Gaan na inhoud

Friedensreich Hundertwasser

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Friedensreich Hundertwasser

Friedensreich Hundertwasser in 1998 in Nieu-Seeland, sy droombestemming wat hy in 1973 vir die eerste keer besoek het en waar hy hom later sou vestig. In 1986 het hy Nieu-Seelandse burgerskap aanvaar
Geboortenaam Friedrich Stowasser
Gebore (1928-12-15)15 Desember 1928
Wene, Oostenryk
Sterf 19 Februarie 2000 (op 71)
aan boord van die RMS Queen Elizabeth 2, naby Brisbane, Australië
Nasionaliteit Vlag van Oostenryk Oostenryk
Vlag van Nieu-Seeland Nieu-Seeland
Veld Kuns, argitektuur, skryfwerk
Opleiding Self-onderrig
Beweging Moderne kuns
Werke Hundertwasserhaus
Waldspirale
KunstHausWien

Friedensreich Hundertwasser (* 15 Desember 1928 in Wene; † 19 Februarie 2000 aan boord van die plesierboot Queen Elizabeth 2 aan die kus van Brisbane, Australië), volledige kunstenaarsnaam: Friedensreich Regentag Dunkelbunt Hundertwasser, geboortenaam: Friedrich Stowasser, was 'n Oostenrykse kunstenaar wat oorspronklik bekendheid verwerf het as skilder en grafikus, maar later sy stempel ook afgedruk het op argitektuur en daarnaas as omgewingsbewaarder opgetree het. Sy kunstenaarsnaam sinspeel op die betekenis van sto in Slawiese tale ("honderd").

Hundertwasserhaus in die kunstenaar se geboortestad Wene

Hundertwasser was sterk gekant teen "reguit lyne" en enige vorm van standaardisering in kuns en argitektuur. Sy eie ontwerpe word gekenmerk deur swierige lyne, kunsvolle versierings en uitbundige gebruik van kleure. Reeds vanaf die 1950's het hy in boukuns begin belangstel. Sy argitektoniese beginsels is verwesenlik in die Hundertwasserhaus, 'n munisipale behuisingsprojek in die Oostenrykse hoofstad Wene wat tussen 1983 en 1985 in samewerking met die argitek Josef Krawina ontstaan het en derhalwe amptelik HundertwasserKrawinaHaus genoem word. Dit is tans een van die mees besoekte geboue in die Alperepubliek.[1]

Biografie

[wysig | wysig bron]

Die Nazi-era was 'n baie moeilike tyd vir Hundertwasser en sy ma Elsa, wat Joods was. Hulle het vervolging vermy deur hulle as Christene voor te doen, 'n geloofwaardige aksie aangesien Hundertwasser se pa 'n Katoliek was. Hundertwasser is in 1935 as 'n Katoliek gedoop. Om onopvallend te bly, het Hundertwasser ook by die Hitler-jeug aangesluit.[2]

Hundertwasser het vroeg reeds artistieke vaardighede ontwikkel. Ná die oorlog was hy drie maande by die Akademie vir Beeldende Kunste in Wene. Op hierdie tydstip het hy sy kuns as Hundertwasser in plaas van Stowasser begin teken. Hy het vertrek om te reis, met 'n klein stel verf wat hy te alle tye gedra het om enigiets te skets wat sy oog gevang het. In Florence het hy die jong Franse skilder René Brô vir die eerste keer ontmoet en hulle het lewenslange vriende geword. Hundertwasser se eerste kommersiële skildersukses was in 1952–53 met 'n uitstalling in Wene.

Sy aangenome van is gebaseer op die vertaling van "sto" (die Slawiese woord vir "(een) honderd") in Duits. Die naam Friedensreich het 'n dubbele betekenis as "Vrederyk" (in die sin van "vreedsaam"). Daarom vertaal sy naam Friedensreich Hundertwasser direk in Engels as "Peace-Realm Hundred-Water". Die ander name wat hy vir homself gekies het, Regentag en Dunkelbunt, vertaal na “Reëndag” en “Donker veelkleurig”.

In die vroeë 1950's het hy die veld van argitektuur betree. Hundertwasser het ook op die gebied van toegepaste kuns gewerk en vlae, seëls, munte en plakkate geskep. Sy bekendste vlag is sy koru-vlag (ontwerp in 1983), asook verskeie posseëls vir die Oostenrykse Poskantoor. Hy het ook seëls vir Kaap Verde en vir die Verenigde Nasies se posadministrasie in Genève ontwerp ter geleentheid van die 35ste herdenking van die Universele Verklaring van Menseregte.

Hundertwasser (links) in 1965.

