2. milenijum pne.

Milenijumi:	3. milenijum pne. • 2. milenijum pne. • 1. milenijum pne.
Vijekovi:	20. vijek pne. • 19. vijek pne. • 18. vijek pne. • 17. vijek pne. • 16. vijek pne. • 15. vijek pne. • 14. vijek pne. • 13. vijek pne. • 12. vijek pne. • 11. vijek pne.

2. milenijum pne. označava prijelaz od Srednjeg prema Kasnom Brončanom dobu. Njegovom prvom polovicom dominiraju Srednje egipatsko kraljevstvo i Babilonija. Indo-iranska ekspazija dotiče Perzijsku visoravan i Indijski podkontinent, a širi se upotreba kočije. Razvijaju se alfabeti. Korištenje kočija u ratne svrhe i seobe naroda dovode do nasilnih promjena sredinom milenijuma, a novi poredak se uipsotavlja s grčkom dominacijom Egeja i usponom Hetitskog Carstva. Pred kraj milenijuma počinje prijelaz prema Željeznom dobu. Stanovništvo svijeta nastavlja rasti, dosegavši oko 50 miliona oko 1000. pne. U ovo doba je nastao i judaizam.

Pregled

Srednje brončano dobna

Prvi dio milenijuma je u drevnom Bliskom Istoku bio doba bez nekih značajnih događanja, s obzirom da su se tadašnje civilizacije i kulture prije svega nastojale oporaviti od anarhije izazvane kratkotrajnom promjenom klime, glađu i unutrašnjim sukobima pred kraj 3. i na početku 2. miilenijuma pne.. Čak i najmoćnije civilizacije tog vremena kao Egipat i Mezopotamija su se okretali unutrašnjim reformama za razliku od prethodnih doba. Faraoni Srednjeg egipatskog kraljevstva i njihovi suvremenici - babilonski kraljevi amoritskog porijekla - nastojali su svojim podanicima pružiti solidnu upravu, bez pretjerane tiranije, a njihova dvorska umjetnost je bila okarakterizirana jednostavnošću, elegancijom i nedostatkom pretjerivanja. Na istoku je Civilizacija doline Inda ušla u period propadanja, najvjerojatnije kao posljedica intenzivnih poplava.

Vojna taktika Egipta i Babilona je ostala slična prethodnim periodima - temeljena na pješadiji i magarcima koji su prenosili opremu i zalihe. Ona, zajedno sa slabom ekonomijom i poteškoćama u uspostavljanju reda, nije bila u stanju očuvati te države od vanjskih pritisaka.

Kriza 16. vijeka

Oko stotinu godina prije početka milenijuma, iz Centralne Azije su na Bliski Istok prodrla indoevropska plemena. Ona su, davno prije pripitomivši konje, kao temelj svoje ratne taktike koristili bojne dvokolice, razvijene za ratovanje u stepama Centralne Azije. Ovo oružje je bilo skroz nepoznato klasičnim civilizacijama, te se egipatske i babilonske vojske pješaka nisu mogle efikasno suprotstaviti osvajačima. Tako 1630. pne. Hiksi prodiru i osvajaju Deltu Nila. Oko 1600. pne. Indoevropljani prodiru na Balkan, a kasnije u Grčku i Indiju, da bi 1595. pne. Hetiti prodrli u Mezopotamiju.

Kasno brončano doba

Nakon početnog šoka, narodi, države i civilizacije Bliskog istoka su se prilagodile novoj situaciji i prihvatili taktiku osvajača. Na prostoru Bliskog Istoka je došlo do stvaranja nekoliko novih država koje su se nastojale nametnuti svima ostalima, pri čemu je uz vojnu silu - koju karakterizira upotreba bojnih dvokolica - išla i intenzivna diplomacija, kao i propaganda koju karkaterizira povratak grandioznog stila arhitekture. Uz to se počela razvijati i međunarodna trgovina. U cijelom tom procesu je kao najveći pobjednik izašla obnovljeni Egipat, koji se kroz Novo kraljevstvo nametnuo kao prva supersila u svjetskoj historiji. Babilon se, pak, okrenuo sebi i bio zadovoljan statusom vjerskog i intelektualnog središta svijeta.

Sve kulture Brončanog doba su u to doba karakterizirali niska razina urbanizacije, mali gradovi oko hramova i kraljevskih palača, stroga klasna podjela na nepismene mase seljaka i vojnu elitu, poznavanje pisma rezervirano za malobrojnu klasu pisara te raskošan život aristokracije.

