Xung đột liên Triều

Xung đột liên Triều
	Một phần của Chiến tranh Lạnh (cho đến năm 1991)
	; Khu phi quân sự Triều Tiên, nhìn từ phía bắc
Thời gian	9 tháng 9 năm 1948 – nay ; (76 năm, 1 tháng, 4 tuần và 1 ngày)
Địa điểm	Triều Tiên
Tình trạng	Chia cắt Triều Tiên Chiến tranh Triều Tiên diễn ra từ năm 1950 đến 1953; Ký kết Hiệp định đình chiến Triều Tiên năm 1953; Bắc Triều Tiên tiến hành chương trình hạt nhân; Ký kết Tuyên bố Bàn Môn Điếm năm 2018; Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump và nhà lãnh đạo Bắc Triều Tiên ký Tuyên bố chung tại Hội nghị thượng đỉnh Singapore 2018;
Thay đổi; lãnh thổ	Bán đảo Triều Tiên bị Mỹ và Liên Xô chia cắt thành 2 miền sau khi Nhật Bản đầu hàng Đồng minh 2 quốc gia độc lập là CHDCND Triều Tiên và Hàn Quốc ra đời ở 2 miền bán đảo với ranh giới có sẵn là vĩ tuyến 38 vào năm 1948; Thành lập Khu phi quân sự Triều Tiên làm ranh giới chính thức chia cắt 2 miền bán đảo Triều Tiên vào năm 1953;
Tham chiến
Hàn Quốc Hỗ trợ: Liên Hợp Quốc; Hoa Kỳ; Anh Quốc; Thổ Nhĩ Kỳ; Liên minh châu Âu; NATO; Na Uy; Úc; Canada; Israel; Nhật Bản; New Zealand;	CHDCND Triều Tiên Hỗ trợ: Trung Quốc; Liên Xô (đến năm 1991); Nga; Cuba; Iran; Palestine; Syria; Venezuela;
Chỉ huy và lãnh đạo
Yoon Suk-yeol; (2022–); Joe Biden; (2021–) Trước đây Moon Jae-in; (2017–22) ; Park Geun-hye; (2013–17) ; Lee Myung-bak; (2008–13) ; Roh Moo-hyun; (2003–08) ; Kim Dae-jung; (1998–2003) ; Kim Young-sam; (1993–98) ; Roh Tae-woo; (1988–93) ; Chun Doo-hwan; (1980–88) ; Choi Kyu-hah; (1979–80) ; Park Chung-hee; (1961–79) ; Yun Bo-seon; (1960–61) ; Syngman Rhee; (1948–60) ; Donald Trump; (2017–21) ; Barack Obama; (2009–17) ; George W. Bush; (2001–09) ; Bill Clinton; (1993–2001) ; George H. W. Bush; (1989–93) ; Ronald Reagan; (1981–89) ; Jimmy Carter; (1977–81) ; Gerald Ford; (1974–77) ; Richard Nixon; (1969–74) ; Lyndon B. Johnson; (1963–69) ; John F. Kennedy; (1961–63) ; Dwight D. Eisenhower; (1953–61) ; Harry S. Truman; (1945–53) ;	Kim Jong-un; (2011–); Tập Cận Bình; (2012–); Vladimir Putin; (2000–08; 2012–) Trước đây Kim Jong-il; (1994–2011) ; Kim Il-sung; (1948–94) ; Hồ Cẩm Đào; (2002–12) ; Giang Trạch Dân; (1989–2002) ; Đặng Tiểu Bình; (1978–89) ; Hoa Quốc Phong; (1976–78) ; Mao Trạch Đông; (1949–76) ; Dmitry Medvedev; (2008–12) ; Mikhail Gorbachev; (1985–90) ; Konstantin Chernenko; (1984–85) ; Yuri Andropov; (1982–84) ; Leonid Brezhnev; (1964–82) ; Nikita Khrushchev; (1953–64) ; Georgy Malenkov; (1953) ; Joseph Stalin; (1945–53) ;

Xung đột liên Triều dựa trên sự mâu thuẫn trong quan điểm chính trị giữa Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên ở phía Bắc và Đại Hàn Dân Quốc ở phía Nam, cả hai đều luôn tuyên bố mình là chính phủ hợp pháp duy nhất của toàn bộ bán đảo Triều Tiên trong hiến pháp của mình. Trong thời kỳ chiến tranh Lạnh, CHDCND Triều Tiên được Liên bang Xô viết, Trung Quốc và Khối các quốc gia Xã hội chủ nghĩa hậu thuẫn, Hàn Quốc được Hoa Kỳ và các quốc gia đồng minh ủng hộ. Sự phân chia Triều Tiên bởi hai cường quốc xảy ra vào giai đoạn cuối của Thế chiến II, những căng thẳng bùng nổ sau đó dẫn đến chiến tranh Triều Tiên năm 1950. Khi nội chiến kết thúc, bán đảo Triều Tiên bị tàn phá, chia cắt vĩnh viễn. Trong những năm sau chiến tranh, Triều Tiên và Hàn Quốc tiếp tục những cuộc xung đột quân sự - chính trị nhỏ lẻ, kéo dài cho đến tận ngày nay, còn Hoa Kỳ tiếp tục duy trì sự hiện diện quân sự để hỗ trợ đồng minh Hàn Quốc theo Hiệp ước quốc phòng Hàn-Mỹ. Năm 1997, Tổng thống Hoa Kỳ Bill Clinton đã mô tả sự phân chia của Triều Tiên là "sự phân chia cuối cùng của chiến tranh Lạnh".^[1] Năm 2002, Tổng thống George W. Bush liệt Bắc Triều Tiên vào "Trục ma quỷ" – cùng với Iraq (dưới thời Tổng thống Saddam Hussein) và Iran.^[2]^[3] Đối mặt với sự thù địch, cô lập ngày càng tăng trên trường quốc tế, Bắc Triều Tiên quyết tâm theo đuổi phát triển vũ khí hạt nhân.

