Βαστίλη

Βαστίλη
Bastille
Είδος	κάστρο, φυλακή και πρώην κτίριο ή κατασκευή
Γεωγραφικές συντεταγμένες	48°51′12″N 2°22′9″E
Διοικητική υπαγωγή	4ο δημοτικό διαμέρισμα του Παρισιού
Τοποθεσία	Πλατεία της Βαστίλης και Παρίσι
Χώρα	Γαλλία
Έναρξη κατασκευής	1370
Κατεδάφιση	1789
Χρήση	φρούριο και φυλακή
Υλικά	πέτρα
Χρηματοδότης	Κάρολος Ε΄ της Γαλλίας
Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Η Βαστίλη (γαλλικά: Bastille ή επίσημα Bastille Saint-Antoine) ήταν ένα φρούριο στο Παρίσι, γνωστό επίσημα ως Βαστίλη Σεν-Αντουάν. Πρόκειται για οκτώ πύργους που έχτισε το 1370, κατά τη διάρκεια του Εκατονταετούς πολέμου, ο Ούγος Ομπριό κοντά στο προάστιο Σεν-Αντουάν. Έπαιξε έναν σημαντικό ρόλο στις διαμάχες στο εσωτερικό της Γαλλίας και κατά το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας της χρησιμοποιήθηκε ως κρατική φυλακή από τους βασιλείς της Γαλλίας. Πυρπολήθηκε από τον γαλλικό λαό στις 14 Ιουλίου 1789, γεγονός που αποτέλεσε την απαρχή της Γαλλικής Επανάστασης και έκανε τη Βαστίλη ένα σημαντικό σύμβολο του κινήματος της Γαλλικής Δημοκρατίας. Αργότερα κατεδαφίστηκε και αντικαταστάθηκε από την Πλατεία της Βαστίλης.

Η Βαστίλη χτίστηκε για να προστατεύεται η ανατολική πλευρά της πόλης του Παρισιού από την αγγλική απειλή στον Εκατονταετή Πόλεμο. Οι εργασίες ξεκίνησαν το 1357 αλλά η βασική κατασκευή πραγματοποιήθηκε από το 1370 και έπειτα, δημιουργώντας ένα ισχυρό φρούριο με οκτώ πύργους που προστάτευαν τη στρατηγική πύλη του λιμανιού Σεν Αντουάν στην ανατολική πλευρά του Παρισιού. Το καινοτόμο σχέδιο άσκησε επιρροή τόσο στη Γαλλία όσο και στην Αγγλία και αντιγράφηκε ευρέως. Η Βαστίλη έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στις διαμάχες στο εσωτερικό της Γαλλίας, συμπεριλαμβανομένης της διαμάχης μεταξύ των αντίπαλων παρατάξεων των Βουργουνδών και των Αρμανιάκ (εμφύλιος πόλεμος Βουργουνδών και Αρμανιάκ) τον 15ο αιώνα αλλά και των θρησκευτικών πολέμων τον 16ο αιώνα. Το φρούριο έγινε κρατική φυλακή το 1417: ο ρόλος του επεκτάθηκε αρχικά από τους Άγγλους κατακτητές της δεκαετίας του 1420 και του 1430 και έπειτα από τον Λουδοβίκο XI τη δεκαετία του 1460. Οι άμυνες στη Βαστίλη ενισχύθηκαν μπροστά στην αγγλική και την αυτοκρατορική απειλή κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1550, με ένα προπύργιο να χτίζεται στα ανατολικά του φρουρίου. Η Βαστίλη έπαιξε έναν ρόλο κλειδί στην εξέγερση της Σφενδόνης και στη μάχη στο προάστιο Σεν Αντουάν το 1652.