In 1957 het Hundertwasser 'n plaas aan die rand van Normandië bekom.[3] Hundertwasser is in 1958 met Herta Leitner getroud, maar hulle is twee jaar later geskei. Hy het in 1962 weer met die Japannese kunstenaar Yuko Ikewada getrou, maar sy het in 1966 van hom geskei. Teen hierdie tyd het hy 'n gewilde reputasie vir sy kuns verwerf.

In 1964 het Hundertwasser "Hahnsäge", 'n voormalige saagmeule, in die yl bevolkte Waldviertel van Neder-Oostenryk gekoop. Daar, ver van die gewoel en omring deur die natuur, het hy 'n nuwe tuiste opgerig.[3]

Hy het 'n geruime tyd in die 1960's in die Tooro-koninkryk in Uganda, Sentraal-Afrika, deurgebring, waar hy 'n aantal werke geskilder het en dit na die koninkryk vernoem het.[4][5]

In 1972 het Hundertwasser 'n aandelemaatskappy, die "Grüner Janura AG", in Switserland ingelyf; in 2008 is dit herdoop na "Namida AG". Hundertwasser het sy intellektuele eiendomsregte deur hierdie maatskappy bestuur.[6][7]

In die 1970's het Hundertwasser verskeie eiendomme in die Bay of Islands in Nieu-Seeland bekom, wat 'n totale oppervlakte van ongeveer 372 ha van die hele "Kaurinui"-vallei insluit. Daar het hy sy droom verwesenlik om nou verbonde aan die natuur te woon en te werk. Benewens ander projekte het hy die "Bottle House" daar ontwerp. Hy kon grootliks selfversorgend leef deur sonpanele, 'n waterwiel en 'n biologiese watersuiweringsaanleg te gebruik. Sy eerste grasdak-eksperimente het daar plaasgevind.[3]

In 1979 het Hundertwasser die uitgestrekte historiese tuin Giardino Eden ('Tuin van Eden') in Venesië, insluitend die Palazzo Villa delle Rose, van Alexandra van Joego-Slawië via sy Switserse maatskappy gekoop.[8][9]

In 1980 het Hundertwasser Washington, D.C. besoek om aktivis Ralph Nader se pogings om kernverspreiding teen te staan, te ondersteun. Burgemeester Marion Barry het gevolglik 18 November tot Hundertwasser-dag verklaar.[10] Hundertwasser het bome in Judiciary Square geplant en bepleit namens 'n koöperasiewoonsteleienaar wat hof toe geneem is vir die installering van 'n ervenster.[10]

In 1982 is Hundertwasser se enigste kind, sy dogter Heidi Trimmel, gebore.[11]

Hundertwasser sterf op Saterdag, 19 Februarie 2000, in die Stille Oseaan, aan boord van Queen Elizabeth 2 aan 'n hartaanval. Volgens sy wens is hy in harmonie met die natuur op sy grond in Nieu-Seeland, in die Tuin van die Gelukkige Dooie onder 'n Tulpboom begrawe.[12]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Amptelike webtuiste van die HundertwasserKrawinaHaus. Besoek op 20 Junie 2017
  2. ↑ Pawley, Martin. Friedensreich Hundertwasse – Maverick architect building against the grain (obituary), The Guardian, 14 April 2000. Besoek 1 Junie 2009.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Erika Schmied, W. Schmied: Hundertwassers Paradiese. Das verborgene Leben des Friedrich Stowasser. Knesebeck, München 2003, ISBN 978-3-89660-179-7.
  4. ↑ "Hundertwasser – ONE TORO IN THE KINGDOM OF THE MOUNTAINS OF THE MOON".
  5. ↑ "Kingdom of the Toro von FriedensreichHundertwasser".
  6. ↑ "Handelsregister des Kantons Glarus". powernet.ch. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 26 Oktober 2013. Besoek op 4 Augustus 2015.
  7. ↑ Andreas Wetz: Hundertwassers verschollenes Millionenerbe In: Die Presse.com., 9 Februarie 2013.
  8. ↑ Francesco Basaldella: Giudecca – Fatti di Cronaca, Filippi Editore – Venezia, 2011, Quaderno di Cultura Giudecchina n.21(24), S. 252, 258–259
  9. ↑ land title register Venice
  10. ↑ 10,0 10,1 Jo Ann Lewis (18 November 1980). "The Activist Artist And His Windows On the World". Washington Post. Besoek op 29 April 2015.
  11. ↑ Markus R. Leeb: 150 Millionen weg! Hundertwassers Tochter: "Ich wurde um mein Erbe betrogen (150 million away! Hundertwasser's daughter: "I was cheated out of my inheritance")". In: News, 1 Augustus 2013. bl. 16ff.
  12. ↑ "Chronology – Kunst Haus Wien. Museum Hundertwasser". www.kunsthauswien.com. Besoek op 6 Junie 2022.

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Friedensreich_Hundertwasser&oldid=2552277"