Vahida Maglajlić
| Vahida Maglajlić | |
|---|---|
 Vahida Maglajlić | |
| Mesto rođenja | Banja Luka Austrougarska |
| Datum smrti | 1. 4. 1943. (35 godina) |
| Mesto smrti | Mala Krupska Rujiška, kod Bosanskog Novog ND Hrvatska |
| Profesija | aktivistica, ilegalka |
| Članica KPJ od | maja 1941. |
| Učešće u ratovima | Narodnooslobodilačka borba |
| U toku NOB-a | član Centralnog odbora AFŽ Jugoslavije |
| Narodni heroj od | 20. decembra 1951. |
Vahida Maglajlić (Banja Luka, 17. april 1907. – Mala Krupska Rujiška, kod Bosanskog Novog, 11. april 1943), učesnica Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije.
Rođena je 17. aprila 1907. godine u Banjaluci. Potiče iz ugledne muslimanske porodice – njen otac Muhamed, koji je bio predsednik Šerijatskog suda i majka Ćamila imali su desetoro dece (Vahida je bila najstarija). Posle osnovne škole završila je Žensku stručnu školu u Banjaluci i do početka Drugog svetskog rata se bavila domaćinstvom. Iako je imala veliku želju da nastavi dalje školovanje, njen otac joj to nije dozvoljavao, jer je to bilo u suprotnosti sa tadašnjim važećim verskim običajima.
Iako nije nastavila dalje školovanje, preko svoje braće, koji su se školavali u Sarajevu i Zagrebu, upoznala se sa radničkim pokretom i marksizmom. Bila je jedna od prvih žena-muslimanki, koje su učestvovale u akcijama radničkog pokreta - radničkim priredbama, izletima i predavanjima. Bila je angažovana i u organizaciji „Ženski pokret“ u Banjaluci, gde je najpre bila sekretar, a potom i predsednik. Učestvovala je i u sakupljanju sredstava za organizaciju „Crvena pomoć“. U članstvo Komunističke partije Jugoslavije (KPJ) primljena je maja 1941. godine.
Posle okupacije Kraljevine Jugoslavije i uspostavljanja ustaške Nezavisne Države Hrvatske, u čiji je sastav ušla i Bosna i Hercegovina, 1941. godine, Vahida je aktivno učestvovala u pripremama za organizovanje oružanog ustanka. Skrivala je i smeštala komuniste u svojoj kući (kuća njenog oca u prvo vreme nije bila sumnjiva policiji jer je bio kadija), učestvovala u njihovom prebacivanju na oslobođenu teritoriju, sakupljala je lekove i drugi sanitetski materijal, odeću i obuću, oružje i municiju, kao i drugi potrebni materijal. Bila je jedna od najsigurnijih partizanskih veza u Banjaluci. Njeno učešće u Narodnooslobodilačkom pokretu (NOP), kao pripadnice jedne od uglednijih muslimanskih porodica, imala je dosta uticaja i na druge banjalučke muslimane da pristupe partizanima.
Ustaška policija u Banjaluci je uspela da dozna za Vahidinu povezanost s partizanima, ali je u početku prezala od hapšenja, zbog mogućeg revolta muslimanskog stanovništva. Oktobra 1941. godine je bila pozvana da se javi u ustaško redarstvo na razgovor. Tada je bila uhapšena i puna dva meseca zadržana u pritvoru. U banjalučkom zatvoru, poznatom kao „Crna kuća“, bila je mučena i maltretirana u nadi da će odati i ostale saradnike Narodnooslobodilačkog pokreta. Pošto je pred islednicima uporno ćutala, oni su odlučili da je pošalju na Preki sud u Zagreb. Na dan transporta u Zagreb, 20. decembra 1941. godine, zajedno sa svojom drugaricom Danicom Marić, uspela je skokom kroz prozor da pobegne iz zatvora. Njih dve su se nekoliko dana skrivale u kući Vahidinog oca, a po potom su uz pomoć banjalučke partijske organizacije prešle na oslobođenu teritoriju na planini Čemernici. Tamo su uoči Nove 1942. godine stupile u partizanski odred.
Ubrzo po dolasku na oslobođenu teritoriju, počela je se baviti političkim radom. Delovala je među narodom, uglavnom ženama, Kozare, Grmeča i Cazinske krajine. Njen uticaj je bio posebno značajan među muslimanskim ženama u tada zaostaloj Cazinskoj krajini. Aktivno je radila na osnivanju prvih odbora Antifašističkog fronta žena u Podgrmeču. Na Prvoj konferenciji Antifašističkog fronta žena Jugoslavije, održanoj 6. decembra 1942. godine u Bosanskom Petrovcu, izabrana je u članstvo Centralnog odbora.
Kao član Sreskog komiteta KPJ za Sanski Most i Bosanski Novi, delovala je u Cazinskoj krajini, sve do januara 1943. godine, kada se zbog otpočinjanja Četvrte neprijateljske ofanzive, zajedno sa izbeglicama i vojskom, morala povući, preko planne Šator u Glamoč i Livno. Ubrzo potom, po Partijskom zadatku, bila je upućena u Bosanski Novi, gde je ostala do svoje smrti.
Poginula je 1. aprila 1943. godine u selu Mala Krupska Rujiška, kod Bosanskog Novog, prilikom iznenadnog nemačkog napada na jedinice Dvanaeste krajiške udarne brigade, koje su se tada nalazile u tom mestu. Prvobitno je bila sahranjena, nedaleko od mesta pogibije, u zaseoku Stupari, kod Male Krupske Rujiške, zajedno sa ostalim palim borcima i žrtvama fašističkog terora, koji su tog dana poginuli. Posle oslobođenja, njeni posmrtni ostaci su preneseni i sahranjeni na Partizansko spomen-groblje u Banjaluci.
Ukazom Prezidijuma Narodne skupštine Federativne Narodne Republike Jugoslavije, 20. decembra 1951. godine, proglašena je za narodnog heroja.
Čitava njena porodica je učestvovala u Narodnooslobodilačkom pokretu. Njen brat Munib Maglajlić je poginuo 1943. godine kao zamenik političkog komesara Druge krajiške udarne brigade, a brat Ekrem Maglajlić je bio doktor veterine i profesor na Veterinarskom fakultetu u Sarajevu. Njena sestra Muniba bila je udata za Fadila Šerića, koji je takođe proglašen za narodnog heroja.
- „Narodni heroji Jugoslavije”. Beograd: Mladost. 1975.
- Heroine Jugoslavije. „Spektar“, Zagreb 1980. godina.
- Aleksandar Tadić „Majke heroja pričaju“. „Iskra“, Vinkovci 1985. godina.