Ο Λουδοβίκος ΙΔ΄ χρησιμοποίησε τη Βαστίλη ως φυλακή για τα μέλη της ανώτερης κοινωνικής τάξης της Γαλλίας, τα οποία αντιτάσσονταν στις διαταγές του ή τον εξόργιζαν, συμπεριλαμβανομένων των Γάλλων προτεσταντών, μετά την ανάκληση του διατάγματος της Νάντης. Από το 1659 και μετά, η Βαστίλη λειτουργούσε αρχικά ως κρατικό σωφρονιστικό ίδρυμα: από το 1789, 5.279 φυλακισμένοι πέρασαν από τις πύλες της. Υπό τη βασιλεία του Λουδοβίκου IE΄ και του Λουδοβίκου ΙΣΤ΄, η Βαστίλη χρησιμοποιούνταν για να αποτρέπει τους φυλακισμένους να διαπράττουν εγκλήματα και για να υποστηρίζει τη δουλειά της παρισινής αστυνομίας, κυρίως στο να ενδυναμώνει τη λογοκρισία της κυβέρνησης απέναντι στα μέσα ενημέρωσης. Παρόλο που οι τρόφιμοι ζούσαν σε σχετικά καλές συνθήκες, η κριτική για τη Βαστίλη άρχισε να αυξάνεται κατά τη διάρκεια του 18ου αιώνα και ενισχύθηκε από αυτοβιογραφίες πρώην φυλακισμένων. Εφαρμόστηκαν μεταρρυθμίσεις κι μειώθηκε σημαντικά ο αριθμός των φυλακισμένων. Το 1789 η οικονομική κρίση της βασιλικής κυβέρνησης και η δημιουργία της Εθνοσυνέλευσης ανέπτυξαν τα δημοκρατικά αισθήματα στους κατοίκους της πόλης. Στις 14 Ιουλίου, η Βαστίλη πυρπολήθηκε από ένα επαναστατημένο πλήθος, κυρίως από κατοίκους του προαστίου Σεν Αντουάν, οι οποίοι προσπάθησαν να φτάσουν στην πολύτιμη πυρίτιδα που φυλασσόταν μέσα στο φρούριο. Οι επτά εναπομείναντες φυλακισμένοι βρέθηκαν και απελευθερώθηκαν ενώ ο κυβερνήτης της Βαστίλης, Bernard-René de Launay, σκοτώθηκε από το πλήθος. Η Βαστίλη κατεδαφίστηκε μετά από εντολή μιας επιτροπής του δημαρχείου του Παρισιού. Τα αναμνηστικά του φρουρίου μεταφέρθηκαν σε όλη τη Γαλλία και εκτέθηκαν ως εικόνες της ανατροπής του δεσποτισμού. Κατά τη διάρκεια του επόμενου αιώνα, ο χώρος και η ιστορική κληρονομιά της Βαστίλης εμφανιζόταν κυρίως στις αναφορές για τη Γαλλική Επανάσταση, τις πολιτικές διαμαρτυρίες και τη λογοτεχνική παραγωγή με θέμα τη λαϊκή φαντασία ενώ παρέμεινε ένα σημαντικό σύμβολο για το γαλλικό δημοκρατικό κίνημα.

Σχεδόν τίποτα δεν απέμεινε από τη Βαστίλη, εκτός από μερικά υπολείμματα των πέτρινων θεμελίων, που μεταφέρθηκαν στη λεωφόρο Henri IV. Στις αρχές του 19ου αιώνα οι ιστορικοί μελετητές άσκησαν κριτική στη Βαστίλη και πίστευαν ότι το φρούριο ήταν ένα σχετικά καλά διοικούμενο ίδρυμα αλλά ενεπλάκη έντονα στο σύστημα της γαλλικής αστυνόμευσης και του πολιτικού ελέγχου κατά τον 18ο αιώνα.

Στην περίοδο της βασιλείας του Καρόλου Στ΄ (1380-1422) χρησιμοποιήθηκε τμήμα της ως τόπος κράτησης. Σε πραγματική κρατική φυλακή τη μετέτρεψε ο Ρισελιέ, και από τότε είχε διατηρήσει κάποιον αριστοκρατικό χαρακτήρα. Μπορούσε να στεγάσει μόνο 42 φυλακισμένους, οι οποίοι έμεναν σε ξεχωριστά κελιά ο καθένας και ήταν κατά κανόνα μόνο ευγενείς και μεγάλοι συνωμότες κατά της κρατικής ή θρησκευτικής εξουσίας. Τους φυλάκιζαν εκεί με μυστικές διαταγές.
Εκεί φυλακίστηκαν κατά καιρούς οι Καλιόστρο, Μαρκήσιος ντε Σαντ, ο Βολταίρος κ.ά.

Η κατάληψη

Η κατάληψη της Βαστίλης

Σύμβολο της αυθαιρεσίας και της καταπίεσης, κατελήφθη από τον επαναστατημένο λαό του Παρισιού στις 14 Ιουλίου 1789. Ο διοικητής της, Λονέ, είχε διατάξει να πυροβολήσουν κατά του πλήθους που την πολιορκούσε. Στη μάχη που επακολούθησε, σκοτώθηκαν περίπου εκατό άτομα. Μετά την κατάληψή της, το πλήθος έκοψε το κεφάλι του Λονέ και κάποιων ανδρών του και τα περιφέρανε πάνω σε κοντάρια στους δρόμους του Παρισιού. Οι φυλακισμένοι ελευθερώθηκαν και το κτήριο κατεδαφίστηκε. Η ημερομηνία της πτώσης της Βαστίλης, που σήμαινε για τη Γαλλία το τέλος της βασιλικής αυθαιρεσίας, καθιερώθηκε από το 1880 ως εθνική γιορτή της Γαλλίας.

