Wikipedia

Galiziera

Galiziako berezko hizkuntza

Galiziera edo galegoa[1] hizkuntza erromantzea da. Galizian (Espainia) hitz egiten da eta bertan izaera koofiziala du gaztelaniarekin batera. Halaber, Asturiaseko mendebaldean (eonaviera esaten zaio eta asturieraren eragin handia du) eta Gaztela eta Leongo erkidegoko Bierzo (Leon) eta As Portelas / Las Portillas (Zamora) eskualdeetan ere hitz egiten da, estatus koofizialik izan gabe. Horrekin batera, Extremadurako Jalimako bailarako (Caceres) hiru herritan hitz egiten den mintzaira (Extremadurako fala) galizieratzat jotzen dute hizkuntzalari batzuek.

Galiziera edo galegoa
lingua galega — galego
Datu orokorrak
Lurralde eremuaEspainia
Hiztunak3.170.000
OfizialtasunaGalizia
EskualdeaGalizia, Bierzo eta As Portelas (Gaztela eta Leon), Eo-Navia (Asturias), Jalimako bailara (Extremadura) (eztabaidatua)
AraugileaReal Academia Galega (Ofiziala)
Associaçom Galega da Língua (ez-ofiziala)
Hizkuntza sailkapena
giza hizkuntza
indoeuropar hizkuntzak
hizkuntza italikoak
hizkuntza erromantzeak
mendebaldeko hizkuntza erromantzeak
hizkuntza galo-iberiarrak
hizkuntza ibero-erromantzeak
Iberia Mendebaldeko hizkuntzak
hizkuntza galiziar-portugesak
Informazio filologikoa
Hizkuntza-tipologiasubjektu aditza objektua eta silabadun hizkuntza
Alfabetoalatindar alfabetoa
Hizkuntza kodeak
ISO 639-1gl
ISO 639-2glg
ISO 639-3glg
Ethnologueglg
Glottologgali1258
Wikipediagl
Linguasphere51-AAA-ab
IETFgl

Hiru milioi lagun inguruk hitz egiten dute galiziera.

Portugesarekin batera, sistema linguistiko bakarra osatzen du, galego-portugesa, bi hizkuntza horien arteko antzekotasunak handiak baitira. Gauzak horrela, zenbait autoreren ustez, Portugal iparraldean mintzatzen dena ere galizieratzat jo beharko litzateke[2].

Zenbait sektorek (erreintegrazionista edo lusista deituak) galizierarako beste idaztarau bat proposatzen dute, portugesetik gertuago dagoena. Sektore horiek Associaçom Galega da Língua elkartean biltzen dira batik bat.

Historia

aldatu
 


 
Galizieraren hiru hizkuntza multzoak.

Galiziera, beste hizkuntza erromaniko guztiak bezalaxe, Gallaecia antzinako probintzia erromatarrean hitz egiten zen latin arruntetik dator. Probintzia horrek gaur egungo Galizia, Portugal iparraldea, Asturiasko Printzerria, Leóngo probintzia eta Zamorako probintziaren zati bat hartzen zituen.

Mendebaleko Inperio Erromatarra erori zenean, latinaren aldaerak indartu egin ziren. Horietako bat Erdi Aroko galiziera edo galaikoportugesa zen.

Galizieraz idatzita aurkitu den dokumentu zaharrena 1228koa da [3]. Castro Caldelaseko foru bat da: Foro do bo burgo do Castro Caldelas, Leongo Alfontso IX.ak Orenseko probintziako herri hari emanda, urte horretako apirilean. Latino-galiziera-portugesa dokumenturik zaharrena Portugalden aurkitu da, eta Sozelloko Elizari emandako dohaintza da. Egun, Toore do Tomboko Artxibo Nazionalean dago eta 870. urte ingurukoa dela pentsatzen da.

Erdi Aroan, galaikoportugesa okzitanierarekin batera trobadoreek Iberiar Penintsulan erabili zuten ama hizkuntza izan zen (ikus lirika galaikoportugesa). Gaztelako errege Alfontso X.a Jakitunak galaikoportugesez Cantigas de Santa María idatzi zuen.

XII. mendetik aurrera, Portugalgo konderria Galiziatik bereizi zenean, Erdi Aroko galiziera bitan zatitzen hasi zen: egungo galizieran eta portugesean. Biak guztiz XIV. mendean garatzen dira.