Pred kraj 2. milenijuma pne. Bliski Istok napada novi val barbara, koji ovaj put jašu konje i čijoj se novoj konjičkoj taktici, ali i korištenju željeznog oružja, države i narodi ponovno moraju prilagoditi. Pored toga se prvi put javljaju i začeci pomorskog ratovanja u obliku Naroda s mora, pljačkaša koji su pustošili države i gradove na obalama Mediterana.

Događaji

Druga dinastija Babilona.
Prva Bantu migracija iz Zapadne Afrike.
Kušiti tjeraju prvotno stanovništvo Etiopije i uspostavljaju trgovačke odnose s Egiptom.
Egipat:
- c. 2000. pne. — Nil iznenada mijenja način toka i gradi širu i stabilniju naplavnu ravan.^[1]
- Srednje kraljevstvo (2052–1570. pne.), dinastije pozna Jedanaesta, Dvanaesta i Trinaesta; Drugi prijelazni period (17 - 16. st.), dinastije XIV, u Avarisu; XV, Hiksoska, u Avarisu; XVI, u Tebi i XVII, u Tebi; Novo kraljevstvo (16 - 11. st.), dinastije Osamnaesta, Tutmosidska; Devetnaesta, Ramesidska i Dvadeseta; Treći prijelazni period (11 - 7. st.), ranija XXI dinastija, u Tanisu.
cca. 2000. pne. — Napravljena je Menhirska statua žene, iz Montagnaca u Francuskoj. Danas se nalazi u Musee d'Histoire Naturelle et de Prehistoire u Nimesu.
c. 2000. pne. — Genomska analiza ukazuje na relativno iznenadan i masovan dolazak novih ljudi u sjeverni Levant, moguće iz sjeverne Mesopotamije pogođene velikom sušom^[2] (produžena Suša 22. vijeka pne.).
cca. 2000–1900. pne. — Napravljena je šalica Kamares posuđa iz Phaistosa na Kritu. Danas se nalazi u Arheološkom muzeju u Iraklionu na Kritu.
Hetitsko Staro kraljevstvo u Anadoliji (1900. pne.).
Civilizacija u Kanaanu (1800. pne.).
cca. 1800 pne.–1600. pne. — Napravljena je Kočija s konjem iz suncem u Trundholmu u danskom Zealandu. Trenutno se nalazi u Nacionalnom muzeju u Kopenhagenu.
cca. 1750. pne. — Potres oštećuje palaču u Knossosu i Phaistosu.
cca. 1700. pne. — 1550. pne. — Napravljena je Žena ili boginja sa zmijama u kompleksu palače u Knossosu na Kritu. Danas se nalazi u Arheološkom muzeju u Iraklionu na Kritu.
cca. 1700–1550. pne. — Napravljen privjesak u obliku dvije pčele ili ose u Chryssolakkosu kraj Mallie na Kritu. Danas se nalazi u Arheološkom muzeju u Iraklionu na Kritu.
cca. 1700–1550. pne. — Napravljen Skakač bikova (?) u kompleksu plače u Knossosu na Kritu. Danas se nalazi u Arheološkom muzeju u Iraklionu na Kritu.
cca. 1700–1300. pne. — Sagrađen kompleks palače u Knossosu na Kritu.
cca. 1650. pne.–1450. pne. — Napravljena Žetelačka vaza iz Hagie Triade na Kritu. Danas se nalazi u Arheološkom muzeju u Iraklionu na Kritu.
cca. 1650–1450. pne. — Napravljen Verhaio pehar, kasnije pronađen kraj Sparte u Grčkoj. Danas se nalazi u Nacionalnom arheološkom muzeju u Ateni.
1620-e ili 1520-e - Minojska erupcija There uništava minojski Akrotiri.
Dinastija Shang osnovana u Kini 1600. pne..
Egipatska dominacija nad Kanaanom i Sirijom (1600 BC–1360. pne.).
cca. 1550. pne.–1450. pne. — Rhyton s bikovom glavom iz kompleksa palače u Knossosu na Kritu. Danas se nalazi u Arheološkom muzeju u Iraklionu na Kritu.
cca. 1550–1450. pne. — Naslikane freske koje prikazuju prekskakanje bikova u kompleksu palače u Knossosu na Kritu. Danas se nalazi u Arheološkom muzeju u Iraklionu na Kritu.
cca. 1500. pne.–1450. pne. — Napravljena lutura s oktpodom iz Palaikastroa na Kritu. Danas se nalazi u Arheološkom muzeju u Iraklionu na Kritu.
Osnovana Atena (1235. pne.)
Izraelićani osvajaju Kanaan. Ujedinjena monarhija nastaje u posljednjim decenijama milenijuma.
Počeci juadizma (1200. pne.).
Pad Troje (tradicionalni datum 1184. pne.. c.f. Troja VII).

