5 Νοεμβρίου 1961 – Θεομηνία στην Αθήνα.
Σαράντα τρείς νεκροί, εκατοντάδες τραυματίες
και 3.790 άστεγοι στους συνοικισμούς της
περιφέρειας, από τις καταρρακτώδεις βροχές.
Επιμέλεια, έρευνα της Σοφίας Ντρέκου
Νύχτα της Κυριακής 5 προς 6 Νοεμβρίου του 1961 έγινε η πλημμύρα με τα περισσότερα θύματα στην Αττική, η θεομηνία άφησε πίσω της 43 νεκρούς και περίπου 4.000 άστεγους, ενώ μετέτρεψε σε λίμνη το μεγαλύτερο μέρος της Αθήνας.
Η φονική πλημμύρα του 1961 στην Αθήνα
Μία από τις πιο τραγικές και καταστροφικές στιγμές της έζησε η Αθήνα τη νύχτα της 5ης προς την 6η Νοεμβρίου του 1961. Μια άγρια και παρατεταμένη νεροποντή, που ξέσπασε λίγο πριν από τα μεσάνυχτα, προκάλεσε έντονα πλημμυρικά φαινόμενα, που στοίχισαν τη ζωή σε 43 ανθρώπους, ενώ οι καταστροφές ήταν ανυπολόγιστες.
Η καταστροφική πλημμύρα συνέβη δύο ημέρες μετά την ορκωμοσία της νέας κυβέρνησης του Κωνσταντίνου Γ. Καραμανλή και μία βδομάδα μετά τις βουλευτικές εκλογές της 29ης Οκτωβρίου 1961, στις οποίες θριάμβευσε η ΕΡΕ, αλλά έμειναν στην ιστορία ως «εκλογές βίας και νοθείας». Ήδη, ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Γεώργιος Παπανδρέου, είχε αμφισβητήσει τη νομιμότητά της και προετοίμαζε το έδαφος για τον «ανένδοτο αγώνα».
Κι ενώ αυτό ήταν το πολιτικό κλίμα της εποχής, γύρω στις 11:30 το βράδυ της 5ης Νοεμβρίου άνοιξαν οι κρουνοί του ουρανού και μέσα σ' ένα τρίωρο η Αθήνα είχε μεταβληθεί σε μια απέραντη λιμνοθάλασσα. Τεράστιοι όγκοι νερού των ποταμών Κηφισού και Ιλισσού είχαν κατακλύσει τις Δυτικές και Βορειοδυτικές χαμηλές περιοχές της πρωτεύουσας.
Τεράστιες ζημιές προκλήθηκαν στις περιοχές Μπουρνάζι, Νέα Λιόσια, Νέα Σφαγεία (Ταύρος), Θησείο, Αιγάλεω, Μοσχάτο, Νέο Φάληρο, Νίκαια και Άγιος Ιωάννης Ρέντη. Στην οδό Πειραιώς το ύψος του νερού έφθασε τα δύο μέτρα και προκάλεσε την καταστροφή μιας γέφυρας. Στο κέντρο της Αθήνας πολλοί δρόμοι μεταβλήθηκαν σε ορμητικούς χειμάρρους, όπως η Σίνα, η Ομήρου, η Βουκουρεστίου, η Πατησίων, η Αλεξάνδρας και η Συγγρού.
Το αποτέλεσμα της θεομηνίας αυτής ήταν να πνιγούν 43 άνθρωποι, να τραυματισθούν γύρω στους 300, να καταρρεύσουν 400 σπίτια, να πλημμυρίσουν πάνω από 4.000 οικήματα και να μείνουν άστεγες πάνω από 500 οικογένειες. Ιδιαίτερα επλήγησαν οι λαϊκές συνοικίες και οι φτωχογειτονιές της λεγόμενης «Δυτικής Όχθης» (Μπουρνάζι, Ανθούπολη, Νέα Λιόσια), όπου καταμετρήθηκαν και τα περισσότερα θύματα. Σύμφωνα με το Υπουργείο Συγκοινωνιών και Δημοσίων Έργων, οι υλικές ζημίες που προκλήθηκαν ήταν οι μεγαλύτερες της τελευταίας πεντηκονταετίας.
Όπως είναι φυσικό, η αντιπολίτευση προσέθεσε ένα ακόμα επιχείρημα στην πολεμική της κατά της ΕΡΕ και προσωπικά κατά του Κωνσταντίνου Καραμανλή, που ήταν ήδη πέντε χρόνια πρωθυπουργός και «είχε αφήσει την Αθήνα έρμαιη στο έλεος των στοιχείων της φύσης, χωρίς στοιχειώδη αποχετευτικά και άλλα έργα υποδομής».