Erdi Aroaren amaieran, galiziar noblezia gaztelania erabiltzen hasi zen eta, horren ondorioz, gaztelania galizieraren gainetik jarri zen. Horrek guztiak galiziera esparru publikoan ez erabiltzea ekarri zuen (diglosia). Gaztelaniaren eraginak, isolamenduaz gain (portugeseran arkaismoak direnak galizieran ez izatea ekarri zuen), galiziera portugesetik urrundu zuen, Portugalgo Erresumako hizkuntza ofiziala zenetik. Gainera, Erresuma itsasoaz haraindi zabaldu zen. Galizian XIX. mende bukaera arteko garaiei séculos escuros (mende ilunak) deitzen zaie.

XIX. mende bukaeran, Rexurdimento izeneko mugimendu literarioa sortu zen egile hauei esker: Rosalía de Castro, Curros Enríquez, Valentín Lamas Carvajal eta Eduardo Pondal. Galiziera literaturara eraman zuten eta ia poesian baino ez zen erabiltzen. XX. mende hasieran, galiziar nazionalismoko alderdiak galiziera mitinetan erabiltzen hasi ziren. 1906an, Real Academia Galega sortu zen, hizkuntza zabaltzeaz eta babesteaz arduratzen zena. 1936ko Autonomia Estatutuan galiziera hizkuntza koofizial bilakatu zen gaztelaniarekin batera. Hala ere, Espainiako Gerra Zibilaren ondoren, galizieraren aurkako errepresio gogorra egon zen. Horren ondorioz, berrogei urteko galiziar literatura deserrian idatzi zen. 70. hamarkadan, aldaketa handiak gertatu ziren eta 1978tik galiziera Galiziako hizkuntza ofiziala da, bai Espainiako Konstituzioaren arabera, bai 1981ko Autonomia Estatutuaren arabera.

Gaur egun, galizieraren erabilera handiagoa da landa-eremuan eta txikiagoa hirietan, gazteleraren eraginez. Hala ere, Galiziako hizkuntza erabilerari buruzko galdeketan, biztanleriaren % 80k galiziera erabiltzen du eta biztanleen % 91,04k daki (2001eko errolda) [4]. Espainiako nazionalitate historikoen artean, galiziera da gehien erabiltzen dena baina katalanak baino onarpen sozial txikiagoa du. Galizierak frankismoan politika zentralisten errepresioa jasan zuen eta Erdi Aroaren amaieratik galiziarrek beraiek galiziera baserritarren eta behe mailako gizartearen hizkuntzatzat hartzen du. Kontuan hartu behar da, hizkuntza propioa duten Espainiako beste lurraldeekin alderatuz (Katalunia, Valentziako komunitatea, Balearrak, Nafarroa eta Euskal Autonomia Erkidegoa), Galizian ez zela gaztelaniazko hiztunen immigraziorik gertatu eta horrek mapa soziolinguistikoan eragina izan du. Praktikan, galiziarrek gaizki zaindutako galiziera darabilte, gaztelaniaren lexikoa, fonetika eta prosodia sartzen dute baina galizieraren eraikuntzak mantentzen dituzte. Hirietan, gaztelania eta galizieraren arteko nahasketa hitz egin ohi da, castrapo deitzen dena.

Urtez urte, maiatzaren 17an Día das Letras Galegas ospatzen da Real Academia Galegak hautatutako idazle baten omenez. Instituzioek eta talde soziokulturalek egun hori galizieraren erabilera bultzatzeko erabiltzen dute, baita galiziar literatura ezagutarazteko ere.

Kronologia txikia

aldatu

Galizieraren korronte arautzaileak

aldatu

Gaztelaniak galizieran eragin nabarmenak egin ditu, batez ere azkeneko mendean zehar, horregatik, galizieraren babeserako erakundeek, nagusiki Real Academia Galegak (RAG), egun mintzatzen den galizierarengandik zertxobait urruntzen diren zenbait arau ezarri ditu. Galizieraren leheneratzearen aldekoen proposamenak hurrena ageri direnen tankerakoak izan dira: -vel, -com eta -aria atzizkiak txertatzea. Aldiz, bada antzeko asmoekin dabilen beste korronte bat, autonomista izena jasotzen dutenak, hauek ere beraien proposamenak aurkeztu dituzte; -bel, -za, aría atzizkiak txertatzea, adibidez.

