S-300

S-300
Upotreba
U službi	1978 - do danas
Korisnici	SSSR
Proizvodnja
Proizvođač	MZiK
Opis oružja
Spremnik municije	4 rakete

S-300 (NATO naziv: SA-10 Grumble) je porodica ruskih sistema protivzračne odbrane srednje dalekog dometa.

Verzije

Postoje brojne verzije ovog sistema s različitim raketama, s brojnim modernizacijama radara, te sistemima otpornosti na mamce, trenutno postoje 3 porodice.

S-300P

S-300P je prva verzija S-300 sistema uvedena u operativnu upotrebu 1978. godine. Tokom 1987. bilo je aktivno više od 80 ovih sistema, naročito u području Moskve. S-300P jedinica se satoji također iz radarskog sistema 36D6, lansirnog vozila 5P85-1. Također sastavni dio sistema je radar 76N6 za detekciju na niskim visinama.

Za pripremu ovog sistema za lansiranje trebalo je više od jednog sata vremena. Minimalna nadmorska visina angažmana rakete je 25 metara nadmorske visine. Modernizivane S-300P verzije nose oznake S-300PT-1 i S-300PT-1A.

S-300PS/S-300PM sistemi uvedeni su u upotrebu 1985. i to je jedina verzija s nuklearnom bojevom glavom. Ova verzija je uvedena u upotrebu sa modernim lansirnim vozilom, komandnim vozilom i radarom koji su bazirani na MAZ-7910 8x8 kamionu. Ova verzija je bila opremljena raketom 5V55R s produženim dometom od 90 km, te poluaktivnim radarskim navođenjem. Postojali su samohodna i vučena lansirna vozila. Vučena verzija je poznata pod oznakom 5P85T. Mobilne verzije nose oznake 5P85S i 5P85D.

Slijedeća modernizacija je poznata pod oznaka S-300PMU je uvedena u operativnu upotrebu 1992. za potrebe izvoza. Verzija koristi noviju i manju bojevu glavu 5V55R sa poluaktvnim radarskim termalnim navođenjem koja se koristi kod 48N6 raketa.

Ukupno je proizvedeno oko 3000 S-300P lansera i 28.000 raketa.

S-300F

S-300F na ratnom brodu Maršal Ustinov.

S-300 Fort brodska verzija je uvedena u upotrebu 1984. godine kao S-300P verzija sa novim 5V55RM projektilom razvijena od Alteira sa produženim dometom 7–90 km i brzinom do 4 macha. Brodska verzija koristi 3R41 Volna radar, te se navodi poluaktivnim radarskim sistemom. Prvi brodovi sa S-300 raketama su bili razarači klase Kara, razarači klase Slava, raketne krstarice klase Kirov. Izvozna verzija je poznata pod nazivom Rif.

S-300FM

S-300FM je druga brodska verzija S-300 sistema instslirana samo na raketne krstarice klase Kirov, te sa novim projektilima 48N6. Uvedena je u operativnu upotrebu 1990. sa povećanom brzinom projektila od 6 macha pa do maksimalne brzine 8.5 macha, povećana je težina bojeve glave na 150 kg, domet 5–150 km, te visina leta od 10 metara do 27 km. Ova verzija ima mogućnost presretanja balističkih projektila kratkog dometa. Izvozna verzija se zove Rif-M. Dva Rif-M sistema kupila je Kina 2002. te ih postavila na Type 051C razarače.

S-300V

S-300V

S-300V Antey-300 (NATO naziv SA-12 Gladiator/Giant) je verzija koju proizvodi Antey, a ne Almaz. Sufiks V označava riječ vojska što predstavlja namjenu kopnenoj vojsci. Ovakav tip PVO sistema je prvenstveno namijenjen za eliminaciju neprijateljskih balističkih, krstarećih raketa namijenjen kao zamjena za zastarjele 2K11 Krug sisteme. Ovaj sistem ima domet oko 75 km, dok Giant verzija ima domet do 100 km.