Η Βαστίλη σήμερα

Στην τοποθεσία όπου βρισκόταν κάποτε το φρούριο είναι σήμερα η Πλατεία της Βαστίλης, όπου υπάρχει και η ομώνυμη Όπερα. Η τάφρος πίσω από τη φυλακή προς Νότο έχει μετατραπεί σε λιμανάκι για μικρά σκάφη (Bassin de l'Arsenal), και προς Βορρά σε καλυμμένο κανάλι (Canal Saint Martin).

Βλέπε επίσης

• Γαλλική Ιστορία

Πηγές

• Alpaugh, Micah. "A Self-Defining Bourgeoisie in the Early French Revolution: The Milice bourgeoise, the Bastille Days of 1789, and Their Aftermath," Journal of Social History 47, no. 3 (Spring 2014), 696-720.
• Amalvi, Christian. "La Bastille dans l'historiographie républicaine du XIXe siècle", in Dutray-Lecoin and Muzerelle (eds) (2010). (Γαλλικά)
• Anderson, William (1980). Castles of Europe: From Charlemagne to the Renaissance. London: Ferndale. (ISBN 0-905746-20-1).
• Andress, David (2004). The French Revolution and the People. New York: Hambledon Continuum. (ISBN 978-1-85285-540-6).
• Andrews, Richard Mowery (1994). Law, Magistracy, and Crime in Old Regime Paris, 1735–1789: Volume 1, The system of Criminal Justice. Cambridge: University of Cambridge Press. (ISBN 978-0-521-36169-9).
• Ayers, Andrew (2004). The Architecture of Paris: an Architectural Guide. Stuttgart, Germany: Axel Menges. (ISBN 978-3-930698-96-7).
• Bély, Lucien (2005). Louis XIV: le plus grand roi du monde. Paris: Gisserot. (ISBN 978-2-87747-772-7). (Γαλλικά)
• Berchtold, Jacques (2010). "L'embastillement dans les mémoires des XVIIe et XVIIIe siècles", in Dutray-Lecoin and Muzerelle (eds) (2010). (Γαλλικά)
• Berens, Carol (2011). Redeveloping Industrial Sites: A Guide For Architects, Planners, and Developers. Hoboken, US: John Wiley. (ISBN 978-0-470-39824-1).
• Birn, Raymond (1989). "Malesherbes and the Call For a Free Press", in Darnton and Roche (eds) (1989).
• Bournon, Fernand (1898). La Bastille: histoire et description des bâtiments, administration, régime de la prison, événements historiques. Paris: Imprimerie Nationale. OCLC 422090746. (Γαλλικά)
• Bucquoy, Jean Albert de (1719). Die sogenannte Hölle der Lebendigen: d.i. die weltberufene Bastille zu Paris. nl: Friends of the Author. OCLC 166115978. (Γερμανικά)
• Charpentier, François (1789). La Bastille dévoilée, ou, Recueil de pièces authentiques pour servir a son histoire. Paris: Chez Desenne. OCLC 54462067. (Γαλλικά)
• Chevallier, Jim (2005). "Appendices B and C", in Linguet (2005).
• Coeuret, August (1890). La Bastille 1370–1789: historie, description, attaque et prise. Paris: Rothschild. OCLC 65031248. (Γαλλικά)
• Colley, Linda (1989). "Last Farewells". London Review of Books 11: no. 12, pp. 12–13.
• Collins, James B. (1995). The State in Early Modern France. Cambridge: Cambridge University Press. (ISBN 978-0-521-38724-8).
• Cottret, Monique (2010). "Les affaires de religion à la Bastille", in Dutray-Lecoin and Muzerelle (eds) (2010). (Γαλλικά)
• Crook, Malcolm (1999). "Review: The Bastille: a History of a Symbol of Despotism and Freedom". French History 13: no. 2, pp. 245–6.
• Crowdy, Terry (2004). French Revolutionary Infantry 1789–1802. Botley, UK: Osprey Publishing. (ISBN 1-84176-660-7).
• Curry, Anne (2002). The Hundred Years' War: 1337–1453. Botley, UK: Osprey. (ISBN 978-1-84176-269-2).
• Daileader, Philip and Philip Whalen (eds) (2010). French Historians 1900–2000: New Historical Writing in Twentieth-Century France. Oxford: Wiley-Blackwell. (ISBN 978-1-4051-9867-7).
