Errosta horia (Gentiana lutea) Gentzianazeoen familiako landarea da, Europako mendietan jatorria duena.[1] Urteko basa landarea da, zuztar biribil barru-hutsa, hosto zabal luzangak eta 5-6 hostoko lore horiak dituena. Sustrai lodia eta kolore gorrixkakoa izaten du, usaintsua eta zapore garratzekoa, gai sustagarriak eta sukarra kentzen dutenak dituena.[2]
Ohikoena da Iberiar penintsulan, eta, zalantzarik gabe, gehien aprobetxatzen dena. Kantauri mendikatean nahiko ugaria da. Sendabelar gisa eta edarien aromatizatzaile gisa erabiltzen da.. 2005ean, Villablinon (León) laborantza proba bat hasi zen. [3]
Landare belarkara da, metro bat eta bi metro arteko garaiera duena, eta lantzeolatu zabaletik eliptikoetara doazen hostoak ditu, 19 eta 30 cm arteko luzerakoak eta 4 eta 12 cm arteko zabalerakoak. Loreak horiak dira, eta korola oinarritik gertu dago, 5 - 7 petalo estutan banatua. Larre alpetarretan eta subalpinoetan garatzen da.
Sustraia pertsona baten besoa bezain lodia izan daiteke, eta bertatik hainbat adar ateratzen dira.
Azpimarratzekoa da bere propietate biziki mingotsak sustraian daudela bereziki, eta neurri txikiagoan landarearen gainerakoan, digestio eta aperitibo toniko preziatua bihurtuz. Sustraia da herri-medikuntzan erabiltzen den erremedio toniko mingots nagusia. Errosta maiz edari toniko mingotsen osagai gisa erabiltzen da (bitter, vermú, amargo de agostura, suze).
Sustraia antihelmintikoa, antiinflamatorioa, antiseptikoa, toniko mingotsa, kolagogoa, emanagogoa, febrifugoa, hozgarria eta estomakikoa da.
Erdi Aroan zenbait pozoiren aurka antidoto gisa erabiltzen zen.
Errosta
Errosta-sustraia [4] goiko lerroetan aipatzen diren propietateei esker, ondorengo patologietarako gomendatzen da:
Sendabelarrak landarearen lurpeko zati lehorrak dira, eta, neurri txikiagoan, kaltetutako zurtoina eta hostotza.
Gentiana lutea
Errostaren zurtoinak historia luzea du digestio alterazioen tratamenduetan toniko mingots gisa erabiltzen dela, eta horretarako erabiltzen diren sendagai askoren osagaia da. Ezagutzen den osagai mingotsenetako bat da, eta mingostasun-maila neurtzeko oinarri zientifiko gisa erabiltzen da.
Bereziki baliagarritzat jotzen da gaixotasun kronikoak ahultzen duenean eta digestio sistemaren ahultasun kasu guztietan eta jateko gogorik ez dagoenean.
Ahoz hartzen da gibeleko gaitzak, indigestioa, infekzio gastrikoak eta anorexia tratatzeko. Ultzerak dituzten pazienteek ez dute hartu behar.
Gentiana: Plinio zaharraren [6] eta Diskorides [7] (5) -en arabera, bere izena Gencio-tik dator, K.a. II. gizaldiko Iliria-ko erregetik. Gentiana lutera-ren, balio sendagarriaren aurkikuntza berari dagokio. Albaniako bankuak tradizio hori jaso du: Gentiana lutea 2008an jaulkitako 2000 lekë-ko albaniarren billetearen atzealdean dago irudikatuta, eta haren aurrealdean Gencio erregea ageri da [8]
Lutea: latinezko epitetoak, "urre kolorekoa, hori-laranja" esan nahi du [9].
↑(Gaztelaniaz) [1. . . León, Diario de, «La promotora de la genciana planta cultivos experimentales». ] Diario de León, Consultado el 25 de noviembre de 2018 or..
↑ [. . Gentiana lutea, Tropicos.org. Missouri Botanical Garden, Consultado el 29 de marzo de 2014. ].
↑Plinio el viejo: Historia natural XXV, 34 (ingelesez). .
↑Dioscórides: De materia medica III, 3 Archivado el 29 de octubre de 2013 en Wayback Machine. (en griego y latín).. .
↑Gentiana lutea L. - The Plant List, www.theplantlis.org (ingelesez). 2016ko abenduaren 31an kontsultatua. .
↑Bank of Albania, Currency: Banknotes in circulation. 2000 Lekë denomination. – Sitio consultado el 12 de febrero de 2010. .
↑«Dictionary of Botanical Epithets». www.winternet.com (en inglés). Consultado el 31 de diciembre de 2016.. .
Datuak: Q158572
Multimedia: Gentiana lutea / Q158572
Espezieak: Gentiana lutea