Gaan na inhoud

Lesbiër

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Die woord lesbiër verwys onder andere na 'n vrou se identiteit, om te begeer, of na romantiese of seksuele aktiwiteit tussen vroue. (Sapfo en Erinna in'n Tuin by Mytilene deur Simeon Salomo)

'n Lesbiër is 'n homoseksueel van die vroulike geslag, 'n vrou wat romantiese liefde of seksuele aangetrokkenheid tot ander vroue ervaar.[1][2] Die term lesbiër word ook gebruik om seksuele identiteit of seksuele gedrag uit te druk, ongeag seksuele oriëntasie, en die woord lesbies as 'n byvoeglike naamwoord verwys ook na nonne met 'n homoseksuele voorkeur.[2][3]

Die konsep "lesbiër" is in die 20ste eeu geskep. Deur die geskiedenis het vroue nie dieselfde vryheid of onafhanklikheid as mans geniet om homoseksuele verhoudings aan te knoop nie, maar hulle is ook nie met dieselfde swaar strawwe as homoseksuele mans in sommige samelewings begroet nie. In plaas daarvan is lesbiese verhoudings dikwels as skadeloos en onvergelykbaar met heteroseksuele verhoudings beskou tensy die deelnemers op voorregte aanspraak gemaak het wat tradisioneel deur mans geniet is. Gevolglik is daar deur die geskiedenis min oor die uitdrukking van vroulike homoseksualiteit gedokumenteer. Toe vroeë seksuoloë in die laat 19de eeu homoseksuele gedrag begin kategoriseer en beskryf en hulle taak deur 'n gebrekkige kennis van homoseksualiteit en vroue se seksualiteit bemoeilik is, het hulle lesbiërs as vroue onderskei wat hulle nie aan vroulike geslagsrolle steur nie en hulle verkeerdelik as geestesiek bestempel – 'n etiket wat later deur die globale wetenskaplike gemeenskap verwerp is.

Vroue in homoseksuele verhoudings het op hierdie etiket gereageer deur hulle persoonlike lewens weg te steek of die etiket van uitgeworpenes te aanvaar en 'n subkultuur en identiteit te skep.

Painting of a woman dressed in Greek robes sitting on a marble bench with trees and water in the distance
Sapfo van Lesbos (1904), uitgebeeld in 'n skildery deur John William Godward, het die term lesbiër die konnotasie met erotiese begeerte tussen vroue gegee.

Uitbeeldings van lesbiërs in die media dui daarop dat die samelewing tegelykertyd gefassineer en bedreig voel deur vroue wat vroulike geslagsrolle uitdaag, en dat vroue wat romanties by ander vroue betrokke is, die samelewing gelyktydig fassineer en walg. As vroue kom hulle voor ander vraagstukke as mans te staan. Lesbiërs kan spesifieke fisiese of geestelike gesondheidsprobleme beleef wat uit diskriminasie, vooroordele en minderheidstres voortvloei. Politieke toestande en maatskaplike gesindhede het ook 'n invloed op die openlike vorming van lesbiese verhoudings en gesinne.

Oorsprong en transformasie van die term

[wysig | wysig bron]

Die woord lesbiër is afgelei van die naam van die Griekse eiland Lesbos, tuiste van die 6de-eeuse digter Sapfo.[1] Uit verskeie antieke geskrifte het historici afgelei dat 'n groep jong vroue vir onderrig en kulturele afronding in Sapfo se sorg gelaat is.[4] Min van Sapfo se poësie het behoue gebly, maar haar oorblywende digkuns bevat die onderwerpe waaroor sy geskryf het: vroue se daaglikse lewe, hulle verhoudings en rituele. Sy het op die skoonheid van vroue gefokus en haar liefde vir meisies verklaar.[5] Voor die laat 19e eeu het die woord lesbies na enige afleiding of aspek van Lesbos verwys, insluitend 'n soort wyn.[note 1]

Daar bestaan baie minder literatuur oor vroulike homoseksuele gedrag as oor manlike homoseksualiteit, waarskynlik omdat medici dit nie as 'n werklike probleem beskou het nie. Seksuoloë soos Richard von Krafft-Ebing van Duitsland, en Brittanje se Havelock Ellis het egter van die vroegste en mees blywende kategoriserings van vroulike gay aangetrokkenheid opgestel, en dit as 'n vorm van waansin benader.[6]

Havelock Ellis (1859–1939), een van die seksuoloë wat lesbianisme verkeerdelik as 'n mediese probleem geklassifiseer het.