Από την πλευρά του, ο υπουργός Συγκοινωνιών και Δημοσίων έργων Σόλων Γκίκας, που επισκέφθηκε τις πληγείσες περιοχές, δήλωσε ότι οι κυβερνήσεις της ΕΡΕ «εξετελέσθησαν όσα ουδέποτε έργα» και επέρριψε τυχόν ευθύνες στις προηγούμενες κυβερνήσεις.
Ο μαύρος Νοέμβρης του 1961
Τη νύχτα της Κυριακής 5 προς 6 Νοεμβρίου του 1961 η Αθήνα έζησε μια τρομακτική θεομηνία που κράτησε πέντε ώρες, έναν κυκλώνα που άφησε πίσω του νεκρούς, τραυματίες, ερείπια και άστεγους.
Τρίτη 7 Νοεμβρίου 1961
Ο δυνατός άνεμος που φυσούσε από το πρωί της Κυριακής τη νύχτα δυνάμωσε. Τα μεσάνυχτα άρχισε να βρέχει ολοένα και πιο δυνατά και στις 3 το πρωί ξέσπασε η θύελλα. Καταρρακτώδης βροχή, χαλάζι σαν καρύδι, αστραπές, βροντές και ανεμοθύελλα. Ο θυελλώδης άνεμος παρέσερνε αντικείμενα από τα μπαλκόνια και τους δρόμους, ενώ το νερό έμπαινε ασυγκράτητο στα υπόγεια, αλλά και στα ισόγεια και στα ψηλότερα διαμερίσματα των πολυκατοικιών από τους φωταγωγούς, τα παράθυρα και τις μπαλκονόπορτες.
Τρίτη 7 Νοεμβρίου 1961
Στις 5 το πρωί ξέσπασε η τρίτη και σοβαρότερη καταιγίδα. Αυτό που για την κεντρική Αθήνα ήταν τρόμος, για τους συνοικισμούς και τις φτωχογειτονιές, όπου βασίλευε η παράγκα με στέγη από πισσόχαρτο, ήταν όλεθρος και θάνατος. Περιστέρι, Μπουρνάζι, Αιγάλεω, Σεπόλια, Λιόσια, Τζιτζιφιές, Νέα Σφαγεία, Ρέντης, Μοσχάτο, δεν έχει όνομα το μαρτύριο, η αγωνία και η απελπισία. Άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους όπως ήταν από τον ύπνο, σχεδόν γυμνοί και ξυπόλητοι. Από τα σπίτια ακούγονταν στριγκλιές «Βοήθεια, πνιγόμαστε».
Κάποιοι ανέβηκαν σε στέγες και ταράτσες και πέρασαν μ’ ένα μαδέρι σε άλλες ταράτσες μέχρι να φτάσουν σε κάποιο ψηλό σπίτι. Κάποιοι κρατήθηκαν από δέντρα για να μην τους πάρει το νερό. Πόσο ν’ αντέξουν; Κάποιοι κολύμπησαν. Το ποτάμι είχε φουσκώσει και παράσερνε στην ορμή του ανθρώπους, ζώα, οικοσκευές, εξοπλισμό καταστημάτων, περίπτερα, σπίτια ολόκληρα. Όταν τραβήχτηκαν τα νερά κάτω από τη λάσπη αποκαλύφθηκαν πτώματα, θεμέλια και δάπεδα σπιτιών χωρίς τοίχους, και οι ελπίδες μιας ζωής.
Νέα Λιόσια, συνοικισμός Ριμινιτών. Το νερό έπνιξε τα εφτά
μέλη της οικογένειας Ρίτση και διέλυσε εντελώς το σπίτι τους.
Το τσιμεντένιο δάπεδο είναι ό,τι απόμεινε από την κατοικία της οικογένειας Ρίτση.
Με βάρκες στους πλημμυρισμένους δρόμους.
Αγώνας για να σωθούν οι εγκλωβισμένοι.
Το νερό γκρέμισε τον τοίχο και παρέσυρε όλα τα πράγματα του σπιτιού.
Η στάθμη του νερού στον σιδηροδρομικό
σταθμό της Αθήνας και στον Ηλεκτρικό.
8 Νοεμβρίου 1961. Άστεγοι από το Μπουρνάζι όπου
στεγάζονται προσωρινά στον ναό του Αγίου Φανουρίου.
Σχεδόν 5000 άνθρωποι απόμειναν γυμνοί, με ρούχα που τους προμήθευσε η αστυνομία και η αμερικάνικη βοήθεια CEAR, χωρίς στέγη, χωρίς φαγητό, θρηνώντας κάποιον νεκρό ή αγωνιώντας για κάποιον αγνοούμενο και βρήκαν προσωρινό καταφύγιο σε σχολεία και εκκλησίες, να περιμένουν από τη φιλανθρωπία και την κρατική μέριμνα και τη φιλοστοργία της βασιλομήτωρος.
