Aung San Suu Kyi

Aung San Suu Kyi

Aung San Suu Kyi (Bián-tiān-gí: ; 1945 nî 6 goe̍h 19 ji̍t chhut-sì ) sī Bián-tiān bîn-chú ūn-tōng siōng ū mia-siaⁿ ê thâu-lâng. I tī 1991 nî tit-tio̍h Nobel Hô-pêng Chióng, lí-iû sī i hoat-hui hui-po̍k-le̍k ê cheng-sîn, chhiú-toāⁿ cheng-chhú bîn-chú kap jîn-koân.

Lâi-le̍k

I tī Bián-tiān Rangoon chhut-sì, sī Bián-tiān ê kok-ka eng-hiông Aung San chiong-kun ê cha-bó·-kiáⁿ. I khì tī Liân-ha̍p Ông-kok ê Oxford Tāi-ha̍k liû-ha̍k, tī hia se̍k-sāi-tio̍h i bī-lâi ê ang-sài Michael Aris, āu--lâi ū 2 ê kiáⁿ. I mā ū tī Lûn-tun Tāi-ha̍k ê Tang-hong kap Hui-chiu Gián-kiù Ha̍k-īⁿ tha̍k-chheh.

1988 hit nî i tńg kò·-hiong khì chiàu-kò· phoà-pēⁿ ê lāu-bú. Bián-tiān ê kun-sū chèng-koân iōng po̍k-le̍k táⁿ-ap tng heng ê ke-thâu bîn-chú ūn-tōng. I hit nî liâu-lo̍h-khì chham-ka chèng-tī ūn-tōng. I sìn-gióng Mohandas Gandhi (Gân-tì) ê hui-po̍k-le̍k lí-liām, jīn-ûi bîn-chú, jîn-koân ūn-tōng sī Bián-tiān "tē-2-pái ūi kok-ka ê to̍k-li̍p piàⁿ-sì". I kiông-tiāu Bián-tiān kok-lāi ê cho̍k-kûn (bîn-cho̍k) tio̍h hô-kái. Hoán-tùi kun-sū chèng-koân ê bîn-chú-phài tī 1990 nî 5-goe̍h ê soán-kí toā sèng-lī, m̄-koh chèng-hú bô sêng-jīm kiat-kó. Kun-hong hi-bāng pàng i chhut-kok, m̄-koh i m̄-khéng.

Chū 1989 nî khai-sí, Bián-tiān ê kun-chèng-hú kā i koaiⁿ tī chhù--lìn, i toā-pō·-hūn ê sî-kan tī hia koè. 1995 nî 7 goe̍h, chèng-koân ún-chún i lī-khui m̄-koh kóng i it-tàn chhut-kok tō bô àn-sǹg beh hō͘ i tńg--lâi. 1997 nî ê sî-chūn in ang tio̍h gâm, m̄-koh chèng-koân kū-choat tǹg chhiam-chèng hō͘ i. In-ūi Aung San Suu Kyi kian-chhî lâu toà kok-lāi, kàu in ang koè-sin chìn-chêng (1999) i tō lóng bô ki-hoē kìⁿ choè-āu 1 bīn.

2000 nî 9 goe̍h chèng-koân koh-chài kā i tau-liû toà chhù. 2002 nî 5 goe̍h 6, Liân-ha̍p-kok pì-bi̍t kau-siap i ê chū-iû. Chèng-koân pàng i cháu, i oân-ná soan-pò͘ "kok-ka sin phah-phú-kng". Chóng--sī tī 5 goeh 30 i ê chhia-tui khì hō͘ chèng-koân chí-tō ê po̍k-bîn kong-kek, chin chē chi-chhî-chiá tio̍h-siong sí-bông. I hông ah khì siú-tō͘ ê Insein kaⁿ-ga̍k. 2003 nî 9 goe̍h i chhiú-su̍t chú-kiong, liáu-āu koh-chài hō͘ chèng-koân tau-liû.

2004 nî 3 goe̍h, Liân-ha̍p-kok ê te̍k-sài Razali Ismail ū kap i kìⁿ-bīn. Hit nî 5 goe̍h, Liân-ha̍p-kok ê (Working Group for Arbitrary Detention) iau-kiû chèng-koân pàng lâng.

2006 nî 5 goe̍h 20, chèng-koân ún-chún Liân-ha̍p-kok ê Ibrahim Gambari hām i kìⁿ-bīn. Pún-té i ê tâu-liû-kî àn-sǹg tī hit nî 5 goe̍h 27 kàu-kî, m̄-koh chèng-koân koh-chài kā i iân-kî.

Kok-ka Bîn-chú Tông-bêng tī 2015 nî soán-kí liáu-āu chiâⁿ chò sī choa̍t-tùi to-sò͘, Aung San Suu Kyi tè-bé tī 2016 nî 4 goe̍h khai-sí chò chóng-lí.

Siong-koan ê bûn-chiuⁿ

• Kok-ka Bîn-chú Tông-bêng

Goā-pō͘ liân-kiat

• Nobel Chióng sin-bûn-kó (Eng-bûn)