Lazarevići
| Lazarevići | |
|---|---|
|
| |
| Država | Srbija |
| Zvanja | knez, despot |
| Posed | od Srbije |
| Osnivač porodice | Lazar Hrebeljanović |
| Enobliranje | 1371. |
| Poreklo | srpsko |
| Današnji potomci | nema direktnih |
Lazarevići su srpska vlastelinska i vladarska porodica iz 14. i 15. veka.
Rodonačelnik dinastije bio je Pribac Hrebeljanović logotet a potom peharnik na dvoru cara Dušana. Pribac je dobio kao vlastelin na upravljanje teritoriju sa gradovima Prilepac i Prizrenac. Njegov sin Lazar Hrebeljanović (1329—1389) počeo je takođe službu na dvoru kao stavioc. Tu je upoznao Milicu carevu rođaku, koja je takođe pripadala dinastiji Nemanjića (od Nemanjinog sina Vukana i unuka Dmitra) i sa njom se oženio 1353. godine.
Posle smrti cara Dušana za vreme vladavine cara Uroša jačaju oblasni gospodari, među kojima i knez Lazar. Lazareva teritorija je zauzimala veliki prostor sa prestonicom u gradu Kruševcu. Posle Uroševe smrti 1371. knez Lazar je postao najveći oblasni gospodar u Srbiji. Narod ga je smatrao carem iako formalno nije nosio tu titulu, time je uspostavljena dinastija Lazarevića koja se zbog porekla kneginje Milice smatra bočnom linijom dinastije Nemanjića.
Lazar i Milica imali su osmoro dece, tri sina: Dobrovoj (umro ubrzo po rođenju), Stefan i Vuk i pet kćerki: Jelena, Mara, Dragana, Teodora i Olivera. Mara je bila 1371. udata za Vuka Brankovića, Jelena za Đurđa II Balšića, Dragana za bugarskog cara Ivana Šišmana, Teodora (Jelena) za bana Nikolu II Gorjanskog (mađ. Garay Miklós), a najmlađa Olivera za turskog sultana Bajazita.
1389. u Boju na Kosovu ubijen je knez Lazar i njegova država potpada pod vazalno ropstvo Turcima. Državne poslove preuzima kneginja Milica do punoletstva starijeg sina Stefana.
Stefan Lazarević je na početku svoje vladavine od 1393. nosio titulu kneza, 1402. je dobio titulu despota. Vladao je srpskom despotovinom sve do svoje iznenadne smrti u lovu 1427. Sahranjen je u svojoj zadužbini manastiru Manasiji - Resavi, poznatom po tzv. resavskoj prepisivačkoj školi.
Mlađi brat Vuk Lazarević pogubljen je 1410. od strane Turaka u dinastičkim borbama posle jedne bitke, nije imao potomaka.
Pošto ni despot Stefan nije imao potomaka za svog naslednika imenovao je sestrića Đurđa Brankovića. Tako je dinastiju Hrebeljanovića-Lazarevića na srpskoj političkoj sceni zamenila dinastija Brankovića.
Ova srpska dinastija imala je troje svetitelja:
- Lazar, sveti velikomučenik - knez (15./28. jun)
- Efrosinija - Evgenija, prepodobna - Milica, kneginja (19. jul/1. avgust)
- Stefan Lazarević, sveti - despot (19. jul/1. avgust)
Svako od njih imao je zadužbinu u kojoj je sahranjen. Zadužbina kneza Lazara je manastir Ravanica, kneginje Milice Ljubostinja, a despota Stefana Manasija. Kneginja Milica se zamonašila i dobila ime Evgenija, pred smrt primila je monaški čin velike shime i novo ime Efrosinija.
Kneginja Milica se bavila pisanjem poezije, sačuvana su njena književna dela. Osim nje poeziju su pisali i njen sin despot Stefan Lazarević kao i kćerka Jelena Balšić čija dela su takođe sačuvana.
Vladarski rodoslov:
- 1371 – 1389 Knez Lazar Hrebeljanović
- 1389—1393 Kneginja Milica, regent
- 1389—1427 Knez Stefan Lazarević, knez od 1393, despot od 1402. godine
- Lazar Hrebeljanović (oko 1329. do 1389), knez 1371-1389. Kanonizovan kao sveti velikomučenik knez Lazar (28. jun). 1353. oženio kneginju Milicu (?-1405), ćerku kneza Vratka. Zamonašila se kao monahinja Jevgenija, kanonizovana kao velikoshimnica Jefrosina.
- Mara Lazarević (?-1426), udata oko 1371. za Vuka Brankovića. Zamonašila se kao monahinja Marina.
- Dragana Lazarević, udata za Jovana Šišmana, cara Trnovske Bugarske.
- Teodora (Jelena) Lazarević, udata oko 1387. za Nikolu II Gorjanskog.
- Jelena Lazarević (?-1443), udata prvo 1386. za Đurađa Drugog Stracimirovića Balšića, zatim 1411. preudata za Sandalja Hranića Kosaču.
- Stefan Lazarević (Stefan Visoki) (rođen oko 1371—1427), knez 1389-1402, a zatim despot 1402-1427. Oženio 1405. Jelenu, ćerku Frančeska Drugog Gatiluzije.
- Olivera (Despina) Lazarević, 1390. odvedena u harem Bajazita I, osmanskog sultana.
- Vuk Lazarević (?-1410), knez.
- dr Željko Fajfrić: Sveta loza kneza Lazara Arhivirano 2012-07-13 na Wayback Machine-u(sh)
- Rodoslov Lazarevića(en)
- Jovanka Kalić: Despot Stefan i Nikola II Gorjanski[mrtav link], Istraživanja, broj 16, 2005. godine
- Genealogija kneza Lazara (en)
