Kora
Kora je jedan od vegetativnih organa (korijena i stabla) kopnenih biljaka, između centralnog cilindra i epiderme. Prema porijeklu, razlikuje se primarna i sekundarna kora. Primarna nastaje putem dioba i daljom diferencijacijom ćelija, koje potiču iz vršnih meristema; sekundarna kora nastaje perifernim odvajanjem ćelija kambija, u procesu sekundarnog debljanja biljnih organa. U kolokvijalnoj komunikaciji, pod korom se smatraju sva tkiva koja se nalaze periferno u odnosu na drvo, tj. sekundarna koru i izvedenice felogena (pluto, feloderm).[1][2]
Kora je košleksno heterogen materijal u kojem su objedinjena sva tkiva stabljike, s vanjske strane kambija. Stvaranje kore počinje procesom ćelijske diobe kambija, u kojem nastaju ksilem – na drvenastoj, unutrašnjoj – strani i floem, primarno tkivo unutrašnje kore, na njenoj vanjskoj strani.
Unurašnja kora
[uredi | uredi izvor]Unutrašnja kora drveta stvara se kao tanki sloj fiziološki aktivnog tkiva, koje graniči s kambijem. Relativno je tanka i svijetlija od ostatka kore. Želije floema ili liko (lika) sačinjava cijelu unutrašnju koru, pa je tako taj sloj najbliži kambiju. Provodno tkivo floema sadrži sitaste ćelije i cjevčice, ćelije pratilice, ćelije lika, ćelije floemskog parenhima i parenhimske trake srčike. Sitasti elementi čine osnovni kanal silaznog kretanja biljnog soka i hranjivih tvari (asimilata) iz listova, nasuprot uzlaznom kretanju vode i mineralnih tvari iz korijena u ksilemu. Ćelije lika vrlo česte odrvene (ligniniziraju) u biljne žile koje flomu daju čvrstoću, a čine oko 35-45% unutrašnje kore drveta. U parenhimu floema talože se organske tvari, a trake srčike povezuju floem sa ksilemom, čime se omogućava kretanje rastvorenih tvari od kore prema drvenastom dijelu stabljike.
Vanjska kora
[uredi | uredi izvor]Kada se novi slojevi floema nižu iz godine u godinu, vanjski slojevi se zbijaju i sažimaju, a sitasti elementi i slične strukture propadaju. To tkivo tada prestaje sudjelovati u aktivnim fiziološkim procesima pa se preoblikuje u relativno inertnu, tamnu vanjsku koru, koja čini veći i složeniji dio kore drveta. Osnovu strukture vanjske kore čini drugi prstenasti kambijski sloj koji se naziva felogen ili plutni kambij.
Kod većine drvenastih biljaka, prvobitno začeti felogen poslije izvjesnog perioda, prestaje funkcionirati jer se potpuno diferencira u pluto. Umjesto njega, u dubljim slojevima stvara se drugi felogen koji se kasnije, na isti način, pretvara u pluto, a potom treći, i tako dalje- Tri sloja vanjske kore sačinjavajuperiderm. Kao granica između unutrašnje i vanjske kore uzima se unutrašnji sloj periderme.
Fiziologija kore
[uredi | uredi izvor]Kora se stvara u slojevima, a svaki novi sloj oblikuje se ispod staroga u određenom vremenskom intervalu. Sva tkiva koja se nalaze izvan posljednjeg felogena isključena su od primanja hranjivih stvari pa odumiru stvarajući felem, u kojem prestaju fiziološki procesi. To je napuknuti ili krljuštasti krajnji vanjski sloj kore koji se obično formira na zrelim stablima starijima od sedan godina – tzv. mrtva kora. Ona se, za razliku od pluta, sastoji od raznorodnih histoloških elemenata koji su ranije pripadali drugim tkivima. Oni su različite boje, najčešće smeđi, što potiče od tanina i njihovih derivatasa antiseptičkim djelovanjem.
Posljedica sekundarnog rasta stabljike u debljinu i nemogućnosti dugog pasivnog istezanja elemenata felema, mrtva kora postepeno puca i odbacuje se u obliku prstenova, vlakana, krljušti ili ljuski. Kod nekih biljaka, kora se vrlo teško odbacuje, ali i u njoj nastaju pliće ili dublje pukotine.
Vanjski linkovi
[uredi | uredi izvor]
| Discipline | |
|---|---|
| |
| Rast i habitus (izgled) | |
| Razmnožavanje | |
| Taksonomija biljaka | |
| Primjena | |
| |
- ^ Simpson, Michael G. (2011). Plant Systematics. Academic Press. ISBN 0-08-051404-9.CS1 održavanje: ref=harv (link)
- ^ Dahlgren, R.M.; Clifford, H.T.; Yeo, P.F. (1985). The families of the monocotyledons. Berlin: Springer-Verlag. ISBN 978-3-642-64903-5. Pristupljeno 16. 10. 2019.CS1 održavanje: ref=harv (link)