Η βασιλομήτωρ επισκέφθηκε τους άστεγους κι έκανε
την καταπληκτική διαπίστωση: «Χρειάζονται σπίτια!»
Η αστυνομική αυθαιρεσία, με βία και τρομοκρατία, εμπόδισε βουλευτές και δημοσιογράφους της αντιπολίτευσης να επισκεφθούν τους πλημμυροπαθείς για να μην γίνουν γνωστές οι άθλιες συνθήκες διαβίωσης των θυμάτων και διαψευστούν οι κυβερνητικές διακηρύξεις περί πλήρους περίθαλψης και μέτρων προστασίας.
9 Νοεμβρίου 1961
9 Νοεμβρίου 1961
Η ανάγκη τσακίζει τον άνθρωπο. Οι πλημμυροπαθείς, ανέστιοι, στοιβαγμένοι κατάχαμα και τυλιγμένοι με κουβέρτες, έπαιξαν το παιχνίδι της εξουσίας: «Εδώ ήλθαν και μας είδαν η βασίλισσά μας, ο πρωθυπουργός και ένα σωρό υπουργοί. Κάνουν ό,τι μπορούν. Μας έδωσαν από δύο κουβέρτες στον καθένα, από ένα δέμα και μας δίνουν ψωμί και συσσίτιο. Δεν έχουμε κανένα παράπονο».
Το κέντρο της Αθήνας και τα προάστια δεν έπαθαν καταστροφές, δεν θρήνησαν νεκρούς. Οι φτωχογειτονιές μαυροφόρεσαν. Το κράτος για μια ακόμα φορά αποδείχτηκε ανεπαρκές ως προς τα δημόσια έργα του και την κοινωνική πολιτική του. Δρόμοι και υπόνομοι;
Ανύπαρκτοι, παρ’ όλες τις ειδικές φορολογίες. Χωματόδρομοι και βόθροι. Στις γειτονιές με τις παράγκες υπήρχαν σπίτια που χτίστηκαν μέσα σε μια νύχτα για να στεγάσουν φτωχούς ανθρώπους. Το ενδιαφέρον του κράτους εξαντλούταν στις άδειες οικοδόμησης και στις άδειες κατεδάφισης.
Για τη στέγαση και την υγεία των πολιτών αρκέστηκε σε έργα βιτρίνας. Έκανε το καθήκον του χτίζοντας μερικές εργατικές κατοικίες και δίνοντας οικοδομικές ενισχύσεις.
Πολλά νοικοκυριά φωτίζονταν με λάμπες πετρελαίου και τραβούσαν νερό από το πηγάδι. Οι τουαλέτες ήταν παραπήγματα έξω από το σπίτι. Οι αρρώστιες θέριζαν. Ο μόχθος δεν έβρισκε ανταμοιβή και η φτώχεια βασίλευε.
12 Νοεμβρίου 1961
«Ζώνη της αθλιότητος» χαρακτήρισε τις φτωχογειτονιές κάποιος αρθρογράφος. «Η ζώνη των ταπεινών και καταφρονεμένων, εις την ψυχήν των οποίων φωλιάζει η παραλυτική εγκαρτέρησις ή το σκοτεινόν μίσος».
Αυτή ήταν η οριζόντια ζώνη της αθλιότητας μιας Αθήνας που το 1961 αριθμούσε λιγότερο από δύο εκατομμύρια κατοίκους. Την κάθετη ζώνη της αθλιότητας αποτελούσαν (και αποτελούν) τα υπόγεια των πολυκατοικιών. Υπόγεια υγρά και μουχλιασμένα όπου ο ήλιος και ο καθαρός αέρας δεν έμπαιναν ποτέ. Υπόγεια που δημιούργησε ο «πολιτισμός» των εργολάβων και πρόσθεσε στις τσέπες τους κάμποσες χιλιάδες λίρες. Υπόγεια που αγοράστηκαν για εκμετάλλευση –για να νοικιάζονται σε φτωχούς. Υπόγεια που για να φτάσει κανείς έπρεπε να κατέβει τις σκάλες της κόλασης και να περάσει από σκοτεινούς και δυσώδεις διαδρόμους με σωλήνες στην οροφή και ασθενικό ή ανύπαρκτο φωτισμό.