In die afwesigheid van enige ander materiaal om hulle emosies te beskryf, het gays die etiket van "anders" of "pervers" aanvaar en hulle voëlvry-status gebruik om sosiale kringe in Parys en Berlyn te vorm. Lesbies het begin om elemente van 'n subkultuur te beskryf.[7]

Gesondheid

[wysig | wysig bron]

Fisiek

[wysig | wysig bron]

Die gevolg van die gebrek aan mediese inligting oor vroue wat seks het met vroue (VSV) is dat medici en sommige lesbiërs onder die indruk verkeer dat lesbiërs minder vatbaar vir seksueel oordraagbare infeksies of soorte kanker is.

Hartsiektes word deur die Amerikaanse Departement van Gesondheid en Menslike Dienste as die vernaamste oorsaak van vrouesterftes gelys. Faktore wat die risiko vir hartsiektes verhoog, sluit vetsug en rook in, wat albei meer algemeen onder lesbiërs voorkom. Studies toon dat lesbiërs 'n groter liggaamsmassa het en oor die algemeen minder begaan oor gewig as heteroseksuele vroue is. Vroue met groter liggaamsmassa is dan ook meer aantreklik vir lesbiërs as vir heteroseksuele vroue.[verwysing benodig] Lesbiërs is meer geneig om te oefen as heteroseksuele vroue, en anders as heteroseksuele vroue, oefen hulle gewoonlik nie om estetiese redes nie.[8] Die spesifieke oorsake van vetsug by lesbiërs is nog nie voldoende nagevors nie.[9][10]

'n Gebrek aan differensiasie tussen homoseksuele en heteroseksuele vroue in mediese studies wat op vrouegesondheidsprobleme fokus, lei tot onakkurate resultate vir lesbiese en nie-lesbiese vroue. Verslae oor die voorkoms van borskanker onder lesbiërs is gebrekkig.[10] Daar is egter vasgestel dat die kleiner hoeveelheid lesbiërs wat papsmeertoetse ondergaan, dit moeiliker maak om vroeë servikskanker by lesbiërs te diagnoseer. Die risikofaktore vir die ontwikkeling van baarmoederkanker is hoër by lesbiërs as by heteroseksuele vroue, moontlik omdat dit baie lesbiërs aan beskermende faktore soos swangerskap, aborsie, voorbehoedmiddels, borsvoeding en miskrame ontbreek.[11]

Aanbevelings vir veiliger seks vir vroue in lesbiese verhoudings

  • Vermy kontak met 'n maat se menstruele bloed en met enige sigbare seerplekke op geslagsdele.
  • Bedek seksspeelgoed wat meer as een persoon se vagina of anus penetreer met 'n nuwe kondoom vir elke persoon; oorweeg dit om afsonderlike speelgoed vir verskillende persone te gebruik.
  • Gebruik 'n "skerm" (bv. lateks, mondkondoom, kleefplastiek (plastic wrap)) tydens orale seks.
  • Gebruik lateks- of vinielhandskoene en 'n smeermiddel vir enige seks wat bloeding kan veroorsaak.

Geestelik

[wysig | wysig bron]

Sedert homoseksualiteit in die mediese literatuur begin beskryf is, is daar dikwels gepoog om dit aan 'n inherente psigopatologie toe te skryf, 'n benadering wat deur die teorieë van Sigmund Freud beïnvloed is. Alhoewel hy beweer het biseksualiteit by alle mense teenwoordig is en gesê het dat die meeste persone fases van homoseksuele aangetrokkenheid of eksperimentering het, het hy eksklusiewe homoseksuele aangetrokkenheid aan wanontwikkeling weens trauma of ouerlike konflik toegeskryf.[12][note 2] Heelwat literatuur oor geestesgesondheid en lesbiërs het op hulle depressie, substansmisbruik en selfmoord gefokus. dit is egter eerder die sosiale uitsluiting wetlike diskriminasie, die internalisering van negatiewe stereotipes en beperkte ondersteuningstrukture wat homoseksuele persone in Westerse samelewings teëkom, wat hulle geestesgesondheid benadeel.[13]

