Karlsruhe

Ĝemelurboj
	Vinico • Nancio • Nottingham • Krasnodar • Timișoara • Halle • Torfaen vd

	Karlsruhe
Karlsruhe (Germanio)
eksterdistrikta urbo en Baden-Virtembergo • urbego • ĉefregioncentro • urba komunumo de Germanio • ĉefurbo de distrikto en Germanio
Ĝemelurboj
	Vinico • Nancio • Nottingham • Krasnodar • Timișoara • Halle • Torfaen vd
Administrado
Federacia lando	Baden-Virtembergo
Distrikto	eksterdistrikta urbo
Urborajtoj	Urbo (Stadt)
Telefona antaŭkodo	0721
Poŝtkodo	76131-76229
Aŭtomobila kodo	KA
Oficiala Municipokodo	08212000
NUTS	DE122
Subdivido	27 urbopartoj (Stadtteile)
Politiko
Demografio
Loĝantaro	308707 (stato 2022-12-31) [fonto: landa statistika oficejo (decembro 2020)]
Geografio
Geografia situo	49° 1′ N, 8° 24′ O (mapo)49.0166666666678.4Koordinatoj: 49° 1′ N, 8° 24′ O (mapo)
Alto super la marnivelo	115 m
Areo	173,46 km²
Oficiala retejo	https://www.karlsruhe.de/
	v • d • r

Karlsruhe estas eksterdistrikta urbo en la federacia lando Baden-Virtembergo de Germanio. Fine de decembro 2022 ĝi havis 308 707 loĝantojn sur areo de 173,42 kvadrataj kilometroj, kio rezultigas loĝdenson de 1 780 loĝantoj/km². La Federacia Konstitucia Kortumo de Germanio havas sian sidejon en la urbo.

La urbo estis fondita en 1715 per margrafo Karlo la 3-a Vilhelmo laŭ la planoj de arkitekto Friedrich Weinbrenner. En la centro troviĝas la margrafa kastelo. De ĝi eliras ĉiuj stratoj kvazaŭ radioj el la suno. Pro tiu aspekto de Karlsruhe portas la kromnomon "ventumila urbo".

La urbo havas tre efikan tramsistemon, kiu uzas la saman traklarĝon kiel la federaciaj trajnoj. Tiuj "tramtrajnoj" de Karlsruhe ligas la tutan regionon ĝis Mannheim, Heidelberg.

La urbo estas administra centro de samnoma distrikto, al kies teritorio la urbo mem tamen ne apartenas.

La Federacia Konstitucia Kortumo de Germanio havas sian sidejon en la urbo. La plej granda universitato de la urbo estas la Karlsruhea Instituto de Teknologio.

La teritorio havas komunan limon kun Eggenstein-Leopoldshafen, Stutensee, Weingarten, Pfinztal, Karlsbad, Waldbronn, Ettlingen, Rheinstetten, Hagenbach kaj Wörth am Rhein. Norde, oriente kaj sude la urba teritorio ĉirkaŭiĝas per la samnoma distrikto Karlsruhe, al kiu la urbo mem ne apartenas; oriente limigas la urbon la rivero Rejno - aliflanke de ĝi situas la najbara distrikto Germersheim de la germana federacia lando Rejnlando-Palatinato.

Vizitindaĵoj

Famuloj rilataj al la urbo

Rudolf Apponyi, aŭstrohungara diplomato
Heinrich Backofen, komponisto
August Boeckh, klasika filologo
Ferdinand von Keller, pentristo
Emil Mosonyi, hungara-germana hidrologo
Günther Ramin, nome influa germana orgenisto, dirigento, komponisto kaj pedagogo, naskiĝis ĉe Karlsruhe
Karl Schuberg, germana forstisto
Friedrich Weinbrenner, arkitekto kaj urboplanisto de la klasikisma epoko
Otto Weinreich, germana klasika filologo
Lipót Edelsheim-Gyulai (1826), germandevena hungara generalo

Esperanto en Karlsruhe

Laŭ la Enciklopedio de Esperanto la unua Esperanto-grupo en Karlsruhe estis fondita en la jaro 1905.

En 1930 Germana Asocio de Nacionalstenografio okaze de sia kongreso en Karlsruhe, organizis Intersteno-ekspozicion kaj paroladojn pri utileco de Esperanto.

En 1965, SAT tie okazigis sian 38-an Kongreson.

La germana sekcio de la Internacia Katolika Unuiĝo Esperantista (IKUE) fondiĝis en 1992 en Karlsruhe, dum la Katolika Tagaro, kiun sume vizitis centmilo da partoprenantoj.^[1] Estis mesoj kaj prelegoj en Esperanto.^[2]

En Karlsruhe estas loka Esperanto-grupo ^[3], kiu post ioma paŭzo revigliĝis en printempo 2008. En orienta urboparto estas strato nomata "Zamenhofstraße". Krome ekzistas ponto nomata Esperanto-Brücke super la strato Pulverhausstraße en la urboparto Grünwinkel.