Υπάρχουν και σήμερα αυτά τα υπόγεια. Τα παράθυρά τους βλέπουν σε βρομερά πεζοδρόμια, τα μηχανάκια παρκάρουν και μαρσάρουν μπροστά τους. Κατοικούνται από ανθρώπους που στην ψυχή τους φωλιάζει όλο και λιγότερο η «παραλυτική εγκαρτέρηση» και περισσότερο το «σκοτεινό μίσος».
Οι μεγάλες πλημμύρες που έπληξαν
την Αττική τις τελευταίες δεκαετίες
Οι μεγάλες πλημμύρες που έπληξαν την Αττική τις τελευταίες δεκαετίες, καταστροφές που είχαν ανθρώπινα θύματα: 6 Νοεμβρίου 1961 με 40 θανάτους στο Ίλιον και Νοέμβριος του 1977 με 25 θανάτους.
Οι 14 πιο καταστροφικές πλημμύρες
26.10.1930: Καταστράφηκαν οικίες, πνίγηκαν οικόσιτα ζώα, καταστράφηκαν κτηνοτροφικές μονάδες. Πλημμύρισαν σπίτια σε Σεπόλια και Κολωνό.
6.11.1961: Κατέρρευσαν 400 οικίες, έμειναν άστεγες περισσότερες από 500 οικογένειες σε Μπουρνάζι, Ίλιον, Άγιο Φανούριο, Μυκονιάτικα. Πλημμύρισαν γύρω στα 4.000 σπίτια συνολικά στην Αττική.
2.11.1977: Παρασύρθηκαν δεκάδες οχήματα (172) και πλημμύρισαν εκατοντάδες υπόγεια και σπίτια σε Περιστέρι, Ίλιον, Ανθούπολη, Πετρούπολη. Στο Αιγάλεω οι χείμαρροι υπερχείλισαν σε 3 σημεία. Πλημμύρες σε σπίτια στο Δαφνί. Καταστροφή οδικού δικτύου στους οικισμούς Αγίου Νικολάου και Παλατιανής. Το Αιγάλεω κηρύχθηκε σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης. Σε ορισμένους δήμους καταστράφηκε το 15% των δρόμων. Οι ζημιές υπολογίστηκαν σε 150 εκατομμύρια δραχμές.
28.10.1978: Πλημμύρες σε υπόγεια και σπίτια σε Αγίους Αναργύρους.
7.10.1980: Πλημμύρισαν 13 καταστήματα και 18 οικίες σε Ίλιον, Πετρούπολη, Αγίους Αναργύρους, Ανθούπολη, Περιστέρι. Οι συνολικές ζημιές υπολογίστηκαν σε 1,25 εκατομμύριο δραχμές.
27.10.1980: Πλημμύρισαν υπόγεια, καταστήματα και οδικό δίκτυο σε Ίλιον, Καματερό.
27.10.1986: Πλημμύρες σε σπίτια, καταστήματα, σε Ίλιον, Περιστέρι.
12.11.1987: Πλημμύρισαν υπόγεια και υπερχείλισαν ρέματα σε Πετρούπολη, Περιστέρι, Άνω Λιόσια.
25.2.1988: Πλημμύρες σε σπίτια και καταστήματα σε Ίλιον, Περιστέρι, Πετρούπολη, Μπουρνάζι.
9.12.1989: Πλημμύρισαν σπίτια αποθήκες και υπόγεια σε Αγίους Αναργύρους. Προκλήθηκαν ζημιές στα δίκτυα ΟΤΕ και ΔΕΗ. Έγιναν καθιζήσεις.
21.10.1994: Παρασύρθηκαν αυτοκίνητα, καταστράφηκαν τμήματα του οδικού δικτύου γύρω από τον Ποδονίφτη, Κηφισό.
27.1.1996: Πλημμύρες σε σπίτια στη Δυτική Αττική.
8.7.2002: Πλημμύρισαν ισόγεια και υπόγεια οικιών και επιχειρήσεων στον Κηφισό.
24/10/2014: Μεγάλες ζημιές από πλημμύρα. Οι περιοχές που αντιμετώπισαν περισσότερα προβλήματα ήταν κυρίως στη Δυτική Αθήνα.
Από το 1961 έως σήμερα οι φονικές
πλημμύρες της Αττικής «χτύπησαν» Νοέμβρη
Όλες εκτός από μία εκδηλώθηκαν Νοέμβριο μήνα και άφησαν πίσω τους δεκάδες νεκρούς, κατεστραμμένες περιουσίες και πολλά αναπάντητα «γιατί» στα ερείπια.
Εκείνο το σχετικά κρύο βράδυ της 5ης Νοεμβρίου του 1961, τίποτε δεν προμήνυε τον Αρμαγεδώνα νερού που «χτύπησε» την Αθήνα, λίγο πριν τα μεσάνυχτα.
