Televisietoring van Berlyn
Televisietoring van Berlyn
Ligging
Alexanderplein, Berlyn
Funksie
Televisietoring
Draairestaurant
Kroeg
Uitkykplatform
Opgerig
1965–1969
Tegniese gegewens
Hoogte:
368,3 m
Uitkykplatforms:
203,78 en 207,53 m
Materiaal: Staal en beton
Die televisietoring van Berlyn (Duits: Fernsehturm Berlin) is met 368 meter die hoogste gebou in Duitsland en ook die vierde hoogste gebou in Europa wat nie afgespan is nie.
Die toring is tussen 1965 en 1969 wes van die Alexanderplein in die historiese stadskern van Berlyn opgerig, vlakby die middeleeuse Sint Mariakerk en nie ver van die Rooi Raadsaal nie. Die toring is tans in besit van die Deutsche Funkturm GmbH (DFMG) in Münster, 'n dogtermaatskappy van Deutsche Telekom AG.
Geskiedenis
[wysig | wysig bron]Beplanning
[wysig | wysig bron]
Reeds in die 1950's was daar planne om 'n televisietoring in die destydse Oos-Berlyn op te rig. Aanvanklik is die heuwelreeks Müggelberge in die administratiewe distrik Köpenick as 'n geskikte plek gekies. Boubedrywighede was al aan die gang toe die projek uiteindelik stopgesit moes word – die toring sou 'n moontlike gevaar vir opstygende en landende vliegtuie op die Schönefeld-lughawe net buite Berlyn ingehou het. Só is slegs die toring se voetstuk voltooi. 'n Terrein langsaan die Volkspark Friedrichshain is as 'n alternatiewe plek vir die toringprojek voorgestel, maar ook hierdie voorneme is uiteindelik nog tydens die beplanningsfase laat vaar.
Danksy die invloed van die eerste sekretaris van die Sosialistiese Eenheidsparty van Duitsland (SED), Walter Ulbricht, is in 1964 besluit om die beplande televisietoring in die middestad van Berlyn te bou. Die bouplanne is volgens 'n idee van Hermann Henselmann en Jörg Streitparth deur die VEB Industrieprojektierung (Ipro) Berlin ontwikkel. Die belangrikste argitekte hierby was Fritz Dieter, Günter Franke en Werner Ahrend. Die geboue rondom die voetstuk is deur Walter Herzog en Heinz Aust ontwerp.
Die televisietoring sou volgens die destydse planne " 'n stadskroon word wat bo alles sou uitrys en die seëviering van die sosialisme verkondig".[1] Volgens Henselmann se ontwerp sou die toring dan ook rooi verlig word. Bruno Flierl het daarop verwys dat die metaalfasade van die toring se koeël ooreenkomste met die Sowjet-satelliet Spoetnik toon en sodoende die tegnologiese superioriteit van die sosialistiese state sou versinnebeeld.[2] Sy konstruksie as "betonnaald" baseer op die televisietoring in Stuttgart, Baden-Württemberg.
Om plek vir die nuwe toring en die herontwerp van sy onmiddellike omgewing te skep, is teen die middel van die 1960's alle geboue in die gebied – met uitsondering van die Sint Mariakerk en die Rooi Raadsaal – gesloop en die oorspronklike middeleeuse straatuitleg van Berlyn se historiese stadskern laat vaar.
Boubedrywighede
[wysig | wysig bron]Die boubedrywighede het op 4 Augustus 1965 begin. Die konstruksiehoof en leier van die Deutsche Bauakademie, Gerhard Kosel, is nog in dieselfde jaar uit sy pos onthef nadat die werklike boukoste sesvoudig toegeneem het – tot sowat 200 miljoen DDR-mark. Die hoofrede vir die kostestyging was die noodsaaklikheid om 'n groot deel van die benodigde boumateriaal in te voer – so moes die afwerking vir die buitefasade net soos die buiteverligting uit Wes-Duitsland, die hysbakke en lugreëling uit Swede en die vensters uit België ingevoer word. Die presiese koste is nooit bepaal nie.
As eerste deel van die toring is die betonskag met 'n beweeglike staal-stellasie gebou wat in die hol ruimte boontoe verskuif kon word. Vervolgens is die koeël se staalskelet op die grond aanmekaargesit. Bo-op die skag is 'n hyskraan gemonteer wat die staalelemente van die toring se koeël boontoe gelig het. Die kraan is nog steeds in die skag, sy arm is net na benede gedraai. Die antenne bestaan uit enkele segmente met 'n lengte van vier meter wat met 'n spesiale hyskraan aan die antenne se buitekant gelig en aanmekaargesit is. Hierdie kraan is ná voltooiing van die bouwerk weer verwyder.
Ná 'n boutyd van ruim vier jaar – waartydens daar deurgaans aan die toring gewerk is – is Berlyn se televisietoring op 3 Oktober 1969 deur die destydse voorsitter van die staatsraad, Walter Ulbricht, ingewy en op 7 Oktober, die 20ste verjaardag van die Duitse Demokratiese Republiek se stigting, geopen. Die argitekte is – in teenstelling met die gebruik – nie uitgenooi om die inwydingsplegtigheid by te woon nie. Na bewering was Ulbricht ontsteld oor die kruisvormige ligweerkaatsing op die toring se koeël wat in die Berlynse volksmond gou as "die pous se wraak" bekend geword het.[3]
Met die bou van die televisietoring is die gebied tussen die stadstrein-spoorlyn by die Alexanderplein-stasie, Karl-Liebknecht-straat, Rathaus-straat en die Spree-rivier in 'n groot oop plein omskep – met 'n fontein, groepe bome en blombeddens. Die plein word deur moderne veelverdiepinggeboue omring, en behalwe vir die Sint Mariakerk en die Rooi Raadsaal het daar niks van die historiese argitektuur van Berlyn se middestad oorgebly nie.
Die televisietoring is lank reeds een van die bekendste besienswaardighede in Berlyn en lok jaarliks sowat 'n miljoen besoekers. Ná die Duitse hereniging is die toring deur die Deutsche Telekom oorgeneem en opgeknap. Hierby is die antenne vervang en die toring se totale hoogte tot 368 meter verhoog. Dit is tans in besit van die Deutsche Funkturm GmbH (DFMG).
Verwysings
[wysig | wysig bron] |
Wikimedia Commons bevat media in verband met Berliner Fernsehturm. |
- ↑ Lothar Heinke: Einsame Spitze: Berlins schönster Aussichtspunkt wird 40. In: Der Tagesspiegel, Berlyn, 27 September 2009, bl. 13
- ↑ Gabriele Denecke: Das Jubiläum – 40 Jahre Fernsehturm. In: RBB, 1 Oktober 2009[dooie skakel]
- ↑ ECHT!, Mitteldeutscher Rundfunk (MDR), 15 September 2009