Iako je zasnovan na principima S-300 sistema, S-300V je za razliku od standardnog S-300 sistema baziran na gusjenicama što mu pruža veću mobilnost na terenu. S-300V daje veći naglasak u antibalističkoj borbi sa 9M82 raketama. Bataljon S-300V se sastoji od komandne jedinice, radarske jedinice i šest lansirnih jedinica.

S-300PMU-1/2

S-300 PMU-2 radarska jedinica.

S-300PMU-1 (NATO naziv SA-20 Gargoyle) je uveden u upotrebu 1992. sa novim i većim 48N6 raketama, sistem je baziran na performansama mornaričkog S-300FM sistema. S-300 sistem koristi 9M96E1 i 9M96E2 rakete, ovi projektili su znatno manji od ostalih. 9M96E1 ima domet do 40 km, a 9M96E2 domet do 120 km. Kretanje u zraku raketa obavlja pomoću gasnog pritiska a ne zakrilaca.

S-300PMU-2

S-300 PMU-2 je uveden u operativnu upotrebu 1997. godine i ima nešto veći domet od 195 km nego S-300PMU-1.

S-400

S-400 Triumf (ranije poznat kao S-300PMU-3, NATO naziv SA-21 Growler), uveden u operativnu upotrebu 1999. Sistem ima znatno veće projektile i domet od 400 km. Posebno je dizajniran kako bi se suprostavio stealth tehnologiji i predstavlja najnapredniju verziju S-300 sistema.

S-300VM

S-300VM (Antey 2500) je modernizacija S-300V sistema. Sistem se sastoji od novog komandnog vozila, novog radara 9S15M2, 9S15MT2E i 9S15MV2E. Sistem Antey 2500 je namijenjen izvozu, 2 sistema je kupila Venecuela 2012. godine.

Korisnici

Bugarski S-300.

• Alžir - S300PMU2 dostavljeni 2006.
• Armenija - S300PS.
• Azerbejdžan - dva S-300PMU2 bataljona dostavljeni 2010.
• Bjelorusija - S-300PS sistemi dostavljeni od Rusije 2007. s ciljem da zamijene starije S-300 sisteme. S-300V sistemi su prodani Turskoj za vršenje vježbi. Čeitri diviziona S-300 sistema su dostavljeni u 2014.
• Bugarska - posjeduje 10 S-300 sistema podijeljenih u dvije jedinice po 5 sistema.
• Grčka - S-300PMU1 sisteme je Grčka preuzela od Kipra tokom Kiparske raketne krize i koriste se od strane ratnog zrakoplovstva i to 12 sistema te 96 raketa. Prvi put su upotrijebljeni tokom vojne vježbe White Eagle 2013., što predstvalja prvu upotrebu nakon 14 godina nakon što su kupljeni.
• Kazahstan
• Kina - prvi kupac S-300PMU2 i vjerovatno koristi S-300V pod oznakom HQ-18. Kina proizvodi domaću verziju sistema pod oznakom HQ-10 sa dometom do 200 km. Predpostvalja se da Kina posjeduje do 300 S-300 sistema.
• Rusija - posjeduje gotovo sve verzije sistema, posjeduje 768 S-300PMU sistema i 185 S-300V sistema ukupno 953 sistema.
• Slovačka - preneseno od Čehoslovačke.
• Ukrajina - S-300PS, S-300PMU, S-300V i druge verzije, smatra se da je operativno samo 40 % sistema.
• Venecuela - 2 S-300VM sistema dostavljena 2012.
• Vijetnam - 2 S-300PMU-1 kupljena za oko 300 miliona dolara.

