Niels Bohr

(e 1925)

e 1945

Niels Bohr a skepyî e 1885. Il a morou e 1962.

C' esteut on fizicyin Daenwès.

Il est rindjî å limero 100 des djins les pus inflouwinnes di l' Istwere dins l' djivêye Michael Hart.

Ouve

Il a yeu s' doctorat a Copenågue l' an 1911. Après, il ala studyî e l' Inglutere avou Joseph John Thomson, li ci k' aveut discovrou les electrons.

Lu-minme a-st atåvlé on modele di l' atôme ki rshonne å tournaedje des planetes åtoû do solo.

Ci modele la esteut atuzlé po l' atôme d' idrodjinne. Avou ene fôrmule matematike, Bohr parvineut a mostrer les longueur di wache (coleurs do speke) del loumire ki vneut foû d' l' idrodjinne cwand il esteut tchåfé pår. Sacwants sincieus avanciveus, inte di zels Albert Einstein, clatchît des mwins divant l' teyoreye Bohr. Ci-ci endè rascoda li Pris Nobel l' an 1922.

Ladsu, i rivna e Daenmåtche ey askepyî èn institut ki poite ès no. Gn ava la des grands sincieus k' i vnît studyî. Mins sacwants did zels veyît bén ki l' modele Bohr n' aléve nén po les atômes pus pezants, avou dipus d' èn electron (l' atôme d' idrodjinne n' end a k' onk). Bohr ricnoxha sûteymint ki s' teyoreye diveut co esse amidrêye, et bate divize avou les ôtes fizicyins, inte di zels Erwin Schrödinguer. Portant, i n' parvina nén a ratuzler on modele k' aléve po ttafwait.

Tins del guere di 40, Niels Bohr diva-st efure e l' Amerike. I s' meta dins les rangs po bouter sol diswalpaedje del bombe atomike.

Après l' guere, i rivna a Copenågue et dmorer l' tchîf di si institut disca s' moirt e 1962.

Tote si veye, on djha d' lu ki c' esteut èn ome di boune resconte, nén grandiveus mågré ses tites.