Οι ουρανοί άνοιξαν και έφταναν τρεις ώρες ακατάπαυστης νεροποντής για να μετατρέψουν την πρωτεύουσα, σε μια απέραντη λιμνοθάλασσα, με το νερό να διαλύει τα πάντα στο πέρασμά του.
Κηφισός και Ιλισσός δεν υπερχείλισαν απλά, αλλά έστειλαν τεράστιους υδάτινους όγκους να κατακλύσουν κυριολεκτικά τις Δυτικές και Βορειοδυτικές συνοικίες της Αθήνας.
Το Μπουρνάζι, τα Νέα Λιόσια, ο Ταύρος, το Θησείο, το Μοσχάτο, το Φάληρο, η Νίκαια, το Αιγάλεω και ο Ρέντης θύμιζαν ανοχύρωτο πολεμικό μέτωπο μετά από βομβαρδισμό.
Μοσχάτο
Τετρακόσια σπίτια κατέρρευσαν, σαράντα τρεις άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και πάνω από τριακόσιοι τραυματίσθηκαν, ενώ πλημμύρισαν πάνω από τέσσερις χιλιάδες κατοικίες και οικήματα.
Στην οδό Πειραιώς το ύψος του νερού ξεπέρασε τα δύο μέτρα και η ορμητικότητά του ήταν τέτοια που διέλυσε μια γέφυρα, την ίδια στιγμή που στην Αθήνα η λεωφόρος Αλεξάνδρας, η Πατησίων, η Βουκουρεστίου, η Σίνα, η Ομήρου αλλά και η Συγγρού είχαν μεταβληθεί σε ορμητικούς χειμάρρους
Στο Μπουρνάζι, την Ανθούπολη και τα Νέα Λιόσια καταμετρήθηκαν τα περισσότερα θύματα, ενώ περισσότερες από πεντακόσιες οικογένειες, έμειναν άστεγες.
Μοιραίες συμπτώσεις
Δεκάξι χρόνια μετά η Αθήνα δείχνει να έχει ξεχάσει για τα καλά την υπερκαταιγίδα του 1961 και τις τεράστιες καταστροφές.
Το ημερολόγιο δείχνει πάλι Νοέμβρη 2 του μήνα, όταν η πρωτεύουσα κλείνει δυστυχώς άλλο ένα ραντεβού θανάτου με την καιρική της ιστορία.
Στις επτά η ώρα το απόγευμα, οι κρουνοί του ουρανού ανοίγουν και -αρχικά πάνω από τα Νότια προάστια- και σε μια ώρα η βροχή πέφτει ασταμάτητα σε όλη την Αττική.
Λες και η μοίρα τα επιλέγει πάντα πρώτα στις καταστροφές, τα Δυτικά προάστια πλήττονται πρώτα από συνεχόμενες διακοπές ρεύματος και κατακλυσμιαία βροχόπτωση που συνδυάζεται με τρομακτικούς κεραυνούς.
Οι διακοπές στην ηλεκτροδότηση επηρεάζουν και άλλες περιοχές ενώ καταρρέει το σύστημα φωτεινής σηματοδότησης σχεδόν σε όλη την Αττική.
Οι δρόμοι που την δεδομένη ώρα παρουσιάζουν αυξημένη κίνηση, μπλοκάρουν και τα αυτοκίνητα μποτιλιαρίζονται, την στιγμή που το ύψος του νερού που πέφτει ανεβαίνει συνεχώς.
Μετά από μια ώρα η κατάσταση ξέφυγε εντελώς. Το ρεύμα κόβεται σταδιακά σε όλη σχεδόν την πόλη, το αεροδρόμιο του Ελληνικού κλείνει, τα δρομολόγια του ηλεκτρικού διακόπτονται, Κηφισός υπερχειλίζει ξανά και χειρουργεία διακόπτονται, ενώ καταρρέει μεγάλο μέρος του δικτύου επικοινωνιών του ΟΤΕ.
Ακολουθούν σκηνές χάους με ανθρώπους να έχουν ανέβει πάνω σε στάσεις λεωφορείων για να σωθούν, άλλους να αγκαλιάζουν κολώνες ενώ στιγμές αλλοφροσύνης εκτυλίσσονται στην Πέτρου Ράλλη, την Πειραιώς, την Χαμοστέρνας, την Ιερά Οδό και την Ποσειδώνος.
Ο θλιβερός τελικός απολογισμός είναι τριάντα επτά ανθρώπινες ζωές, χίλια εννιακόσια υπόγεια, σπίτια και καταστήματα πλημμυρισμένα, τεράστιες καταστροφές στους δρόμους και εκατόν εβδομήντα διαλυμένα οχήματα.