Bivši korisnici

• Čehoslovačka - preneseno na Slovačku 2013.
• Njemačka demokratska republika
• Hrvatska - 1995. nabavila S-300 sistem, ali pretpostavlja se da nikad nije bio kompletiran te nikad nije ni korišten u borbi. Od 2004. sistem nije više u Hrvatskoj, prema riječima Krešimira Zubaka sistem je završio 2004. u SAD-u.
• SSSR

Potencijalni budući korisnici

• Irak - pokazao interes za ovim sistemom.
• Iran - status iranskog S-300 je kontraverzan. Iran tvrdi da je potpisao ugovor 25. decembrao prodaju S-300PMU-1 sistema što ruski zvaničnici negiraju. Postoje i indicije da je Hrvatska svoj sistem prodala Iranu. Zbog sankcija UN-a Iranu Rusija nije mogla prodati S-300 sistem Iranu. U aprilu 2012. godine Iran podnosi tužbu protiv Rusije u vrijednosti 4 milijarde američkih dolara zbog nedostavljanja raketa, na šta je Rusija odgovorila prijetnjom prekida diplomatskih veza. 4. augusta 2010. Iran navodi da je kupio dva S-300PT sistema od Bjelorusije. Vlada Bjelorusije opovrgava činjenicu da je bilo koji S-300 sistem ili neka od njegovih komponenti prodana Iranu. Iran je najavio razvoj svog domaćeg sistema Bavar 373 koji će biti sličan S-300 sistemu.
• Libija - Gadafijev režim je bio izrazio interesovanje za kupovinom ruskih Kamov Ka-52 borbenih helikoptera te dva S-300PMU-2 sistema.
• Pakistan - izrazio interesovanje za kineskom verzijom HQ-9.
• Sirija - posjeduje već neke komponente S-300 sistema, te domaća posada je obučena u Rusiji kako bi uspješno rukovala ovim sistemom.
• Tajland - dobio ponudu za kupnjom HQ-9 sistema.
• Turska - dobila ponudu za kupnjom S-300VM sistema.
• Srbija - dobila ponudu za kupnjom S-300 sistema početkom 2017. godine

Borbena upotreba

Iako nijedan projektil S-300 sistema nije ispaljen tokom niti ijednog sukoba S-300 sistem predstavlja veliku opasnost za moderne letjelice. U aprilu 2005. NATO je imao vojne vježbe u Francuskoj i Njemačkoj pod nazivom Trial Hammer 05 čiji je cilj bio simulacija suzbijanja neprijateljske PVO. U vježbi su učestvovali slovački S-300PMU, što je bilo od izrazitog značaja za NATO, ali je važno napomenuti da su mnoge komponente sistema od 2005. unaprijeđene.

Izrael planira kupiti lovce F-35 Lightning II zbog potencionalne kupnje Irana za ovim sistemom.

Taktičko-tehničke karakteristike

Primjeri raketa

Specifikacije raketa

GRAU index	Godina	Domet	Maksimalna brzina	Maksimalna brzina mete	Dužina	Promjer	Težina	Bojeva glava	Navođenje	Prva upotreba sa
5V55K/KD	1978	47 km	1,700 m/s	1,150 m/s	7 m	450 mm	1,450 kg	100 kg	Komandno
5V55R/RM	1984	90 km	1,700 m/s	1,150 m/s	7 m	450 mm	1,450 kg	133 kg	poluaktivno radarsko navođenje
5V55U	1992	150 km	2,000 m/s		7 m	450 mm	1,470 kg	133 kg	poluaktivno radarsko navođenje
48N6/E	1992	150 km	2,000 m/s	2,800 m/s	7.5 m	500 mm	1,780 kg	~150 kg	TVM
48N6E2	1992	195 km	2,000 m/s	2,800 m/s	7.5 m	500 mm	1,800 kg	150 kg	TVM
9M82	1984	13–100 km 30 km	2,400 m/s				420 kg	150 kg	poluaktivno radarsko navođenje	S-300V
9M83	1984	6–75 km 25 km	1,700 m/s					150 kg	poluaktivno radarsko navođenje	S-300V
9M83ME	1990	200 km							poluaktivno radarsko navođenje	S-300VM
9M96E1	1999	40 km	900 m/s	4,800–5,000 m/s			330 kg	24 kg	aktivno radarsko navođenje	S-400
9M96E2	1999	120 km	1,000 m/s	4,800–5,000 m/s			420 kg	24 kg	aktivno radarsko navođenje	S-400
40N6	2000	400 km							aktivno radarsko navođenje	S-400