Ani

Ani
Alministración
País	Turquía
Provincia	provincia de Kars
Tipu d'entidá	ciudá
Xeografía
Coordenaes	40°30′27″N 43°34′22″E / 40.5075°N 43.5728°E
	Ani Ani (Turquía)
Superficie	2.507 km²

Ani ye una ciudá medieval armenia en ruines, allugada na actual Turquía, na provincia de Kars, 48 km al este de la capital Kars, y atestando col ríu Arpa, qu'anguaño forma la frontera turcu-armenia.

Protexida al este pel ríu y pel valle de Bostanlar al oeste, la ciudá ocupaba una situación estratéxica. A fines del sieglu X, convirtióse na capital de l'Armenia bagrátida. Na so dómina de máxima rellumanza, tenía ente 100.000 y 200.000 habitantes, y andaba a la tema n'importancia con Bagdag, El Cairu o Constantinopla. Llámenla «la ciudá de les 1001 ilesies» pola so gran cantidá d'edificios relixosos.

Foi conquistada en 1064 polos selyúcides, del Imperiu bizantín. Tres la Batalla de Manzikert en 1071, la soberanía turca foi reforzada, hasta la invasión mongola d'Anatolia.

En xunetu de 2016, foi declarada patrimoniu de la Humanidá de la Unesco.^[1]

Historia

Etimoloxía

Los cronistes armenios Yeghishe y Ghazar Parpetsi foron los primeros en mentar la esistencia d'Ani nel sieglu V. Describiéronla como una potente fortaleza construyida a lo cimero d'una llomba, perteneciente a la dinastía armenia de los Kamsarakan. La ciudá tomó'l so nome de la ciudá fortaleza y centru paganu d'Ani-Kamakh, alcontrada na rexón de Daranaghi na Armenia Superior. Ani foi enantes conocida como Khnamk (Խնամք), pero los historiadores nun saben por qué foi llamada asina. Johann Heinrich Hübschmann, filólogu alemán qu'estudió la llingua armenia, suxer que la pallabra podría venir del verbu armeniu «khnamel» (խնամել), que significa «tomar curiáu de».^[2]

Capital del reinu Bagrátida

A empiezos del sieglu IX, los antiguos territorios de los Kamsarakans en Arsharunik y Shirak (incluyida Ani) foron incorporaos a los dominios de la Dinastía Bagratuni, como parte del Imperiu bizantín.^[3]

Los Bagrátides tuvieron la so primer capital en Bagaran, 40 km al sur d'Ani, antes de pasar a Shirakavan, 25 km al nordeste, y depués treslladáronla a Kars en 929. Nel añu 961, el rei Ashot III treslladó la capital dende Kars a Ani. La ciudá espandióse rápido mientres el reináu del rei Smbat II. La catedral, obra del arquiteutu Trdat, construyóse ente 989 y 1001.^[4] En 992, el Catolicismu armeniu treslladó la so sede a Ani. A principios del sieglu XI la población d'Ani superaba los 100.000 habitantes, y yera conocida como «La ciudá de les cuarenta puertes» y «La ciudá de les mil y una ilesies».

Ani algamó'l visu de la so rellumanza mientres el llargu reináu de Gagik I. Dempués de la so muerte, los sos dos fíos engarráronse pola socesión. El mayor, Hovhannes Smbat, llogró'l control d'Ani y el so hermanu menor, Ashot IV, controló otres partes del reinu Bagrátida. Hovhannes Smbat, por medrana a que l'Imperiu bizantín atacara'l so yá debilitáu reinu, nomó como'l so herederu al emperador bizantín Basiliu II. Hovhannes Smbat morrió en 1041; el socesor de Basilio, l'emperador Miguel IV reclamó entós la soberanía sobre Ani. Pero'l nuevu rei d'Ani, Gagik II, opúsose a la voluntá del so antecesor y dellos exércitos bizantinos unviaos a conquistar Ani foron refugaos. Sicasí, en 1045, tres la captura d'Ashot y por instigación de los elementos pro-bizantinos esistentes ente la so población, Ani rindióse. Un gobernador griegu instalóse entós na ciudá.

Foi conquistada en 1064 polos turcos selyúcides, cinco veces polos xeorxanos ente 1125 y 1209, y foi saquiada polos mongoles en 1239, que mataron a gran parte de la so población. En 1319, un terremotu terminó de destruyila, anque una pequeña población caltúvose dientro de los sos murios a lo menos hasta mediaos del sieglu XVII, pero'l sitiu foi abandonáu na so totalidá nel sieglu XVIII.

Grabáu del sieglu XIX sobre los restos de la ciudá.

Referencies

↑ «Cinco nuevos sitios inscritos en la Lista del Patrimonio Mundial». www.unesco.org (15 de xunetu de 2016).
↑ Ghafadaryan, Karo. «Անի» (Ani). Soviet Armenian Encyclopedia. Vol. I. Ereván: Armenian SSR: Armenian Academy of Sciences, 1974, páxs. 407-412.
↑ Whittow, Mark (1996). The Making of Byzantium, 600-1025. Berkeley: University of California Press. páxs. 213-214. ISBN 0-520-20497-2
↑ Maranci, Christina. "The Architect Trdat: Building Practices and Cross-Cultural Exchange in Byzantium and Armenia". The Journal of the Society of Architectural Historians. Vol. 62, No. 3, Setiembre 2003, p. 294.

Enllaces esternos

Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Ani.
Recreación Tridimensional en Google Earth Archiváu 2013-11-13 en Wayback Machine

[1] «Cinco nuevos sitios inscritos en la Lista del Patrimonio Mundial». www.unesco.org (15 de xunetu de 2016).

[2] Ghafadaryan, Karo. «Անի» (Ani). Soviet Armenian Encyclopedia. Vol. I. Ereván: Armenian SSR: Armenian Academy of Sciences, 1974, páxs. 407-412.

[3] Whittow, Mark (1996). The Making of Byzantium, 600-1025. Berkeley: University of California Press. páxs. 213-214. ISBN 0-520-20497-2

[4] Maranci, Christina. "The Architect Trdat: Building Practices and Cross-Cultural Exchange in Byzantium and Armenia". The Journal of the Society of Architectural Historians. Vol. 62, No. 3, Setiembre 2003, p. 294.

[1]

[2]

[3]

[4]