Ακολουθούν σκηνές χάους με ανθρώπους να έχουν ανέβει πάνω σε στάσεις λεωφορείων για να σωθούν, άλλους να αγκαλιάζουν κολώνες ενώ στιγμές αλλοφροσύνης εκτυλίσσονται στην Πέτρου Ράλλη, την Πειραιώς, την Χαμοστέρνας, την Ιερά Οδό και την Ποσειδώνος.
Ο θλιβερός τελικός απολογισμός είναι τριάντα επτά ανθρώπινες ζωές, χίλια εννιακόσια υπόγεια, σπίτια και καταστήματα πλημμυρισμένα, τεράστιες καταστροφές στους δρόμους και εκατόν εβδομήντα διαλυμένα οχήματα.
Εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ» 04-11-1977
Τόνοι νερού
Μια τέτοια υπερκαταιγίδα όπως την αποκαλούν οι μετεωρολόγοι θα χτυπήσει ξανά την Αθήνα δεκαεπτά χρόνια μετά από τον αξέχαστο Νοέμβρη του 1977, αυτή την φορά 21 Οκτώβριου.
Οι ουρανοί ανοίγουν στις 21 του μηνός και δεν λένε να κλείσουν για ώρες, σε μια ανοχύρωτη πόλη, η οποία δέχεται ξανά τόνους νερού στις συνοικίες της.
Το ρεύμα του Ποδονίφτη δεν αντέχει, υπερχειλίζει και τα ορμητικά νερά παρασέρνουν τα πάντα στο διάβα τους στη Νέα Ιωνία,τον Περισσό, τη Νέα Φιλαδέλφεια, τη Χαλκηδόνα, το Περιστέρι και το Αιγάλεω.
Ο Κηφισός Νοέμβρη του 1977, αυτή την φορά Οκτώβριο
Καταστρέφεται μεγάλος μέρος του αρχείου του κόμματος, αλλά και οι εγκαταστάσεις του σταθμού «902» και της «Τυποεκδοτικής».
Δεκαεπτά άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, δεκάδες σπίτια και εκατοντάδες αυτοκίνητα καταστράφηκαν ενώ κάποια προάστια μετατράπηκαν σε λίμνες.
Χρειάστηκαν μέρες για να επανέλθει η κανονικότητα στην πόλη, να αρχίσουν ξανά οι άνθρωποι να κάνουν ότι έκαναν και πριν, όμως τελικά ούτε αυτή η καταστροφή δεν στάθηκε αφορμή για να γίνει κάτι σε μια πόλη που χθες το βράδυ μετρούσε ήδη δεκαπέντε νεκρούς από τη θεομηνία που έπληξε τη Μάνδρα.
Τα Θλιμμένα Τραγούδια που «έφερε» η Πλημμύρα
Η ιστορία της Αττικής είναι συνυφασμένη με τις πλημμύρες που συντάραξαν κατά καιρούς τους κατοίκους της.
Η υπερχείλιση του Κηφισού και του Ιλισού αποτέλεσαν τις συχνότερες αιτίες τους, καθώς και η ορμητικότητα των ξεροπόταμων (χειμάρρων) που παράσερναν ότι έβρισκαν στο διάβα τους.
Περιουσίες και άνθρωποι χάθηκαν αλλά οι πλημμύρες παρ’ όλα τα περίφημα αντιπλημμυρικά έργα και τις εξαγγελίες των πολιτικών, επιμένουν να επανέρχονται και να εκφράζουν «την οργή της φύσης που εκδικείται» σύμφωνα με το εξοργιστικό κλισέ των δημοσιογράφων.
Τον Νοέμβριο του 1896,του 1899 του 1934, του 1961, του 1977 και του 1994 σημειώθηκαν οι πιο καταστροφικές πλημμύρες στην ευρύτερη περιοχή του λεκανοπεδίου, με τεράστιες υλικές καταστροφές και εκατοντάδες ανθρώπινες απώλειες.
Η πλημμύρα που σημειώθηκε στις 22 Νοεμβρίου του 1934 θεωρείται από τις μεγαλύτερες και έπληξε σφοδρά το Περιστέρι το Μοσχάτο, την Κοκκινιά, το Φάληρο και του Ρέντη.
Αυτόπτης μάρτυρας ήταν ο Μάρκος Βαμβακάρης ο οποίος και έγραψε το περίφημο τραγούδι «Η Πλημμύρα» που συγκλονίζει με την παραστατική περιγραφή της αγωνίας των ανθρώπων που παλεύουν για τη ζωή τους.