Galizieraren nortasunaren inguruan mintzatzerakoan ere bada eztabaida, izan ere, gizartearen zati batek galiziera eta portugesa bi hizkuntza ezberdin gisa hartzen ditu, baina beste zati batek, hizkuntza berdinaren bi dialekto bezala ditu. Datu zehatzetara joaten bagara, hizkuntzon bi hiztunek, bakoitzak bere hizkuntzan hitz egingo balu, elkarri % 85 ulertuko liokete.[5] Nortasunaren inguruko ikuspegiak ere eskualdeka banatuta daude, Ourense eta Pontevedra probintzietako hiztunek hurbilago ikusten dute mintzatzen duten hizkuntza portugesetik, iparraldekoek ez bezala.

Egun, hiru korronte ari dira galiziera arautu nahian, baina bakoitzak baliatzen duen metodoak bere alde onak eta txarrak ditu. Autonomisten korronteak gaztelaniatik hartzen ditu konponbide ortografiko gehienak: horrek asko zailtzen du galizieraren berezko zenbait fonemen idatzizko adierazpena, gazteleran ez direlako erabiltzen. Leheneratzaileen proposamena ez da batere ezaguna galiziarren artean, hargatik, zenbaitek proposamena fonetika portugesarekin lotzea ekarri du, nahiz eta hori ez izan korrontearen asmoa, desberdintasun ugari baitituzte. Portugesaren ortografia erabiltzearen alde agertzen den korrontea lusistena da: horrek ere bere akatsa du, portugesak erabiltzen dituen zenbait fonema ez dituelako galizierak. Azpimarratzekoa da adituek ez dakitela azken bi proposamen horiek zer-nolako onespena duten gizartean, oraindik ez delako galdeketa ofizialik egin.

Hiru korronteen araudiek grafema zentzugabeak dituzte (alde fonetikotik ikusita) beren barnean: adibidez, egungo araudi ofizialak fonema bera adierazteko zenbait grafema erabiltzen ditu, gaztelaniaren eragin nabarikoa. Grafema horiek hurrenak dira, besteak beste: b/v, c/z, c/qu.

Hizkuntza multzoak

aldatu
 
Galizieraren aldaerak.

Real Academia Galega (RAG) eta Instituto da Lingua Galega (ILG) erakundeek zehaztutako galizieraren banaketa dialektologikoaren arabera, hiru hizkuntza multzo bereiz daitezke galizieraren barruan, eta bakoitzak bere berezitasunak ditu. Mendebaldeko multzoak Rias Baixas barne hartzen du eta Santiago Compostelakoara iristen da. Erdiko multzoa Galiziako lurraldearen zatirik handienean hedatzen da. Ekialdeko multzoak, berriz, Galiziako ekialdeko eskualdeak eta Asturiasko (Eo-Navia), Leongo (Bierzoko herri batzuk) eta Zamorako (As Portelas/Las Portillas) lurralde mugakideak biltzen ditu.

Multzo horien arteko desberdintasunik nabarmenetakoa -n bukaera duten hitzekin plurala sortzeko modua da. Banatzen dituzten isoglosak cans / cas dira —ekialdeko eta erdiko multzoetan, hurrenez hurren— eta cas / cais —erdiko eta mendebaldeko multzoak, hurrenez hurren horiek ere—.

Lindley Cintra filologo portugaldarrak galizieraren dialektoak galiziar-portugaldar diasistemaren parte gisa ikertu zituen. Portugalen egile erreferentziala den horrek galiziera bi aldetan banatu zuen: batetik, mendebaldekoa (han, gheada (/g/ fonemaren aspirazioa gertatzen da, hots, ingelesaren antzeko /h/ aspiratua) eta, bestetik, ekialdekoa, fenomeno hori ez duena.

Hezkuntza

aldatu

Galescola izeneko eskolak 2007-08 ikasturtean abiatu zituzten, 0 eta 3 urte arteko haurrei begira eta Galiziako Xuntak sustatuta (PSG eta BNG). 2010ko hamarkadan zehar Galizian Galiziako Alderdi Popularra egon zen agintean, gehiengo absolutuarekin eta honek, galizieraren ahultzea ekarri zuen hezkuntzari zegokionean. Espainiako beste zenbait autonomia erkidegoetan gertatu zen moduan, galizierak indarra galdu zuen modu nabarian, Europako Kontseiluaren gaitzespena ere jaso zuen alderdi honen politikak.[6] 2010tik aurrera, Galiziako Autonomia Erkidego osoan eskolak ikasleen gehiengoak duen ama-hizkuntzaren arabera ematen dira, hau da, ikasturte batean matrikulatzen diren ikasleen gehiengoak lehen hizkuntza gisa gaztelera badu, hizkuntza hori ezarriko zaie gainerako ikasleei. Alberto Núñez Feijóo Galiziako Xuntako lehendakariak abiarazi zuen legea aurretik martxan egon zen beste bat ordezkatzeko sortu zen, zehazki, PSG eta BNG alderdiak gobernuan egon zirenean onartu zen araudia atzera bota zuen lege berriak. Antzinako araudi horren arabera, galizierak zuen lehentasuna autonomia erkidegoko eskola guztietan eta sarritan, muga nabariekin bazen ere, hizkuntza hau hobesten zen eskolak ematerako orduan.[6]

