Roek
| Roek | |
|---|---|
| |
| Wetenskaplike klassifikasie | |
| Domein: | |
| Koninkryk: | |
| Filum: | |
| Klas: | |
| Orde: | |
| Familie: | |
| Genus: | |
| Spesie: | C. frugilegus
|
| Binomiale naam | |
| Corvus frugilegus | |
| |
| verspreiding | |
Die roek (Corvus frugilegus) is 'n groot sangvoël en behoort aan die familie van die kraaiagtiges.
Uiterlik
[wysig | wysig bron]Die roek is byna net so groot soos 'n kraai, omtrent 46 cm lank. Sy veredos is swart met 'n blouerige metaalglans. Sy snawel is ook swart, ietwat na onder gebuig en is slanker as dié van die kraai. Namate die voël verouder, word sy snawelbasis kaal en word die onderliggende grys vel blootgestel. Die bo-bene (tibiotarsus) is, anders as by kraaie, met swart vere bedek. Hierdie 'broek' maak ook jong roeke (jonger as agt maande), wat nog geen ligte snawelbasis het nie, in die veld herkenbaar. Beide geslagte is eenders geveerd en ewe groot. Die vlug van die roek kan van die kraai s’n onderskei word deur 'n iewat dieper ingesnede vlerkslag, 'n effens gemakliker vlugpatroon en merkbaar vinniger vlerkslae. Die roek kan luidrugtig wees en beskik oor 'n groot aantal geluide, waarvan sommige 'n sterk ooreenkoms toon met dié van die kraai.
Lewenswyse
[wysig | wysig bron]Roeke leef in kolonies, in neste wat dig bymekaar in 'n paar boomtoppe gebou word; hierdie kolonies kan baie groot word.
Verspreiding
[wysig | wysig bron]Die roek kom voor in Europa, vanaf Ierland in die weste tot die Altaisteppe in die ooste, en van Noord-Spanje tot in Denemarke en Suid-Swede. In Nieu-Seeland is die voël deur die mens ingevoer en word nou daar hewig bestry.
Habitat
[wysig | wysig bron]Die leefgebied van die roek is oop akker- en weivelde, afgewissel met bome, bossies, boomlanings en heinings. Die voëls aard goed in beboude- en bewerkte gebiede, mits hulle nie verjaag word nie. Veral die aanwesigheid van akkers is gunstig. Hulle word nie afgeskrik deur die nabyheid van mense nie. 'n Groot en luidrugtige roekkolonie in die buurt kan baie lastig wees, met die voëls se mis op die strate en voertuie. In sommige groot stede is daar groot oorwinteringsplekke, byvoorbeeld in Wene, met sowat 25 000 indiwidue. Sulke verstedelikte populasies pas hulle gedrag aan, en wei dikwels op straat, waar hulle baie minder sku raak, en net 'n paar meter wegvlieg as hulle versteur word. Roeke is baie gebiedsgebonde.
Voedsel
[wysig | wysig bron]
Roeke is net soos ander kraaisoorte omnivore. Hulle verkies vleiskos soos reënwurms, slakke en insekte, veral koperwurms (die larwes van kniptorre), terwyl 'n muisie ook nie versmaai word nie. Plantaardige kos maak egter sowat 60% van hulle dieet uit, en dit bestaan veral uit allerlei sade. Neute en akkers word ook wel gevreet, naas vrugte soos kersies en pruime. Die jonges word hoofsaaklik met vleiskos gevoer.
Vreetgewoontes
[wysig | wysig bron]Roeke loop met huppelspronge en lang treë op die grond op soek na kos, waartydens die snawel gebruik word om mee te voel, te pik, te grawe en te gryp. Die voedsel word veral deur sig opgespoor. Soms word sonneblomsaad vanaf die blomkop of mieliepitte vanaf die stronke gepik. Daar is 'n daaglikse variasie in die vreetgedrag, deurdat daar soggens dikwels na blootgestelde prooi gesoek word, terwyl smiddags dieper gegrawe word en later weer 'n gekose area min of meer stelselmatig gefynkam word.