Pronalasci, otkrića, pojave

2000. pne. — Pojava kočija i kola.
Razvoj alfabeta
Hindusi razvijaju kastinski sistem.
Kinezi prvi put u pisanoj historiji bilježe pojavu komete.
Najstarije zabilježeno korištenje kineskih ideograma
Početak Željeznog doba: otkriće tehnika za topljenje i kovanje željeza u Anatoliji i na Kavkazu krajem 2. vijeka pne..
Uvođenje breskve iz Kine u Perziju i Evropu.
Pojava historijske vedske religije (Rigveda).
Pojava ranog monoteizma (Atenizam).
c. 1600 pne: do danas (2024) najstariji poznati uzorci sira, pronađeni pored Tarimskih mumija.^[3]

Kulture

Olmečka civilizacija u Mezoamerici.
Srednji elamitski period.
Civilizacija Oksusa.
Kultura Andronovo, Centralna Azija.
Egejska civilizacija.
Kultura Beaker (cca. 2200. pne. do 1800. pne.).
Kultura Unetice (cca. 1800. pne. do 1600. pne.).
cca. 1600. pne. — Cikladska kultura završava u Drevnoj Grčkoj.
cca. 1600. pne. — Minojska civilizacija doseže vrhunac.
Mikenska civilizacija (cca. 1600. pne.–1200. pne.).
cca. 1600. pne. — Mikena u Grčkoj je nastanjena.
Kultura Tumulus (cca. 1600. pne. do 1200. pne.).
cca. 1450. pne. — Minojska civilizacija gubi moć.
cca. 1400. pne. — Minojska kultura završava na Kreti.
cca. 1400. pne. — Mikenska kultura započinje u Drevnoj Grčkoj.
Kultura Urnfield (cca. 1300. pne. do 750. pne.).
cca. 1200. pne. — Mikena u Grčkoj je napuštena.
cca. 1100. pne. — Mikenska kultura završava u Drevnoj Grčkoj.

Znamenite ličnosti

Hammurabi, babilonski kralj i zakonodavac (1792–1745. pne.).
Faraon Kamozis iz Sedamnaeste dinastije Egipta (vladao 1573. pne.–1570. pne.).
Faraon Ahmozis I iz Osamnaeste dinastije Egipta (vladao 1570 pne.–1546 pne.).
Faraon Amenhotep I iz Osamnaeste dinastije Egipta (vladao 1546 pne.–1524 pne.).
Faraon Tutmozis I iz Osamnaeste dinastije Egipta (vladao 1525 pne.–1518 pne.).
Faraon Tutmozis II iz Osamnaeste dinastije Egipta (vladao 1518 pne.–1504 pne.).
Faraon Tutmozis III iz Osamnaeste dinastije Egipta (vladao 1503 pne.–1450 pne.).
Faraon Hatšepsut iz Osamnaeste dinastije Egipta (vladao 1498 pne.–1483 pne.).
Faraon Amenhotep II iz Osamnaeste dinastije Egipta (vladao 1453 pne.–1419 pne..
Faraon Tutmozis IV iz Osamnaeste dinastije Egipta (vladao 1453 pne.–1386 pne.).
Faraon Amenhotep III iz Osamnaeste dinastije Egipta (vladao 1386 pne.–1349 pne.).
Faraon Ehnaton iz Osamnaeste dinastije Egipta (vladao 1350 pne.–1334 pne.).
Faraon Smenkhkare iz Osamnaeste dinastije Egipta (vladao 1336 pne.–1334 pne.).
Faraon Tutankhamon iz Osamnaeste dinastije Egipta (vladao 1334 pne.–1325 pne.).
Faraon Ay iz Osamnaeste dinastije Egipta (vladao 1325 pne.–1321 pne.).
Faraon Horemheb iz Osamnaeste dinastije Egipta (vladao 1321 pne.–1293 pne.).
Faraon Ramzes I iz Devetnaeste dinastije Egipta (vladao 1293 pne.–1291 pne.).
Faraon Seti I iz Devetnaeste dinastije Egipta (vladao 1291 pne.–1278 pne.).
Faraon Ramzes II iz Devetnaeste dinastije Egipta (vladao 1279 pne.–1212 pne.).
Šalmanaser I, kralj Asirije (vladao 1274–1245 pne.).
Tezej. Legendarni kralj Atene, pripisuje mu se političko ujedinjenje Atike pod Atenom (vladavina mu se procjenjuje na period 1234 pne.–1204 pne. ili 1213 pne.).
Faraon Merneptah iz Devetnaeste dinastije Egipta (vladao 1212 pne.–1202 pne.).

