Перайсці да зместу

Аль-Андалус

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі

Гісторыя Іспаніі

Дагістарычная Іберыя
Рымская Іспанія
Сярэднявечная Іспанія
Вестготы
Каралеўства Галісія
Візантыйская Іспанія
аль-Андалус
Рэканкіста
Іспанская імперыя
Каталіцкія каралі
Габсбургская Іспанія
Іспанія эпохі Асветніцтва
Іспанія новага і найноўшага часу
Рэакцыя і рэвалюцыя ў Іспаніі
Першая Іспанская Рэспубліка
Іспанская рэстаўрацыя
Другая Іспанская Рэспубліка
Грамадзянская вайна ў Іспаніі
Франкісцкая Іспанія
Сучасная Іспанія
Гл. таксама
Мастацтва Іспаніі
Партал «Іспанія»
Тэрытарыяльны падзел Іберыйскага паўвострава каля 1031 г. ?

Аль-А́ндалус (араб. الأندلس‎‎) — назва, пад якой была вядомая Мусульманская Іспанія — тэрыторыя Пірэнейскага паўвострава ў часы мусульманскага валадарства ў Сярэднявеччы (7111492). Часам ужывалася як агульнае абазначэнне ўсіх дзяржаў рэгіёна, незалежна ад іх рэлігійна-палітычнай прыналежнасці. Этымалагічна не зусім надзейна звязваецца з імем народа вандалаў, якія некалі пражывалі на гэтай тэрыторыі; ад яго паходзіць іспанская назва Андалусія, якая замацавалася за землямі Паўднёвай Іспаніі, якія складалі ядро найбуйнейшых мусульманскіх дзяржаў паўвострава. Апошняй мусульманскай дзяржавай на тэрыторыі Іспаніі быў Гранадскі эмірат, заваяваны хрысціянамі ў 1492 годзе. У XV стагоддзі Рэканкіста была завершана і хрысціяне пачалі ўварванне на мусульманскія тэрыторыі Паўночнай Афрыкі, а таксама пошукі новых земляў для заваявання за Акіянам.

Пасля ўварвання арабаў і бербераў і падзення каралеўства вестготаў (711), Аль-Андалус складаў частку Амеядскога халіфата, а затым утварыў самастойны Кордаўскі эмірат, які пасля стаў халіфатам, з цэнтрам у Кордаве. У 1031 годзе халіфат распаўся на мноства дробных дзяржаў (тайфа). З уздымам хрысціянскіх каралеўстваў на поўначы паўвострава назва Аль-Андалус усё часцей ужывалася да кантралюемай мусульманамі тэрыторыі, якая няспынна змяншалася. Пры гэтым мусульмане складалі не больш за траціну насельніцтва мусульманскай Іспаніі, у якой пражывала значная колькасць хрысціян і яўрэяў. Узяцце Гранады войскамі Каталіцкіх каралёў (1492) ліквідавала апошнюю ісламскую дзяржаву на паўвостраве. Значнае мусульманскае насельніцтва падверглася (галоўным чынам, гвалтоўнаму) хрышчэнню (марыскі). Напачатку XVII стагоддзя нашчадкі хрышчоных арабаў і маўраў падвергліся пагалоўнаму выгнанню з краіны разам з рэшткамі нехрышчоных.

Этнасацыяльныя групы насельніцтва Пірэнейскага паўвострава ў мусульманскай Іспаніі

[правіць | правіць зыходнік]
  • Маўры — уласна паўночнаафрыканскія мусульмане: арабы (30 — 40 % насельніцтвы), якія складалі прывілеяваную эліту халіфата, і берберы (5 — 10 % насельніцтвы), наёмныя воіны і чыноўнікі мусульманскага дзяржаўнага апарата, якія размаўлялі на берберскай мове, выкарыстоўваючы арабскую ў афіцыйных выпадках.
  • Мувалады — хрысціяне раманскага паходжання, якія прынялі іслам і практычна цалкам зліліся з мусульманамі (5 %).
  • Мудэхары — рамеснікі і земляробы мусульмане, якія засталіся ў захопленых хрысціянамі землях.
  • Рэнегаты — былыя хрысціяне, якія нядаўна прынялі іслам і ваявалі на баку мусульман.
  • Марыскі — сяляне і рамеснікі з мусульман, добраахвотна ці гвалтоўна звернутыя ў хрысціянства ў кантралюемых хрысціянамі землях.
  • Сефарды — раманамоўныя яўрэі Пірэнейскага паўвострава.
  • Мараны — гвалтоўна звернутыя ў хрысціянства сефарды.
  • Масарабы — групы раманамоўных хрысціян еўрапейскага паходжання, якія пражывалі на кантралюемых мусульманамі землях.
  • Хрысціяне — групы раманамоўных каталікоў еўрапейскага паходжання, якія дамінавалі на поўначы краіны.
  • Спрадвечныя хрысціяне — прывілеяваныя, пачынаючы з апошняга этапу Рэканкісты, групы раманамоўных патомных каталікоў.