mendearen lehen erdiko ekonomialaririk handienetakoa (j. 1877).
• 1965 – Louise Mountbatten, Suediako erregina ezkontidea (j. 1889).
• 1966 – Hayganuş Mark, armeniar idazlea, poeta, iritzi-kazetaria eta pertsona publikoa (j. 1885).
• 1968 – Lina Stern, erruso-sobietar zientzialaria, Genevako Unibertsitatean irakasle titulua jaso zuen lehen emakumea (j. 1878).
• 1972 – Otto Griebel, alemaniar margolaria (j. 1895).
• 1975 – Mikhail Mikhailovitx Bajtin, errusiar literatura-kritikaria (j. 1895).
• 1980 – Abílio Augusto Vaz das Neves, portugaldar apezpikua (j. 1894).
• 1982 – Ida Barney, estatubatuar astronomoa, 150.000 izarren neurketa astrometrikoak egin zituelako ezaguna (j. 1886).
• 1983 – Igor Markevitx, ukrainar musikagilea eta zuzendaria (j. 1912).
• 1984 – Helena Cortesina, dantzaria, kupletista,aktorea eta Espainiako lehen emakume zinema-zuzendarietako bat (j. 1903).
• 1986 – Luisa Esteso, espainiar aktore komikoa, vedette, kupletista eta enpresaburua (j. 1906).
• 1988 – Divine, Amerikako Estatu Batuetako aktore, LGTB ikonoa eta karaktere aldakorreko abeslaria (j. 1945).
• 1990 – Carl Alvar Wirtanen, estatubatuar astronomoa (j. 1910).
• 1995 – Paul-Émile Victor, frantziar esploratzailea eta etnologoa (j. 1907).
• 1997 – Edward Mills Purcell, estatubatuar fisikaria, 1952ko Fisikako Nobel Saria (j. 1912).
• 1998 – Leonie Rysanek, austriar sopranoa (j. 1926).
• 1999 –
  • Else Granheim, norvegiar liburuzaina (j. 1926).
  • Stanley Kubrick, estatubatuar zinema zuzendari, argazkigile, gidoilari eta ekoizlea, XX. mendeko zuzendari eraginkorrenetakoa (j. 1928).
• 2000 – Hirokazu Ninomiya, japoniar futbolaria (j. 1917).
• 2006 – Ali Farka Toure, maliar abeslari eta gitarra-jotzailea (j. 1939).
• 2008 – Luisa Isabel Álvarez de Toledo, espainiar aristokrata, idazle eta historialaria (j. 1936).
• 2012 – Félicien Marceau, frantziar antzerkigilea idazlea (j. 1913).
• 2017 – Hans Georg Dehmelt, alemaniar-estatubatuar fisikaria, 1989ko Fisikako Nobel Saria (j. 1922).
• 2018 – Reynaldo Benito Bignone, Argentinako diktaduraren de facto-ko presidentea eta gizateriaren kontrako krimen egilea (j. 1928).
• 2021 –
  • Andreana Družina, esloveniar eta jugoslaviar partisano, Jugoslaviako Herriaren Heroi izendatua (j. 1920).
  • Olga Orman, herbeheretar idazle, poeta eta ipuin-kontalaria (j. 1943).
• 2022 – Muhammad Rafiq Tarar, Pakistango presidentea (j. 1929).
• 2023 – Patricia McCormick, estatubatuar jauzilaria (j. 1930).

Jaiak eta urteurrenak

• Sehaska egutegiko izendegia: Manex/Manez eta Uzuri.

Kanpo estekak

• Datuak: Q2394
• Multimedia: 7 March / Q2394

Martxoaren 6 | Urteko egutegi | Martxoaren 8