Hamarkada hartan onartu zen lege berriak, Europako Kontseiluaren arabera, Europako Hizkuntza Gutxituen Kartari iskin egiten zion. Horretaz gain, Galiziako Hizkuntzen Normalizaziorako Plana ere ez zuen betetzen. Alderdi Popularraren mendeko Galiziako Xuntak ez zuen galiziar gaztediaren elebakartasunaren erantzukizuna bere gain hartu, beste arrazoi batzuen ondorio zela argudiatu baitzuen.[6] Datu zehatzetara jotzen badugu, 2009an Galiziako eskolen % 35ek galizieraz ikasteko aukera ematen zuen; 2012an baina, PP boterera iritsi ondoren, eskolen % 4,96k baino ez zuen ematen klaserik Galiziako berezko hizkuntzan.[7] Hau da, herrialdeko eskolen % 95ek baino gehiagok gaztelaniaz eta ingelesez baino ez ditu ematen klaseak. Bestalde, gurasoen nahia datu horietatik urrun dabil: izan ere, gurasoen % 35 inguruk klaseak bi hizkuntzetan (galizieraz eta gaztelaniaz) ematea nahi du.[7]

Egoera soziolinguistikoa

aldatu

Galizian

aldatu

Jarraian Galizian bertan galizieraren egoera soziolinguistikoa adierazten duten zenbait taula eta irudi ageri dira.

2000ko hamarkadan

aldatu
Galizieraren erabilera (2001)
Osotara Beti Batzuetan Inoiz ez
Osotara 2.587.407 1.470.836 % 56’84 783.780 % 30’29 332.791 % 12’86
5 urtetik 9ra 101.840 38.329 % 37’63 48.651 % 47’77 14.860 % 14’50
10 urtetik 14ra 122.747 50.891 % 41’46 60.430 % 49’23 11.426 % 9’30
15 urtetik 19ra 156.950 69.760 % 44’44 66.343 % 42’27 20.847 % 13’28
20 urtetik 24ra 207.341 95.008 % 45’82 77.044 % 37’15 35.289 % 17’01
25 urtetik 29ra 213.402 96.059 % 45’01 79.586 % 37’29 37.757 % 17’69
30 urtetik 34ra 201.392 94.785 % 47’06 72.506 % 36’00 34.101 % 16’93
35 urtetik 39ra 193.342 96.992 % 50’16 65.641 % 33’95 30.709 % 15’88
40 urtetik 44ra 191.180 104.074 % 54’43 60.615 % 31’70 26.491 % 13’85
45 urtetik 49ra 174.056 100.166 % 57’54 51.965 % 29’85 21.925 % 12’59
50 urtetik 54ra 168.473 102.227 % 60’67 46.607 % 27’66 19.639 % 11’65
55 urtetik 59ra 163.029 106.103 % 65’08 39.920 % 24’48 17.006 %10’43
60 urtetik 64ra 135.040 94.459 % 69’94 27.844 % 20’61 12.737 % 9’43
65 urtetik gorakoak 558.615 421.983 % 75’54 86.628 % 15’50 50.004 % 8’95


Galizieraren ezagutza (garapena)
Data Ulertzen dute Hitz egiten badakite Irakurtzen badakite Idazten badakite
1991ko errolda % 96’96 % 91’39 % 49’30 % 34’85
2001eko errolda % 99’16 % 91’04 % 68’65 % 57’64

Iturria: Plano Xeral de Normalización da lingua galega[Betiko hautsitako esteka]

2010ko hamarkadaz geroztik

aldatu
 
Irudi honetan galizieraren erabilera ikus daiteke, herriz herri.

Galizian galiziera oso errotuta izan den hizkuntza bat izan da beti, Frankoren diktadura garaian ere indar handiz ibiltzeraino, nahiz eta debeku latzak jaso. Goiko tauletan ikusten den gisara, ofizialtasuna lortu ondoren, XX. mendearen azken hamarkadatik XXI. mendeko lehenengora hiztun kopurua, proportzioan, mantendu egin da eta ulertzeko gaitasuna duten pertsonen kopurua berriz, areagotu. Galizierazko alfabetatze mailak jaso du baina igoerarik handiena, ia hogei puntukoa. Hala ere, aipatutako garaian hiztunen zati handi batek oraindik ez zekien ez irakurtzen ez eta idazten galizieraz.