Biblija

Biblijski patrijarsi Abraham, Izak i Jakov, opisani u Knjizi postanka se obično smještaju u sredinu 2. milenijuma pne..
Egzodus i Mojsije se smještaju u kasni 2. milenijum pne. (vjerojatno u period Amarna, v. također Osarseph, Mojsije i monoteizam).

Fikcija

Kanadsko–američki SF pisac S.M. Stirling je napisao trilogiju romana poznatu pod nazivom Nantucket čija je radnja smještena u Brončano doba, oko 1250 pne. Trilogija opisuje sukobe između različitih frakcija stanovništva otoka Nantucket koje je nepoznati fenomen ("Događaj") prebacio s kraja 20. vijeka u prošlost, kao i njihove odnose s različitim civilizacijama i kulturama Brončanog doa.

Vijekovi i deceniji

20. vijek pne.	1990-e pne.	1980-e pne.	1970-e pne.	1960-e pne.	1950-e pne.	1940-e pne.	1930-e pne.	1920-e pne.	1910-e pne.	1900-e pne.
19. vijek pne.	1890-e pne.	1880-e pne.	1870-e pne.	1860-e pne.	1850-e pne.	1840-e pne.	1830-e pne.	1820-e pne.	1810-e pne.	1800-e pne.
18. vijek pne.	1790-e pne.	1780-e pne.	1770-e pne.	1760-e pne.	1750-e pne.	1740-e pne.	1730-e pne.	1720-e pne.	1710-e pne.	1700-e pne.
17. vijek pne.	1690-e pne.	1680-e pne.	1670-e pne.	1660-e pne.	1650-e pne.	1640-e pne.	1630-e pne.	1620-e pne.	1610-e pne.	1600-e pne.
16. vijek pne.	1590-e pne.	1580-e pne.	1570-e pne.	1560-e pne.	1550-e pne.	1540-e pne.	1530-e pne.	1520-e pne.	1510-e pne.	1500-e pne.
15. vijek pne.	1490-e pne.	1480-e pne.	1470-e pne.	1460-e pne.	1450-e pne.	1440-e pne.	1430-e pne.	1420-e pne.	1410-e pne.	1400-e pne.
14. vijek pne.	1390-e pne.	1380-e pne.	1370-e pne.	1360-e pne.	1350-e pne.	1340-e pne.	1330-e pne.	1320-e pne.	1310-e pne.	1300-e pne.
13. vijek pne.	1290-e pne.	1280-e pne.	1270-e pne.	1260-e pne.	1250-e pne.	1240-e pne.	1230-e pne.	1220-e pne.	1210-e pne.	1200-e pne.
12. vijek pne.	1190-e pne.	1180-e pne.	1170-e pne.	1160-e pne.	1150-e pne.	1140-e pne.	1130-e pne.	1120-e pne.	1110-e pne.	1100-e pne.
11. vijek pne.	1090-e pne.	1080-e pne.	1070-e pne.	1060-e pne.	1050-e pne.	1040-e pne.	1030-e pne.	1020-e pne.	1010-e pne.	1000-e pne.

Milenijumi

1. | 2. | 3. | 4. | 5. | 6. | 7. | 8. | 9. | 10. | 11. i dalje

•

11. pne. i ranije | 10. pne. | 9. pne. | 8. pne. | 7. pne. | 6. pne. | 5. pne. | 4. pne. | 3. pne. | 2. pne. | 1. pne.

↑ Crucial shift in River Nile's evolution during ancient Egypt discovered. sciencedaily.com June 3, 2024
↑ Genomic analysis shows long-term genetic mixing in West Asia before world's first cities. sciencedaily.com May 28, 2020
↑ World's oldest cheese reveals origins of kefir. sciencedaily.com September 25, 2024

[1] Crucial shift in River Nile's evolution during ancient Egypt discovered. sciencedaily.com June 3, 2024

[2] Genomic analysis shows long-term genetic mixing in West Asia before world's first cities. sciencedaily.com May 28, 2020

[3] World's oldest cheese reveals origins of kefir. sciencedaily.com September 25, 2024

[1]

[2]

[3]