Nicosia

Nicosia Λευκωσία / Lefkosía (Grieks) Lefkoşa (Turks)
Kaart	Wapen
	Vlag
Land	Siprus
Koördinate	35°10′N 33°21′O
Stigting	672 v.C.
Oppervlakte:
- Totaal	111 vk km
Hoogte bo seevlak	149 m
Bevolking:
- Totaal (2005)	309 500
- Bevolkingsdigtheid	901/vk km
Etniese groepe:
- Grieke	75%
- Turke	25%
Tydsone	OET (UTC +2)
- Somertyd	OEST (UTC +3)
Burgemeester	Eleni Mavrou
Amptelike Webwerf	nicosia.org.cy

Nicosia (Grieks: Λευκωσία, Lefkosía, [lefkoˈsi.a]; Turks: Lefkoşa, [lefˈkoʃa]) is die hoofstad en grootste stad van die Republiek Siprus op die gelyknamige eiland in die Middellandse See. Net noord sluit Noord-Nicosia, die hoofstad van die nie-erkende Turkse Republiek van Noord-Siprus, aan. Albei stede word deur 'n buffersone onder administrasie van die Verenigde Nasies van mekaar geskei. Nicosia is die mees suidoostelike hoofstad van alle lidlande van die Europese Unie.

'n Uitsig oor Nicosia

Volgens die Griekse mitologie was Nicosia (Lefkosia in Grieks) 'n sirene, een van die dogters van Acheloos en Melpomene en haar naam vertaal as "Wit Staat" of stad van Wit gode.

Nicosia is die suidoostelikste van alle EU-lidlande se hoofstede. Dit word vir meer as 4 500 jaar voortdurend bewoon en is sedert die 10de eeu die hoofstad van Siprus. Die Grieks-Sipriotiese en Turks-Sipriotiese gemeenskappe van Nicosia het vroeg in 1964 onderskeidelik in die suide en noorde van die stad geskei, na die gevegte van die Siprus-krisis van 1963–64 wat in die stad uitgebreek het. Die hoofstad is daarna in 'n suidelike deel vir Grieke en 'n noordelike deel vir Turke verdeel. 'n Staatsgreep deur die Griekse militêre junta in 1974 om Siprus met Griekeland te verenig het tot die Turkse inval in Siprus gelei, waarvolgens die internasionale gemeenskap Noord-Siprus sedertdien as 'n deur Turkye besette gebied beskou.

Afgesien van sy wetgewende en administratiewe funksies, het Nicosia homself gevestig as die eiland se finansiële hoofstad en sy belangrikste internasionale sakesentrum. In 2018 was Nicosia die 32ste rykste stad ter wêreld in relatiewe koopkrag.

Toponimie

Die vroegste vermelding van Nicosia is in die kleiprisma van die Assiriese koning Esarhaddon in 672 vC. Dit is 'n vermelding van die stadstaat Ledra wat op die terrein van Nicosia geleë is, en die stad word "Lidir" genoem. Die naam Ledra en variasies (soos Ledroi) het so laat as 392 nC in gebruik gebly, toe dit skriftelik deur Hieronimus van Stridon gebruik is. Daardie teks verwys egter ook na die stad as "Leucotheon", en vroeë Christelike bronne van hierdie tydperk is die eerste wat soortgelyke variasies van die naam Lefkosia (bv. Leuteonos) gebruik. Die oorsprong van die naam "Lefkosia" word deur geleerdes as 'n " toponimie legkaart" beskou. Die naam word in die meeste Bisantynse bronne as "Leukousia" opgeteken, en dit word in die literatuur aanvaar dat die naam "heelwaarskynlik" afkomstig is van die Griekse frase "leuke ousia" ("wit landgoed").

Geskiedenis

Die sentrale deel van Siprus waar Nicosia geleë is, is ten minste sedert die vroeë Bronstydperk bewoon. Ongeveer 1200 jaar voor Christus is die stad gestig deur (waarskynlik Griekse) setlaars onder die naam Ledra. 'n Paar eeue later het die hele Siprus onder Assirië se heerskappy geval, insluitend die klein stadjie Ledra. Omstreeks 300 vC is die destydse verwoeste stad in opdrag van Lefkonas, seun van Ptolemeus I Soter, herbou. Die stad het egter nie sterk groei ervaar soos die kusstede, wat voordeel getrek het uit handel met Anatolië, die Levant en Egipte nie. In die vierde eeu is egter 'n Bisantynse biskop aangestel en 'n kasteel gebou. Dit was eers etlike eeue ná die vernietiging van die oostelike kusstad Salamis (tot toe die hoofstad van die eiland) deur die Arabiere in 647 dat Nicosia tot hoofstad verklaar is; omstreeks 965 nC. Die stad se sentrale ligging het dit makliker gemaak om teen aanvalle van buite te verdedig.

Die laaste Bisantynse goewerneur van Siprus, Isaac Komnenos, het homself in 1183 tot keiser van die eiland verklaar, en regeer vanaf Nicosia tot 1191, toe die kruisvaarders onder leiding van Richard I van Engeland die stad beleër en ingeneem het. Richard het egter die eiland aan die Tempeliers verkoop, wat gepoog het om die eiland vanaf die kasteel in Nicosia te regeer. In die volgende jaar het die bevolking van die stad egter die Tempeliers verdryf en die kasteel is grootliks afgebreek. Die eiland en die stad het toe onder die beheer van die Kruisvaarderstate geval, totdat 1489 toe die Venesiërs die eiland ingeneem het. In 1570, na 40 dae van beleg, het die stad in die hande van die Ottomaanse Ryk geval. In 1878 is die eiland en die stad aan die Britse Ryk oorgegee.

Die Britte het die eiland in 1925 geannekseer. Die Grieks-Sipriote het steeds na hereniging met Griekeland gestreef. Dit het gelei tot verskeie konflikte tussen Grieke, Turke en die Britte. In 1960 is uiteindelik besluit dat Siprus ná eeue van buitelandse heerskappy onafhanklik sou word. Sedert 1960 word Nicosia die hoofstad van die onafhanklike Republiek van Siprus. In Julie 1974 was daar 'n poging tot staatsgreep deur die weermag om hereniging met Griekeland te vergemaklik. Turkye het gereageer deur Siprus binne te val en die deel waar die Turkse Sipriote oorverteenwoordig was, beset om hul veiligheid te waarborg. Kort daarna is die onafhanklikheid van die Turkse deel van Siprus verklaar.

Sedert 1975 is Nicosia ook die hoofstad van die de facto onafhanklike Turkse Republiek van Noord-Siprus en die stad is in twee verdeel. In 1989 is die eerste universiteit van die Griekse deel gestig, die Universiteit van Siprus. In die Turkse deel is die Nabye Oosterse Universiteit reeds in 1988 gestig.

Op 3 April 2008 is Ledrastraat in die middel van Nicosia ná 34 jaar weer vir die publiek oopgestel. Dit is die eerste deurgang tussen Griekse en Turkse Siprus binne die stad Nicosia.

Sokker

Nicosia is ook die tuiste van die stadion van die Siprus nasionale sokkerspan, naamlik die Nuwe GSP-stadion. APOEL Nicosia FC is die plaaslike Sipriotiese sokkerspan in die stad.

Eksterne skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Nicosia.
• (en) Toerisme-inligting oor Nicosia op Wikivoyage
• (gr) (tr) Amptelike webwerf