IGEk 2011an egin zuen azken azterketa soziolinguistikoaren ondoren, datuak berritu ziren eta, zenbait ondorio interesgarri ateratzeko aukera izan genuen, jarraian irakurri ahalko dituzuen bezala. Galiziako gobernuaren mendeko erakundearen esanetan, galiziera lehen hizkuntza edo hizkuntza erabiliena bezala erabiltzen zuten pertsonen kopurua jatsi egin zen azken hamar urtetan, bereziki hiri handi eta eremu populatuetan. 2001. urteko datuak aztertuz gero, Vigo eta A Coruña hiria zein haren inguruko beste hiriak salbu, gainerako eremu guztietan galiziera, gutxienez, % 20tik gora mintzatzen zela ikus dezakegu. Egia da hala ere, urte hartan Lugo, Ourense eta Pontevedra hirietan galiziera gehien erabiltzen zuten hiztunen ehunekoa ez zela oso altua izan. Hamar urteren ostean, 2011n, Galiziako mapa asko aldatu zen da, gai horri zegokionean. Galizieraren lehen mailako hiztunak edo hizkuntza gehien erabiltzen dutenen kopurua murriztu egin da, neurri handi samarretan. Probintziarik kaltetuenak Pontevedra eta A Coruña dira: izan ere, Vigo hiriaren eskualdean ehunekoak modu argian murriztu dira. Bestalde, herrialdearen hiriburuan, Santiago de Compostelan ere galiziera nagusiki erabiltzen zuten hiztun kopurua % 20an murriztu zen. Iparralderago, A Coruñan eta Ferrolen zein haien inguruko herrietan, mota horretako hiztunak oso urriak ziren. Aurrez aipatu ez arren, Lugo eta Ourense probintzietan ere nabaritu zen galiziera nagusiki erabiltzen zuten hiztunen galera, gehienbat hiriburuetan eta hiri handietan, hala nola, Monforte de Lemosen eta O Barco de Valdeorrasen.

Jaitsiera horrek are ondorio kezkagarriago batera eramaten gaitu adituen arabera: izan ere, gazteen artean indarra galtzen ari da galiziera, bereziki azken hamarkadan. 2003tik 2008ra bitartean, gehienetan galizieraz mintzatzen zirenen kopurua % 13an jatsi zen, gaztelaniaz hitz egiten zutenen mesedetarako. Hala, gehienetan galizieraz hitz egiten zutenen kopuruan 2008an % 30,29koa zen.[8] Ama hizkuntza gisan ere indarra galdu zuen hizkuntzak, 2000ko hamarkadaren amaieran eta 2010ko hamarkadaren hasieran jaio zirenen artean, % 18k baino ez zuen txiki-txikitatik jaso, berriz ere gaztelaniaren mesedetarako.[9]

Galiziatik at

aldatu

Galiziatik kanpo (Gaztela eta Leongo ingurune galizieradunetan eta Asturiasko Eo-Navian), galiziera ez da ofiziala, eta hortaz, berari buruzko ikerketak urriak dira lurraldeotan. Asturiasen kasuan, eonavierak koofizialtasunera iritsi gabe, nolabaiteko onarpen instituzionala du, baina galizieratzat jo gabe.

Dialektoak

aldatu

Real Academia Galega (RAG) eta Instituto da Lingua Galega (ILG) taldeek Galiziako bereizketa dialektologikoan hiru dialekto bereizten dituzte, bakoitzak bere berezitasunekin. Lehena, mendebalekoa, Rias Baixasen hasi eta Santiago de Compostelara heltzen da. Erdikoak Galiziako leku gehienak hartzen ditu eta ekialdekoak, Galiziako ekialdea, Asturiasekin mugan dauden lurraldeak eta Leóngo eta Zamorako probintzietakoak. Multzo horiek bereizteko, -n kontsonanteaz amaitzen diren hitzetan plurala egiteko erabilitako mekanismoa hartzen da aintzat. Mendebaldeko eta erdialdeko blokea cans / cas isoglosek mugatzen dute eta erdialdeko eta ekialdekoa, cas / cais isoglosek.


