Aga
An aga o pagkaaga iyo an panahon poon sa pagsirang kan saldang hasta sa pagkaudto. Mayong eksaktong oras para sa kapino'nan kan pagkaaga (totoo man para sa banggi) huli ta nagkakalaen - laen ini sosog sa istilo kan pamumuhay nin sarong tawo asin sa oras kan liwanag kan saldang sa kada oras kan sarong taon.[1] Siring man, nagwawakas an pagkaaga sa pagka-udto, kun nuarin napupuon an pagkahapon. Mapupwedeng ipaliwanag an pagkaaga bilang nagpupuon sa matanga sagkod sa pagka-udto.
Naeenot an pagkaaga sa hapon asin banggi sa sarong aldaw.
Kahalagahan
[baguhon | baguhon an source]Pagbati
[baguhon | baguhon an source]An nagkapirang mga tataramon na naggagamit nin oras sa maghapon sa pagbabati iyo may natatanging pagbati para sa pagkaaga, siring kan marhay na aga sa Bikol. Nakadepende sa kultura o konsepto kan tagapagtaram sa pagkaaga an naaangkop na oras sa paggamit kan siring na mga pagbati, siring kun magagamit ini sa pag - oltanan kan kamatangaan asin daliwawa.[2] Bakong syerto an paggamit kan 'marhay na aga', kadalasan na nagdidepende kun nuarin nagmamata an tawo. Bilang pangkagabsan na susundon, piggagamit an siring kaining pagbabati puon 3:00n.a. sundo udto.
Mga aktibidad
[baguhon | baguhon an source]Karaniwan na kabilang sa mga gibo sa pagkaaga an pagkarigos, pag-pamahaw asin posibleng pagmimirindal, pagsangli, asin, para sa nagkaipang tawo pagpaplano nin iskedyul kan araw o pagbabasa nin pahayagan.
Kultural na paggamit
[baguhon | baguhon an source]Para sa nagkapira, mapupwedeng magtukoy an katagang aga sa panahon karaka-raka matapos magmata anuman an presenteng oras nin maghapon. Ining makabagong sentido nin aga iyo huli sa pankinaban na paglakop kan kuryente, asin pagsasadiri puon sa mga likas na ginikanan kan liwanag.[3]
Talaangkanan
[baguhon | baguhon an source]An pagkaaga iyo mapupwedeng magin panahon nin pinahusay o nabawasan na enerhiya asin produktibidad. Nakakaimpluwensiya sa kakayahan nin tawo na magimata sa pagkaaga an hene na inaapod na "PER3". May duwang porma ining hene, sarong "halaba" asin sarong "halipot" na baryante. Garo bagang nakakaapekto ini sa kagustuhan kan tawo sa mga aga o banggi. Labi na rinirepresenta an mga tawong nagtataglay nin halabang baryante bilang mga tawong mahilig sa pagkaaga, mantang pigriripresenta naman an mga tawong nagtataglay nin halipot na baryante bilang mga tawong mahilig sa pagkabanggi.[4]
Toltolan
[baguhon | baguhon an source]- ↑ Learner's Dictionary
- ↑ "Definition of good morning | Dictionary.com" [Kahulugan ng magandang umaga | Dictionary.com]. www.dictionary.com (in English). Retrieved Disyembre 31, 2019. Check date values in:
|access-date=(help) - ↑ "Why some of us are early risers" [Bakit maagang nagbabangon ang ilan sa atin]. BBC News (in English). London. Hunyo 17, 2003. Retrieved Enero 30, 2008. Check date values in:
|access-date=, |date=(help) - ↑ "Gene determines sleep patterns" (in Ingles). BBC News. Marso 8, 2007. http://news.bbc.co.uk/2/hi/health/6431971.stm.