Angssteurings en depressie is die mees algemene geestesgesondheidsprobleme by vroue. Depressie kom in dieselfde mate by lesbiese en heteroseksuele vroue voor,[14] alhoewel veralgemeende angsversteuring eerder onder lesbiese en biseksuele vroue as by heteroseksuele vroue gediagnoseer word. Depressie is 'n meer opvallende probleem onder vroue wat voel dat hulle hulle seksuele oriëntering vir vriende en familie moet wegsteek of saamgestelde etniese of godsdienstige diskriminasie beleef of verhoudingsprobleme sonder enige ondersteuningstelsel moet hanteer.[15]

'n Bevolkingsgebaseerde studie deur die Nasionale Alkoholnavorsingsentrum het bevind dat vroue wat as hulleself as lesbies of biseksueel identifiseer, minder geneig is om hulle van alkohol te onthou. Lesbiese en biseksuele vroue is meer geneig om probleme met alkohol aan te meld, en is ook minder tevrede met behandeling vir substansmisbruikprogramme.[16] Baie lesbiese gemeenskappe sentreer rondom kroeë en drink is 'n aktiwiteit wat met gemeenskapsdeelname vir lesbiese en biseksuele vroue korreleer.[17]

Huidige kwessies rondom lesbiërs

[wysig | wysig bron]

Lesbiese chic en populêre kultuur

[wysig | wysig bron]
Ellen DeGeneres (afgeneem met haar Emmy) het in die media sowel as in haar komediereeks erken dat sy lesbies is. Dit was verreweg die mees publieke bekendmaking in die gay geskiedenis en het die uitbeelding van lesbiërs in die Westerse kultuur verander.

Die onsigbaarheid van lesbiërs het sedert die vroeë 1980's begin afneem. Dit is deels as gevolg van die openbare figure wat spekulasie in die pers oor hulle seksualiteit en lesbianisme in die algemeen veroorsaak het. Die primêre figuur wat hier onder die loep gekom het, was Martina Navratilova.[18]

Ander openbare figure het hulle homoseksualiteit en biseksualiteit te kenne gegee, vernaamlik die musikante K.D. Lang en Melissa Etheridge, en Madonna se verskuiwing van seksuele grense in haar optredes en publikasies. In 1993 het Lang en selferkende heteroseksuele supermodel Cindy Crawford uitlokkend vir die voorblad van Vanity Fair geposeer waarin Crawford Lang se gesig skeer terwyl laasgenoemde in 'n strepiespak op 'n haarkapperstoel sit. Die beeld het 'n internasionaal erkende simbool van die verskynsel lesbiese chic geword.[19]

'n Herlewing van lesbiese sigbaarheid en seksuele fluïditeit is in 2009 waargeneem toe bekendes soos Cynthia Nixon en Lindsay Lohan openlik oor hulle verhoudings met vroue gepraat het, en werklikheidsprogramme gay-verhoudings uitgebeeld het. Psigiaters en feministiese filosowe skryf dat die styging in vroue wat gay-verhoudings erken, vanweë die toenemende sosiale aanvaarding is, maar gee ook toe dat slegs 'n sekere soort lesbiër – slank en elegant of mannetjiesagtig op die regte androgene manier – in die hoofstroomkultuur aanvaar word.[20]

Seksualiteit en lesbiese identiteit

[wysig | wysig bron]

Die teenwoordigheid van seksuele aktiwiteit tussen vroue as vereiste om 'n lesbiër of 'n verhouding te definieer, bly debatteerbaar. Volgens die feministiese skrywer Naomi McCormick word vroue se seksualiteit deur mans gekonstrueer wie se primêre aanwyser van lesbiese seksuele oriëntasie 'n seksuele ervaring met ander vroue is. Dieselfde aanwyser is egter nie 'n vereiste om 'n vrou as heteroseksueel te identifiseer nie. McCormick skryf dat emosionele, geestelike en ideologiese aanklank tussen vroue net so belangrik soos die seksuele is, indien nie meer nie.[21]