• Darnton, Robert and Daniel Roche (eds) (1989). Revolution in Print: the Press in France, 1775–1800. Berkeley: University of California Press. (ISBN 978-0-520-06431-7).
• Denis, Vincent (2010). "La police de Paris et la Bastille au XVIIIe siècle", in Dutray-Lecoin and Muzerelle (eds) (2010). (Γαλλικά)
• Dutray-Lecoin, Élise (2010a). "La vie quotidienne à la Bastille", in Dutray-Lecoin and Muzerelle (eds) (2010). (Γαλλικά)
• Dutray-Lecoin, Élise (2010b). "Le système pénitentiaire parisien sous l'Ancien Régime", in Dutray-Lecoin and Muzerelle (eds) (2010). (Γαλλικά)
• Dutray-Lecoin, Élise (2010c). "175: La Bastille vue par un artiste", in Dutray-Lecoin and Muzerelle (eds) (2010). (Γαλλικά)
• Dutray-Lecoin, Élise and Danielle Muzerelle (eds) (2010). La Bastille ou 'l'enfer des vivants' à travers les archives de la Bastille. Paris: Bibliothèque nationale de France. (ISBN 978-2-7177-2467-7).
• Farge, Arlette (1993). Fragile Lives: Violence, Power and Solidarity in Eighteenth-Century Paris. London: Polity Press. (ISBN 978-0-674-31637-9).
• Farge, Arlette (2010). "Le désordre social et politique, la main due roi s'y oppose", in Dutray-Lecoin and Muzerelle (eds) (2010). (Γαλλικά)
• Freer, Martha Walker (1860). History of the Reign of Henry IV. London: Hurst and Blackett. OCLC 605733923.
• Funck-Brentano, Frantz (1899). Legends of the Bastille. London: Downey. OCLC 657054286.
• Garrioch, David (2004). The Making of Revolutionary Paris. Berkeley: University of California Press. (ISBN 978-0-520-24327-9).
• Gillispie, Charles Coulston (1980). Science and Polity in France: the End of the Old Regime. Princeton: Princeton University Press. (ISBN 978-0-691-11849-9).
• Giret, Noëlle (2010). "La Bastille ou le 'palais de la vengeance'", in Dutray-Lecoin and Muzerelle (eds) (2010). (Γαλλικά)
• Glancy, Ruth F (2006). Charles Dickens's A Tale of Two Cities: a Sourcebook. London: Routledge. (ISBN 978-0-415-28759-3).
• Godechot, Jacques Léon (1965). La prise de la Bastille: 14 juillet 1789. Paris: Gallimard. OCLC 1736415.
• Hazan, Eric (2011). The Invention of Paris: A History in Footsteps. London: Verso. (ISBN 978-1-84467-705-4).
• Joigneaux, Pierre (1838). Histoire générale de la Bastille. Paris: Pierre Joigneaux. OCLC 457621707.
• Kennedy, Emmet (2010). "Jacques Godechot (1907–1989)", in Daileader and Whalen (eds) (2010).
• Knecht, Robert Jean (2001). The Rise and Fall of Renaissance France, 1483–1610. Oxford: Blackwell Press. (ISBN 978-0-631-22729-8).
• Lacam, Emmanuel (2010). "Les convulsionnaires", in Dutray-Lecoin and Muzerelle (eds) (2010). (Γαλλικά)
• Lansdale, Maria Hornor (1898). Paris: Its Sites, Monuments and History. Philadelphia, US: H.T. Coates. OCLC 224022.
• Latude, Henri (1790). Le despotisme dévoilé; ou, Mémoires de Henry Masers de Latude, détenu pendant trente-cinq ans dans divers prisons d'état. Paris: Frais de M. de Latude. OCLC 33300147. (Γαλλικά)
• Le Bas, M (1840). France. Annales historiques. Paris: F. Didot frères. OCLC 656850085. (Γαλλικά)
• Lefèvre, Martine (2010). "La bibliothèque de la Bastille", in Dutray-Lecoin and Muzerelle (eds) (2010). (Γαλλικά)
• Linguet, Simon-Nicolas-Henry (2005). Memoirs of the Bastille. North Hollywood, US: CJ Books. (ISBN 978-1-4116-4697-1).
• Lüsebrink, Hans-Jürgen (2010). "Les grandes affairs politiques", in Dutray-Lecoin and Muzerelle (eds) (2010). (Γαλλικά)
• Lüsebrink, Hans-Jürgen and Rolf Reichardt (1997). The Bastille: a History of a Symbol of Despotism and Freedom. Durham, US: Duke University Press. (ISBN 978-0-8223-1894-1).