Δείτε: Ταξίμ Ζεϊμπέκικο του 1937 με τον Μάρκο Βαμβακάρη (βίντεο)
Βίντεο: Πλημμύρα - 1934. Τραγούδι του Μάρκου Βαμβακάρη για την πλημμύρα του 1934 στην Αττική σε Ζεϊμπέκικο καμηλιέρικο. Ηχογραφήθηκε στην Columbia το 1934. Ερμηνεύει ο ίδιος ο Μάρκος Βαμβακάρης μαζί με τη Μαρίτσα Πανδρά.
Θρύλοι του Ρεμπέτικου 7 Φεβ 2021 στις 11:20 π.μ.: Όταν το βράδυ ήταν βροχερό και περίεργο, ο Μάρκος φοβότανε να κοιμηθεί, μη τυχόν και ξεχειλίσει το ρέμα της Παλιάς Κοκκινιάς. Η φοβερή Σούδα, με τα κουνούπια και την ελονοσία της, που περνούσε δίπλα απ' το σπίτι. Με την πρώτη σταγόνα, μπαίναμε σε επιφυλακή, καθόμασταν και περιμέναμε το ξέσπασμα της φύσης, αναρωτιόμασταν τι άλλο θα ρίξει ο ουρανός στα κεφάλια μας και τρέμαμε στην ιδέα ότι μπορεί να χρειαζόταν ναι κόψουμε την πορεία του νερού με τσουβάλια και άμμο, για να μην πλημμυρίσουμε.
Έτρεμε ο Μάρκος μη γίνει καμιά μανούρα και σπάσει το ποτάμι, φύγει το νερό, μπεί μες στο σπίτι μας και μας πνίξει. Όλα τα σπίτια του συνοικισμού ήταν ανοχύρωτα και στις μεγάλες βροχές έμπαιναν οι λάσπες μέσα, της πουτάνας γινότανε, καταστροφή. Όταν ξεχείλιζε η Σούδα, τα νερά πλημμύριζαν όλους τους λασπόδρομους γύρω απ' το σπίτι μας. Την οδο Κρήνης, τη Σπάρτης, τη Θηβών, και έφταναν μέχρι κάτω χαμηλά, μαζεύονταν στην Αγια Σωτήρα.
Θυμάσαι τις τυρόπιτες που κόστιζαν ένα πενηνταράκι και τις κουβαλάγανε οι τυροπιτάδες, μέσα σε κάτι φορητές βιτρινούλες από γυαλί κι αλουμίνιο, που στην κάτω μεριά τους μπαίνανε τα αναμμένα κάρβουνα; Καθημερινώς έδιναν το παρών τους στην γειτονιά μου όλοι οι πεζοπόροι.
Ο κουλουράς, ο γανωτής, αυτός που ακόνιζε τα μαχαίρια, ο λούστρος, ο παλιατζής. Ότι γένναγε η σεζόν, το φέρνανε στις γειτονιές οι γυρολόγοι. Υπήρχαν πολλοί γυρολόγοι φουκαράδες, που άλλοι γυρνούσαν με τα πόδια, άλλοι με τις σούστες τους.
Αλίμονο, αν τους έβρισκε το ποτάμι, τους τα' παιρνε όλα και γινόταν χαμός. Τα βρίσκανε μετά εκεί που μαζευόντουσαν τα νερά.
Ύστερα από μια θεομηνία, ο Μάρκος έγραψε την «Πλημμύρα», ένα θρυλικό ζεϊμπέκικο. Έλεγε την αληθινή ιστορία μιας μάνας που έπεσε στα νερά για να σώσει το παιδί της που είχε σκαρφαλώσει σ ένα δέντρο...
Ο χείμαρρος τώρα λέγεται λεωφόρος Μπελογιάννη.
Στέλιος Βαμβακάρης.
Δείτε: Έφυγε ο σπουδαίος Στέλιος Βαμβακάρης [το Blues που συναντά το Ρεμπέτικο]
Πληροφορίες / Πηγές αντλήθηκαν από:
• Η φονική πλημμύρα του 1961 στην Αθήνα, sansimera.gr
• Ο μαύρος Νοέμβρης του 1961. tetysolou.wordpress.com
• Από το 1961 έως σήμερα οι φονικές πλημμύρες
της Αττικής «χτύπησαν» Νοέμβρη, protothema.gr
• Οι 14 πιο καταστροφικές πλημμύρες, thetoc.gr
• Τραγούδια που «έφερε» η πλημμύρα, ogdoo.gr
• Τα Βίντεο από www.YouTube, εταιρεία της Google.
• Πλημμύρα - 1934. Τραγούδι του Μάρκου Βαμβακάρη
της Αττικής «χτύπησαν» Νοέμβρη, protothema.gr
• Οι 14 πιο καταστροφικές πλημμύρες, thetoc.gr
• Τραγούδια που «έφερε» η πλημμύρα, ogdoo.gr
• Τα Βίντεο από www.YouTube, εταιρεία της Google.