Lindley Cintra filologo portugesak galiziera-portugesa diasistema gisan aztertu zituen galizieraren dialektoak. Portugalen garrantzi handia dute bere lanek. Galizian bi eremu bereizi zituen: mendebalekoa, gheada (/g/ > /h/ aldaketa) fenomenoa duena, eta ekialdekoa, fenomeno hori ez duena.

Ekialdeko eremuan badago leku kontserbatzaile bat. Han, n ezabatu egiten da: úa < unha, razois < razons (ekialdekoa) < razós (erdialdekoa). Iparretik hegora, portugesaren eta asturieraren aginteran bilakaera dago: <-ái> erdialdeko galiziean <-ade> eta <aide> asturieran (calái, probáino ordezkatuz calade / calaide eta probádeo / probáidelo). Ekialdeko galizieran, asturieraren <-in> txikigarria erabiltzen da: rapacín eta pequenín, rapacía eta pequenía femeninoan, non <n> ezabatzen den. Lexikoan leoieraren eragina ere antzematen da: naide, ninguén ordezkatuz. Halaber, hizkuntza galaikoportugesaren yod epentetikoaren aurrerapenaren ondorioz, hitz hasieran <l> ager daiteke: llobo, lobo ordezkatuz. Eragin bera alderantziz ere gerta daiteke, mendebaleko leoieran galizieraren ezaugarriak agertzean.

Hiztegia

aldatu
  • Bo día / Bos días = Egun on.
  • Como te chamas? = Nola duzu izena?
  • Quérote / Ámote = Maite zaitut.
  • Desculpe = Barkatu.
  • Grazas = Eskerrik asko.
  • Benvido / Benvida = Ongi etorri.
  • Si = Bai.
  • Non = Ez.
  • Can = Txakur.
  • Avó /aˈbo/ = Aitona.
  • Periódico / Xornal = Egunkari.
  • Espello = Ispilu.
  • Terra = Lur.
  • Ceo = Zeru.
  • Auga = Ura.
  • Lume = Su.
  • Home = Gizon.
  • Muller = Emakume.
  • Xantar = Jan.
  • Grande = Handi.
  • Pequeno = Txiki.
  • Noite = Gau.
  • Día = Egun.
  • Morriña / saudade = Herrimin
  • Laranxa = Laranja

Erakunde ofizialak

aldatu

Hedabideak

aldatu

Literatura

aldatu

Erreferentziak

aldatu
  1. ↑ 53. araua - Munduko estatuetako hizkuntza ofizialak. Euskaltzaindia (Noiz kontsultatua: 2010-12-14).
  2. ↑ Galiziera Ethnologue-n (2008ko maiatzaren 19an ikusia)
  3. ↑ http://www.consellodacultura.org/mediateca/pubs.pdf/doc_en_galego.pdf
  4. ↑ https://web.archive.org/web/20100215032113/http://www.xunta.es/linguagalega/arquivos/PNL22x24_textointegro%29.pdf
  5. ↑ Jr., John H. Hall. (1989-08-26). «Beyond Knowing?» Science News 136 (9): 139.  doi:10.2307/3973872. ISSN 0036-8423. (Noiz kontsultatua: 2019-02-02).
  6. ↑ a b c (Gaztelaniaz) Ormazabal, Mikel; Vizoso, Sonia; Zafra, Ignacio; Bohórquez, Lucía. (2018-02-18). «Cuatro modelos educativos para la España plurilingüe» El País ISSN 1134-6582. (Noiz kontsultatua: 2019-02-22).
  7. ↑ a b (Gaztelaniaz) Lombao, David. «El gallego, ausente en el 95% de los centros de educación infantil de la Galicia urbana» eldiario.es (Noiz kontsultatua: 2019-02-22).
  8. ↑ (Gaztelaniaz) elEconomista.es. «El uso del gallego desciende en la generación Z - elEconomista.es» www.eleconomista.es (Noiz kontsultatua: 2019-02-01).
  9. ↑ (Gaztelaniaz) Capelo, Lara. (2017-02-21). «El gallego pierde terreno como lengua materna» Cadena SER (Noiz kontsultatua: 2019-02-01).

Ikus, gainera

aldatu

Kanpo estekak

aldatu
Hizkuntza honek bere Wikipedia du: Bisita ezazu.

Elkarte eta erakundeak

aldatu

Ekimenak

aldatu

Literatura

aldatu

Galiziatik kanpo

aldatu

Ikasteko

aldatu

Kanpo estekak

aldatu
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Galiziera&oldid=9637062"(e)tik eskuratuta