• Maquet, Auguste, A. Arnould and Jules-Édouard Alboize Du Pujol (1844). Histoire de la Bastille depuis sa fondation (1374) jusqu'à sa destruction (1789). Paris: Administration de Librairie. OCLC 13144605. (Γαλλικά)
• Marmontel, Jean-François (1891). Memoires de Marmontel. Paris: Librairie des bibliophiles. OCLC 2599671. (Γαλλικά)
• McLeod, Jane (2011). Licensing Loyalty: Printers, Patrons, and the State in Early Modern France. University Park, US: Pennsylvania State University. (ISBN 978-0-271-03768-4).
• McPhee, Peter (1992). A Social History of France 1780–1880. London: Routledge. (ISBN 978-0-415-01615-5).
• Morellet, André (1822). Mémoires inédits de l'abbé Morellet, de l'Académie française: sur le dix-huitième siècle et sur la révolution. Paris: Ladvocat. OCLC 65244643. (Γαλλικά)
• Munck, Thomas (1990). Seventeenth Century Europe: 1598–1700. London: Macmillan. (ISBN 978-0-333-28641-8).
• Muzerelle, Danielle (2010a). "La Bastille et le quartier de l'Arsenal", in Dutray-Lecoin and Muzerelle (eds) (2010). (Γαλλικά)
• Muzerelle, Danielle (2010b). "La Bastille après le 14 Juillet", in Dutray-Lecoin and Muzerelle (eds) (2010). (Γαλλικά)
• Nora, Pierre (1998). Realms of Memory: Rethinking the French Past. New York: Columbia University Press. (ISBN 978-0-231-10926-0).
• Petitfils, Jean-Christian (2003). Le Masque de fer: entre histoire et légende. Paris, Perrin. (ISBN 978-2-262-02171-9). (Γαλλικά)
• Prade, Catherine (2010). "Les prisons de Paris", in Dutray-Lecoin and Muzerelle (eds) (2010). (Γαλλικά)
• Reichardt, Rolf (1980). "Prints: Images of the Bastille", in Darnton and Roche (eds) (1989).
• Renneville, de Constantin (1719). L'Inquisition françoise ou l'histoire de la Bastille. Amsterdam: np. OCLC 601482963. (Γαλλικά)
• Roche, Daniel (1987). The People of Paris: an Essay in Popular Culture in the 18th Century. Berkeley: University of California Press. (ISBN 978-0-520-06031-9).
• Rudé, George (1958). The Crowd in the French Revolution. Oxford: Clarendon Press. OCLC 401387.
• Sacquin, Michèle (2010). "La Bastille romanesque: entre idéologie et pittoresque", in Dutray-Lecoin and Muzerelle (eds) (2010). (Γαλλικά)
• Sainte-Aulaire, Louis Clair de Beaupoil Le Comte de (1827). Histoire de la Fronde, Tome 3. Paris: Baudouin frères. OCLC 562330561. (Γαλλικά)
• Schama, Simon (2004). Citizens: a Chronicle of the French Revolution. London: Penguin. (ISBN 978-0-14-101727-3).
• Sérieux, Paul and Lucien Libert (1914). Le Régime des aliénés en France au XVIIIe siècle. Paris: Masson. OCLC 34916953. (Γαλλικά)
• Sturdy, David J (1998). Louis XIV. Basingstoke, UK: Macmillan. (ISBN 978-0-312-21428-9).
• Taine, Hippolyte (1878). The French Revolution. New York: H. Holt. OCLC 593770.
• Toy, Sidney (1985). Castles: Their Construction and History. New York: Dover Publications. (ISBN 978-0-486-24898-1) (reissue of Castles: a short history of fortification from 1600 B.C. to A.D. 1600; London: Heinemann, 1939).
• Treasure, Geoffrey (1997). Mazarin: the Crisis of Absolutism in France. London: Routledge. (ISBN 978-0-415-16211-1).
• Trout, Andrew P. (1996). City on the Seine: Paris in the Time of Richelieu and Louis XIV. New York: St Martin's Press. (ISBN 978-0-312-12933-0).
• Viollet-le-Duc, Eugène-Emmanuel (1875). Dictionnaire raisonné de l'architecture française du XIe au XVIe siècle. Paris: Morel. OCLC 565869554. (Γαλλικά)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Βίντεο που συνοδεύει την έκθεση του 2011 στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας (Γαλλικά)