Algemene gedrag
[wysig | wysig bron]Ongeveer 'n uur voor sonop raak die voëls aktief en bly tot baie laat besig. In die winter is hulle selfs tot 8 uur die aand op soek na kos. Roeke leef die hele jaar in groepe, broei in soms baie groot kolonies en slaap saam in boomslaapplekke. Daar is 'n verskeidenheid van groepsgedrag. Op die grond stap die roek met statige treë of met sprongetjies, in die lug vlieg hulle met kragtige vlerkslae en taamlike lang sweeftogte. In die voorjaar sien 'n mens dikwels akrobatiese lugtoertjies. Speletjies met maats word gereeld gesien, soos om objekte te laat val en dit weer te vang, of saam op 'n tak te sit en wieg. Pare begroet mekaar met 'n soort paradering, waartydens die vlerke opgelig word. Tydens die hofmakery vind daar 'n wedersydse veretooiing plaas, kos-uitruiling, en lang hofmaakduette waarby die pare wat apart van die ander met breedgespreide sterte newens mekaar sit. Dit kom dikwels voor dat kerkkraaie hulle by die kolonies en oorwinteringsswerms van roeke aansluit; ook kraaie doen dit soms. Roeke is net soos ander kraaiagtiges baie nuuskierig en kan gou kunsies aanleer.
Trekgedrag
[wysig | wysig bron]Die roek is soms 'n standvoël, soms 'n trekvoël. Hoe verder na die ooste, hoe meer raak hulle trekvoëls. Wes-Europese roeke is grotendeels standvoëls.
Voortplanting en broedsorg
[wysig | wysig bron]
Roeke is geslagsryp aan die einde van hulle tweede jaar. Hulle vorm lewenslange pare. Nesbou begin vroeg in Maart, meestal in die top van 'n hoë, blaarryke boom. Die neste is dig op mekaar gebou, maar meestal nie nader as 'n meter aan mekaar nie. Soms word neste wel op die grond, op geboue of op brûe gemaak, maar dit is seldsaam. Die nes word deur beide geslagte gemaak, is stewig aanmekaargesit van dun buigbare takkies en word van binne met verskillende materiale uitgevoer. Dikwels word daar materiaal van buurneste of uit naburige kolonies geroof. Die legsel bestaan uit 3 tot 6, soms 9 grysgroen, onduidelik gevlekte eiers, en word deur die wyfie binne 16 tot 19 dae uitgebroei. Sy word in daardie tyd deur die mannetjie gevoer. Die kuikens bly ongeveer 'n maand in die nes, in die eerste tien dae gevoer deur die mannetjie, daarna deur beide ouers. Na die nesverlating word die kuikens nog 'n rukkie deur die ouers versorg waarna hulle aansluit by 'n groep tydgenote en in die nabye omgewing op verkenningstogte gaan. In hierdie jeuggroepe vind dan ook na ongeveer 'n jaar paarvorming plaas. Meestal word daar in 'n jaar maar 'n enkele broeisel uitgebroei tensy daar vroër 'n broeiselverlies was.
Die roekgetalle
[wysig | wysig bron]Die getalle van die roekbevolking staan in noue verband met handelinge van die mens. Die bewerking van landbougrond het 'n positiewe invloed, en jagmaking deur die mens het 'n negatiewe invloed op die roekgetalle. Vir akkerbou, kan die roek eerder as 'n nuttige as 'n skadelike voël beskou word. In die stad is hulle egter soms 'n baie groot oorlas met hulle soms massiewe kolonies. Daar is vroër baie jaggemaak op die roeke. In Nederland is die roek steeds algemeen en is byvoorbeeld in die ooste van die land 'n daaglikse verskynsel.
Sien ook
[wysig | wysig bron]- Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse voëls
- Lys van Suid-Afrikaanse voëls (Groepeer)
- Lys van Suider-Afrikaanse voëls volgens wetenskaplike name
Literatuur
[wysig | wysig bron]- Ruge: Die Saatkrähe. Kosmos-Frankh. Stuttgart 1986.
- Glutz von Blotzheim, U. (Hg.): Handbuch der Vögel Mitteleuropas. Bd. 13/3. bladsy 1731 - 1852. ISBN 3-89104-650-2
- Bauer/Berthold: Brutvögel Mitteleuropas. Bestand und Gefährdung. Aula-Wiesbaden 1997. bladsy 452-454.
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]- Kraaien Nederlandse startpagina kraaiagtige
- Waarnemingsbladsy Geargiveer 26 Oktober 2005 op Wayback Machine roeke