• Πλημμύρα - 1934. Τραγούδι του Μάρκου Βαμβακάρη
Facebook Θρύλοι του Ρεμπέτικου, www.facebook.com
Ακούτε τα τραγούδια στα βίντεο:
ΠΛΗΜΜΥΡΑ, 1934, ΜΑΡΚΟΣ ΒΑΜΒΑΚΑΡΗΣ
Τραγούδι του Μάρκου για την πλημμύρα του 1934 στην Αττική,
Ζεϊμπέκικο καμηλιέρικο. Ηχογραφήθηκε το 1934. Ερμηνεύει
ο ίδιος μαζί με τη Μαρίτσα Πανδρά. Δίσκος Columbia DG 6057
PLIMMIRA, MARKOS VAMVAKARIS, MARITSA PANDRA
Για την ίδια πλημμύρα ο σημαντικός συνθέτης του ρεμπέτικου Σμυρνιός Σταύρος Παντελίδης (ή Λαδόπουλος) γράφει ένα επίσης εξαιρετικό τραγούδι με τίτλο «Η πλημμύρα στην Αθήνα» που ερμηνεύει ο κορυφαίος Στελλάκης Περπινιάδης. Το τραγούδι ηχογραφείται στην Columbia το 1934 και την ίδια χρονιά ηχογραφείται εκ νέου με την φωνή του Αθανάσιου Ευγενικού. www.ogdoo.gr
Καταστροφική πλημμύρα έπληξε Αθήνα & Πειραιά στις 22 Νοεμβρίου του 1934 με επτά νεκρούς, γράφτηκαν δύο τραγούδια που αποτυπώνουν το γεγονός. Το ένα είναι αυτό που ακούμε και ξανακυκλοφόρησε την ίδια χρονιά και με τον Θανάση Ευγενικό.
🎸 Μες στην Αθήνα, βρε παιδιά, αχ, έγινε πλημμύρα,
που πνίγηκαν πολλές ψυχές, που ‘χαν κακή τη μοίρα.
Kλαυθμοί, φωνές και οδυρμοί τον κόσμο εχαλούσαν,
βοήθεια φωνάζανε για να σωθούν ζητούσαν.
Αδίκως εφωνάζανε, κανείς δεν ημπορούσε,
ο Ιλισσός κι ο Κηφισός τον κόσμο εχαλούσε.
Την άλλη μέρα, αχ, το πρωΐ εμάζευαν πνιγμένους,
γέρους, κορίτσια, αχ και παιδιά, αδικοσκοτωμένους.
Στον Αϊ-Σάββα πνίγηκε μια δακτυλογράφος,
στο Περιστέρι, αχ και στο Φάληρο τους έκλεισε ο τάφος.
Αχ, τι κακό ήταν αυτό μεγάλη τρικυμία,
στους δρόμους έμειναν πολλοί κι είναι σ’ απελπισία.
Το τραγούδι του Μάρκου Βαμβακάρη ''Η Πλημμύρα''
Διασκευασμένο από τον εξαιρετικό Γιάννη Αγγελάκα
Βίντεο: Ο Γιάννης Αγγελάκας και ο Νίκος Βελιώτης επιστρέφουν σαν μοναχικοί μαδημένοι λύκοι. Οι δυο τους μόνοι πάνω στο πάλκο θα παρουσιάζουν παλιά και νέα τραγούδια από τις «Ανάσες Των Λύκων» και το «Πότε Θα Φτάσουμε Εδώ» και καινούργιες διασκευές ρεμπέτικων, λαϊκών και ροκ τραγουδιών με όσο θόρυβο χρειάζεται. Βασιλικό Θέατρο (Θεσσαλονίκη), Παρασκευή 19 Ιανουαρίου 2018.
Van Gel Span: Αποτελεί τραγική ειρωνεία ότι η πλημμύρα συνέβη 2 ημέρες μετά την ορκωμοσία της κυβέρνησης μετά τις εκλογές βίας και νοθείας της 29ης Οκτωβρίου 1961, στις οποίες ψηφήσαν και... τα δένδρα (οι εκλογικοί κατάλογοι εμπλουτίστηκαν με νέους ψηφοφόρους ανυπόστατους όπως γυναίκες με μικρά ονόματα κατά προτίμηση φυτών: Κερασία, Λεμονιά, Τριανταφυλλιά). Η φύση ανέλαβε να... τα ποτίσει καθ' υπερβολήν σε βάρος ωστόσο υπαρκτών ανθρώπων!! 7 Νοε 2022
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου