Prijeđi na sadržaj

Abdulazim Hasani

Izvor: Wikipedija
Abdulazim Hasani
Mauzolej Abdulazima Hasanija u Reju na jugu Teherana
RođenjeAbdulazim ibn Abdulah ibn Ali ibn Hasan ibn Zejd ibn Hasan ibn Ali ibn Abu Talib
(789-08-30)30. 8. 789.
Medina?, Abasidski Kalifat
Smrt28. 10. 866. (dob: 77)
Rej, Abasidski Kalifat
PočivališteMauzolej Abdulazima Hasanija, Rej, Teheran, Teheranska pokrajina, Iran
35°35′6″N, 51°26′9″E
PrebivališteMedina, Bagdad, Samara, Tabaristan, Rej
Ostala imenaSejed al-Karim
Šah Abdulazim
EtnicitetArapin
Zanimanjevjerski učenjak, sakupljač hadisa
Titulasejed
Vjeroispovijestšijitizam
Suprug/aHatidža bint Kasim bint Hasan Amir
DjecaMuhamed (sin)
Umsalema (kćer)
RoditeljiAbdulah ibn Ali Kafa (otac)
Haifa bint Ismail (majka)
RodbinaHasan ibn Ali (praprapradjed)

Abdulazim Hasani (perz. عبدالعظیم حسنی; Medina?, 30. 8. 789? – Rej, 28. 10. 866?), poznat kao Šah Abdulazim (dosl. veliki rob) i Sejed al-Karim (dosl. gospodin dobročinitelj), učenjak je od potomaka Hasanija. Njegovo potomstvo preko četiri generacije seže do imama Hasana. Bio je učenjak u vjerskim pitanjima, priznavalac šijitskih vjerskih principa i prenosilac hadisa, poznat po bogobojaznosti, čuvanju onoga što mu je dato u povjerenje i iskrenosti u govoru. Šejh Saduk je njegovu zbirku predaja sakupio pod naslovom "Zbirka Abdulazimovih predaja" (perz. جامع اخبار عبدالعظیم; Džame-je ahbar-e Abdulazim).

Abdulazim Hasani živio je za vrijeme imama Reze i imama Džavada. Prenosi se da je svoje vjerovanje predstavljao po imamu Hadiju, za čijeg života je i umro. Abdulazimov mauzolej smješten je u gradu Reju (jug Teherana) i mjesto je hodočašća za šijite. U njihovim predajama stoji da je nagrada za posjećivanje Abdulazimovog mezara poput nagrade posjećivanja mezara imama Huseina.

Biografija

[uredi | uredi kod]

Rođenje i porodica

[uredi | uredi kod]

Prema većini knjiga izdanih tokom 20. vijeka, Abdulazim Hasani rođen je u četvrtak 4. rabiul-sanija 173. AH (30. augusta 789. AD), za vrijeme vladavine abasidskog kalifa Haruna al-Rašida.[1] O preciznom datumu njegovog rođenja (i smrti) postoje historijske nedoumice, npr. ajatolah Reza Ostadi uvjeren je da je najstariji izvor koji govori o rođenju i smrti Abdulazima Hasanija spomenut u knjizi Nur al-Afat (perz. نور الآفاق) Džavad-šaha Abdulazimija iz 1937. (1355. AH), koja vrvi nepotkrijepljenim informacijama i pogreškama, te da su njeni iskrivljeni datumi kasnije preuzeti u brojnim drugim knjigama o Hasaniju.[2] Ostadijeve opaske ranih 2010-ih dodatno je razradio iranski historičar Rasul Džafarijan, došavši do istih zaključaka.[3] Suvremeni stručnjaci svejedno ističu da se sa sigurnošću može utvrditi da je Hasani rođen prije 815. (200 AH),[4] odnosno najvjerojatnije između 787. i 791. godine (170–175 AH).[5]

Abdulazimovo rodno mjesto također nije pouzdano poznato, no najizglednije je da se radi o arabijskoj Medini.[6] Otac mu je bio Abdulah ibn Ali Kafa, a majka Haifa, kćerka Ismaila ibn Ibrahima.[7] Njegovo puno ime je Abdulazim ibn Abdulah ibn Ali ibn Hasan ibn Zejd ibn Hasan ibn Ali ibn Abu Talib,[8] a temelji se na genealogiji koju je zabilježio šijitski učenjak Nadžaši:[5]

Nakon njegove smrti, za vrijeme gusula [obrednog pranja], na njegovoj odjeći bila je cedulja na kojoj je o njegovom porijeklu pisalo ovako: Ja sam Abul Kasim, sin Abdulaha, sina Alijevog, sina Hasanovog, sina Zejdovog, sina Hasanovog, sina Alijevog, sina Abu Talibovog.

– Nadžaši[9]

Osim Nadžašija, identičnu genealogiju daju još Buharija i ibn Inaba.[5] Učenjak Mir Damad iz 17. vijeka također navodi da je Abdulazim "čistog i uglednog porijekla".[10] Hasanijeva supruga bila je Hatidža, kćer njegovog strica Kasima ibn Hasana Amira, poznatog i kao Abu Muhamed. Par je imao dvoje djece, sina Muhameda i kćer Umsalemu.[11] Opisujući Hasanijevog sina Muhameda, šejh Abas Komi piše: "On je bio častan čovjek, poznat po asketizmu i ibadetu".[12]

Druženje s imamima

[uredi | uredi kod]

Detalji Abdulazimovog života slabo su poznati s obzirom da postoji malo sačuvanih biografskih podataka, međutim, poznato je da je prijateljevao s više šijitskih imama.[8] Ajatolah Tehrani navodi da su njegovi suvremenici bili imam Reza i Džavad, odnosno da je vjeru učio od imama Hadija za čijeg je života i umro.[13] S druge strane, ajatolah Hoji tvrdi da nije bio suvremenik imama Reze.[14] Šejh Tusi u svom djelu spominje ga kao ashaba imama Askarija.[15] Na temelju vlastitog proučavanja hadisa, Atarodi Kučani pak zaključuje da je Abdulazim Hasani živio u vrijeme imama Kazima, Reze, Džavada i Hadija.[16] Neovisno o različitim procjenama, evidentno je da je od 818. do 835. (203–220 AH) bio pratilac Džavada, a nakon toga i Hadija.[4] Prema predaji, kada bi Abdulazim išao na njihova okupljanja, s potpunim poštovanjem, poniznošću, skrušenošću i stidom izvadio bi ruke iz haljine i upućivao selam imamima, a oni bi ga nakon uzvraćanja pozdrava pozivali da im priđe i sjedne kod njih, koljena uz koljena, i raspitivali bi se za njegovo zdravlje. Ovakvo ophođenje prema njemu izazivalo je zavist kod drugih.[16]

Progonstvo

[uredi | uredi kod]

Za vrijeme Abdulazimovog života šijiti su bili ugnjetavani od strane vladajućih Abasida, a sam on je (kao i njegov otac i djedovi) godinama bio protjerivan naredbama kalifa al-Mutavakila i al-Mutaza.[17] Nakon što se imam Hadi 848. (233. AH) pod prisilom al-Mutavakila preselio iz Medine u Samaru, Abdulazim Hasani je pošao za njim.[4] Kratko vrijeme boravio je i u Bagdadu, konstantno krijući uvjerenja od vlasti,[17] a kasnije je po Hadijevoj naredbi (vjerojatno u doba vladavine al-Mutaza 866–869) otišao u egzil u iranski Tabaristan.[4]

Preseljenje u Rej

[uredi | uredi kod]

Ubrzo nakon dolaska u Iran, Abdulazim Hasani se preselio u grad Rej i prema pisanju njegovog suvremenika Barkija iz Koma (u. 274. ili 280. AH), živio je u Sekat al-Mavaliju u kvartu Sarbananu, skrivajući se u kući jednog šijita.[4] Pojedini primarni izvori navode da je Abdulazim imao namjeru posjetiti svetište imama Reze u Mašhadu i preseliti se u Horasan, a usputno je otišao u Rej da posjeti svetište Hamze ibn Muse (sin imama Kazima), gdje je i ostao da bi se sakrio.[18]

Prenoseći predaju Barkija, Nadžaši opisuje navedene događaje:[4]

Abdulazim, bježeći od vladara dolazi u Rej i naseljava se u podrum kuće jednog čovjeka, koji je bio šijit, u mjestu Sekat al-Mavali. Tu se posvetio ibadetu. Danima bi postio, a noći bi provodio u molitvi. Krišom bi izlazio iz kuće i posjećivao mezar govoreći: 'Ovo je mezar čovjeka koji je bio potomak Muse ibn Džafara'. Uvijek je boravio u tom podrumu, a vijest o njegovom dolasku sljedbenicima Ahl al-bajta stizala bi jednom po jednom sve dok se većina šijita nije upoznala s njim.

– Nadžaši[9]

Njemu nepoznati potomak imama Kazima poslije će biti identificiran kao Hamza, a u neposrednoj blizini njegovog mezara kasnije će biti pokopan i sam Abdulazim Hasani.[4]

Smrt

[uredi | uredi kod]

Tradicionalno navođen datum smrti Abdulazima Hasanija je 15. ševala 252. AH (28. oktobra 866. AD),[19] prema čemu je umro za vrijeme života desetog imama Hadija.[4] Međutim, ukoliko se kao točan uzme Murtazin i Tusijev podatak da je bio ashab jedanaestog imama Askarija, ispada da je Abdulazim bio živ između 868. i 874. godine (254–260. AH).[4] O uzrocima njegove smrti postoje dvije predaje, prva je da je umro prirodnom smrću, a druga da je ubijen. Nadžaši tako piše da se Abdulazim "razbolio i umro",[9] što potvrđuje i šejh Tusi navodeći samo da je "umro i pokopan u gradu Reju".[20] S druge strane, postoji i predaja koja veli da je živ zakopan i tako postao šehid. Turajhi piše: "Od potomaka Abu Taliba, onaj tko je zakopan živ u Reju bio je Abdulazim Hasani".[21] Ipak, Vaiz Kodžuri osporava takav scenario jer istraživajući njegov život nije pronašao niti jedan vjerodostojan i točan podatak koji bi mu išao u prilog.[22]

Ostavština

[uredi | uredi kod]

Mauzolej

[uredi | uredi kod]
Glavni članak: Mauzolej Abdulazima Hasanija
Skica mauzoleja u kadžarsko doba
(E. Flandin, 1840)
Obilježavanje Eid al-Gadira u svetištu (2016)

Abdulazim Hasani sahranjen je u mauzoleju u Reju, danas na jugu Teherana.[4] Kako prenosi muhadis Nuri, jedan je šijitski vjernik u snu posjetio Muhameda, i on mu je rekao: "Sutra će jednom od mojih potomaka u vrtu jabuka u kući Abduldžebara ibn Abdulvehaba Razija klanjati dženazu". On je potom kupio taj vrt i uvakufio ga za Abdulazima i druge šijite koji su tu pokopani.[23] Upravo na temelju ove priče, groblje je poznato pod imenom "Masdžid-e šedžere" ili Mezar kraj drveta.[24] Šejh Saduk u poglavlju "Kamel al-Zijarat" spominje predaju da je neki čovjek iz Reja došao kod imama Hadija i rekao mu da je bio u posjeti mezaru Abdulazima Hasanija, na što mu je Hadi odgovorio: "Nagrada za posjetu Abdulazimovom mezaru je kao da si posjetio mezar imama Huseina".[25] Iz ovih razloga Hasanijev mauzolej predstavlja jedno od najpopularnijih šijitskih svetišta i dnevno ga posjećuju hiljade ljudi, a hodočašća su počela neposredno nakon Abdulazimove smrti.[4] Sama centralna građevina podignuta je krajem 10. vijeka za vrijeme vladavine vezira ibn Abada i nadograđivana je tokom seldžučkog, safavidskog i kadžarskog perioda.[4] Tokom 19. i politički turbulentnog 20. vijeka, mauzolej je bio utočište raznim disidentima.[26]

Vrline i reputacija

[uredi | uredi kod]

Abdulazim Hasani je još za života uživao ugled kao potomak Muhameda odnosno sejed, pratilac imama Hadija i prenosilac hadisa, zbog čega je evidentno imao položaj autoriteta među malom imamitskom šijitskom zajednicom u Reju.[4] Alame Hili u svojoj knjizi (ridžalu) Abdulazima predstavlja kao vrlog učenjaka.[27] Muhadis Nuri, prenoseći tekstove ibn Abada, piše: "Bio je bogobojazan i pobožan, poznat po povjerljivosti, iskrenosti u govoru, učenjak u vjerskim pitanjima, vjerovao je u tevhid (monoteizam) i pravdu, i imao je mnogo predaja".[28] Zbog ovih vrlina, Hasani je bio cijenjen i kod Ahl al-bajta.[29] Primjerce, u predajama imama navodi se da mu se imam Hadi, prilikom Abdulazimovog dolaska u Samaru, obratio riječima: "O Abul Kasime! Ti si na istini jer nas priznaješ kao nasljednike... Ti si one vjere koju Bog voli, koju si od nas uzeo... Tebe je Uzvišeni Bog s ispravnim govorom učvrstio na dunjaluku i ahiretu".[30] Ovaj razgovor između imama i Abdulazima poznat je kao "hadis obrazlaganja vjere" (Hadis-e arz-e din). Također, zabilježeno je i da je imam Hadi jednom prilikom posjetitelja iz Reja posavjetovao da se o bilo kakvim težim vjerskim pitanjima konzultira upravo s Abdulazimom Hasanijem.[31]

Opus

[uredi | uredi kod]

U knjizi hadisa i predaja, više od stotinu hadisa prenosi se od Abdulazima Hasanija. Ibn Abad navodi da je intenzivno prenosio predaje od imama Džavada i Hadija.[32] Napisao je i najmanje tri knjige:[4]

  • "Dan i noć" (perz. یوم و لیله; Jeum va lejl),[33] sastoji od praktičnih djela na osnovu predaja Ahl al-bajta i opisa dnevnih i noćnih rituala,[4] prema kojima svaka osoba može obavljati mustehabe i vadžibe.[34]
  • "Hutbe zapovjednika pravovjernih" (perz. خُطَب امیرالمؤمنین‌; Hotab amir al-mo'menin), knjiga o govorima imama Alija.[35]
  • "Predaje Abdulazima Hasanija" (perz. روایات عبدالعظیم حسنی‌; Revajat-e Abdulazim Hasani), zbirka njegovih ličnih predaja.[36]

Nijedno od tri navedena djela nije u potpunosti sačuvano, međutim, odlomke i sažetke istih do 11. vijeka prenosili su al-Kolajni, ibn Abad, ibn Babavajh (Saduk) i brojni drugi učenjaci.[4] Njegove stavove o konceptima adla i tevhida posebno je hvalio ibn Abad, bujidski veliki vezir stacioniran u Reju.[4] Abdulazimove napore kasnije je nastavio ibn Babavajh koji mu je posvetio (danas izgubljenu) biografiju "Zbirka Abdulazimovih predaja" (perz. جامع اخبار عبدالعظیم; Džame-je ahbar-e Abdulazim).[37] Broj predaja koje su prenesene preko Abdulazima Hasanija od imama su: dvije predaje od imama Reze, 26 predaja od imama Džavada, devet predaja od imama Hadija, te 65 hadisa koje je sam prenio.[5]

Izvori

[uredi | uredi kod]

Reference

[uredi | uredi kod]
  1. ↑ Vidi:
    • Tehrani (1983), str. 169.
    • MFAMHA (1996), str. 5.
  2. ↑ Nur (br. 50-51), str. 297-301.
  3. ↑ IBNA (28.8.2014)
  4. ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 4,11 4,12 4,13 4,14 4,15 4,16 Vidi:
    • Calmard (1997), str. 191.
    • Madelung (13.7.2011)
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Mesgar; Lahouti; Sajjadi (2008)
  6. ↑ Vidi:
    • Tehrani (1983), str. 169.
    • MFAMHA (1996), str. 5.
    • Calmard (1997), str. 191.
    • Mesgar; Lahouti; Sajjadi (2008)
    • Madelung (13.7.2011)
  7. ↑ Ibn Inaba (1961), str. 94.
  8. ↑ 8,0 8,1 Vidi:
    • Calmard (1997), str. 191.
    • Mesgar; Lahouti; Sajjadi (2008)
    • Madelung (13.7.2011)
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 Nadžaši (1998), str. 248.
  10. ↑ Mir Damad (2002), str. 86.
  11. ↑ Vidi:
    • Ibn Inaba (1961), str. 94.
    • Vaiz Kodžuri (2003), str. 390.
  12. ↑ Komi (2011), str. 585.
  13. ↑ Tehrani (1983), str. 190.
  14. ↑ Hoji (1992), str. 53.
  15. ↑ Tusi (1997), str. 401.
  16. ↑ 16,0 16,1 Atarodi Kučani (1994), str. 37.
  17. ↑ 17,0 17,1 MFAMHA (1996), str. 7.
  18. ↑ Vaiz Kodžuri (2003), str. 131.
  19. ↑ Tehrani (1983), str. 290.
  20. ↑ Tusi (1997), str. 193.
  21. ↑ Turajhi (1959), str. 8.
  22. ↑ Vaiz Kodžuri (2003), str. 360.
  23. ↑ Vidi:
    • Nuri (1987), str. 405.
    • Calmard (1997), str. 191.
    • Madelung (13.7.2011)
  24. ↑ Vidi:
    • Ibn Inaba (1961), str. 94.
    • MFAMHA (1996), str. 12.
    • Calmard (1997), str. 191.
    • Madelung (13.7.2011)
  25. ↑ Vidi:
    • Babavajh (1989), str. 99.
    • Calmard (1997), str. 191.
    • Madelung (13.7.2011)
  26. ↑ Calmard (1997), str. 192.
  27. ↑ Hili (1997), str. 226.
  28. ↑ Nuri (1987), str. 404.
  29. ↑ MFAMHA (1996), str. 9.
  30. ↑ Vidi:
    • Babavajh (1997), str. 419-420.
    • Nišapuri (2008), str. 31-32.
  31. ↑ Vidi:
    • Nuri (1987), str. 406.
    • Madelung (13.7.2011)
  32. ↑ Atarodi Kučani (1989), str. 302.
  33. ↑ Vidi:
    • Tehrani (1983), str. 190.
    • Calmard (1997), str. 191.
    • Vaiz Kodžuri (2003), str. 182.
    • Madelung (13.7.2011)
  34. ↑ Vaiz Kodžuri (2003), str. 182.
  35. ↑ Vidi:
    • Calmard (1997), str. 191.
    • Nadžaši (1998), str. 247.
    • Madelung (13.7.2011)
  36. ↑ Vidi:
    • Nuri (1987), str. 404.
    • Calmard (1997), str. 191.
    • Madelung (13.7.2011)
  37. ↑ Vidi:
    • Calmard (1997), str. 191.
    • Babavajh (1998), str. 174.

Literatura

[uredi | uredi kod]
Monografije
Enciklopedije

Vanjske veze

[uredi | uredi kod]
Ostali projekti
U Wikimedijinoj ostavi ima još materijala vezanih za: Abdulazim Hasani
Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Abdulazim_Hasani&oldid=41463114