Navorsers, insluitend sosiale wetenskaplikes, sê dat gedrag en identiteit dikwels nie ooreenkom nie: vroue mag hulleself as heteroseksueel identifiseer, maar seksuele omgang met vroue hê, selferkende lesbiërs kan seks met mans hê, of vroue kan ontdek dat dit wat hulle as 'n onveranderlike seksuele identiteit beskou het, met verloop van tyd verander het.[3]

Gesinne en politiek

[wysig | wysig bron]
Lesbiese paartjie wat in 2004 in San Francisco getroud is

Alhoewel homoseksualiteit deur die geskiedenis onder vroue in baie kulture voorgekom het, is 'n onlangse verskynsel die ontwikkeling van gesinne onder gay paartjies. Voor die 1970's was min mense bekend met die idee dat daar vaste langtermynverhoudings tussen gay volwassenes bestaan. Die meerderheid lesbiërs (tussen 60% en 80%) berig dat hulle in 'n langtermynverhouding staan.[22]

Gesinskwessies was 'n belangrike aangeleentheid vir lesbiërs toe gay aktiviste in die 1960's en 1970's hulle stem laat hoor het. Navorsing oor die manier waarop kinders met 'n gay ouerpaar in vergelyking met kinders met 'n nie-lesbiese enkelma grootword, het bevind dat kinders se geestesgesondheid, geluk en algehele aanpassing soortgelyk is aan kinders van geskeide vroue wat nie lesbies is nie. Die seksuele oriëntering, geslagsidentiteit en seksuele rolle van kinders wat saam met lesbiese ma's grootword, word nie geraak nie.

Voetnotas

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ An attempt by natives of Lesbos (also called "Mytilene" in Greece) in 2008 to reclaim the word to refer only to people from the island was unsuccessful in a Greek court.
  2. ↑ A 1966 survey of psychological literature on homosexuality began with Freud's 1924 theory that it is a fixation on the opposite sex parent.

Aantekeninge

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ 1,0 1,1 "Lesbian". Reference.com. Besoek op 29 Julie 2014.
  2. ↑ 2,0 2,1 Zimmerman, p. 453.
  3. ↑ 3,0 3,1 Committee on Lesbian Health Research Priorities, Neuroscience and Behavioral Health Program, Health Sciences Policy Program, Health Sciences Section, Institute of Medicine (1999). Lesbian Health: Current Assessment and Directions for the Future. National Academies Press. p. 22. ISBN 0-309-17406-6. Besoek op 16 Oktober 2013.{{cite book}}: AS1-onderhoud: gebruik authors-parameter (link)
  4. ↑ Foster, p. 18.
  5. ↑ Aldrich, pp. 47–49.
  6. ↑ Faderman (1981), p. 241.
  7. ↑ Aldrich, 178–179.
  8. ↑ Haines, Megan; et al. (2008).
  9. ↑ "Frequently Asked Questions: Lesbian Health Geargiveer 29 Januarie 2009 op Wayback Machine", womenshealth.gov.
  10. ↑ 10,0 10,1 Mravack, Sally A. (July 2006)."
  11. ↑ Vo, Christine, Carney, Michael (Desember 2007).
  12. ↑ Edsall, p. 242.
  13. ↑ Cochran, Susan; Sullivan, J; Mays, Vickie (Februarie 2003).
  14. ↑ Solarz, p. 69.
  15. ↑ Schlager, pp. 157–158.
  16. ↑ Drabble, Laurie, Trocki, Karen (2005).
  17. ↑ Solarz, p. 81.
  18. ↑ Hamer, pp. 57–77.
  19. ↑ Hamer, p. 1.
  20. ↑ Fischer, Mary (April 23, 2009).
  21. ↑ McCormick, pp. 60–61.
  22. ↑ Schlager, p. 117.
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Lesbiër&oldid=2615860"