Vào năm 2018, các đại diện của CHDCND Triều Tiên, Hàn Quốc và Hoa Kỳ, đã tổ chức một loạt các hội nghị thượng đỉnh, hứa hẹn kỷ nguyên hòa bình lâu dài cho bán đảo đồng thời giải trừ vũ khí hạt nhân.

Bối cảnh

Triều Tiên bị đế quốc Nhật Bản sáp nhập vào năm 1910. Trong những thập kỷ sau Nhật Bản chiếm đóng Triều Tiên, các nhóm dân tộc chủ nghĩa và cấp tiến nổi lên, chủ yếu là lưu vong, để đấu tranh giành độc lập. Bị phân tán trong triển vọng và cách tiếp cận của họ, các nhóm này không đoàn kết trong một phong trào dân tộc.^[4]^[5] Có trụ sở ở Trung Quốc, Chính phủ lưu vong Triều Tiên được lập vào năm 1919 vì Cách mạng 1 tháng 3 song chưa được công nhận lớn.^[6] Nhiều nhà lãnh đạo kích động sự độc lập của Hàn Quốc bao gồm người được đào tạo tại Hoa Kỳ có xu hướng bảo thủ Syngman Rhee đã vận động chính phủ Mỹ, và nhà lãnh đạo phe Cộng sản Kim Il-sung, người đã chiến đấu chống lại người Nhật từ nước láng giềng Mãn Châu (Trung Quốc) ở phía bắc Triều Tiên.^[7]

Theo sự chấm dứt sự chiếm đóng bán đảo này vào ngày 2 tháng 9 năm 1945, nhiều người Triều Tiên cao cấp bị buộc tội cộng tác với chủ nghĩa đế quốc Nhật Bản.^[8] Một cuộc đấu tranh mãnh liệt và đẫm máu giữa các nhân vật và các nhóm chính trị khác nhau đang hướng đến Triều Tiên sau đó.^[9]

Phân chia Triều Tiên

Vào ngày 9 tháng 8 năm 1945, trong những ngày cuối của thế chiến II, Liên Xô đã tuyên chiến với Nhật Bản và tiến vào Hàn Quốc theo yêu cầu của Hoa Kỳ. Mặc dù tuyên bố chiến tranh của Liên Xô đã được đồng ý bởi các đồng minh tại Hội nghị Yalta, chính phủ Mỹ đã đồng ý với chính phủ Nga trước đó rằng sự tiến bộ của Liên Xô sẽ dừng lại ở vĩ tuyến 38, mà nó đã làm. Các lực lượng chính phủ Hoa Kỳ đã đến một vài tuần sau đó và chiếm khu vực phía nam vĩ tuyến 38, bao gồm thủ đô Seoul. Điều này được đưa vào Tổng Lệnh 1 cho các lực lượng Nhật Bản sau khi Nhật Bản đầu hàng vào ngày 15 tháng 8. Vào ngày 24 tháng 8, Hồng quân tiến vào Bình Nhưỡng và thành lập một chính phủ quân sự ở phía bắc vĩ tuyến 38. Các lực lượng Mỹ đổ bộ vào miền Nam vào ngày 8 tháng Chín và thành lập Chính phủ Quân đội Quân đội Hoa Kỳ tại Hàn Quốc. Chính phủ Mỹ đã không tham khảo ý kiến hoặc yêu cầu sự cho phép của người dân Hàn Quốc hoặc đại diện của họ để thực hiện bộ phận này của đất nước. Sự phân chia bán đảo Triều Tiên của Hoa Kỳ và Nga sẽ thiết lập giai đoạn cho cuộc nội chiến vào năm 1950.

Căng thẳng và hạ nhiệt căng thẳng

Vào đầu năm 2017, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã từ bỏ chính sách "kiên nhẫn chiến lược" gắn liền với chính quyền Obama trước đó. Cuối năm, Moon Jae-in được bầu làm Tổng thống Hàn Quốc với lời hứa quay trở lại chính sách Ánh Dương.^[10]

Vào ngày 4 tháng 7 năm 2017, Triều Tiên đã thực hiện thành công thử nghiệm đầu tiên về tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM), có tên Hwasong-14.^[11] Nó đã tiến hành một thử nghiệm khác vào ngày 28 tháng 7.^[12] Vào ngày 5 tháng 8 năm 2017, Liên Hợp Quốc đã áp dụng các biện pháp trừng phạt bổ sung đã được đáp ứng với sự thách thức từ chính phủ CHDCND Triều Tiên.^[13] Sau các biện pháp trừng phạt, Trump cảnh báo rằng các mối đe dọa hạt nhân của Triều Tiên "sẽ được đáp ứng với hỏa lực, giận dữ và thẳng thắn, những điều mà thế giới chưa bao giờ thấy trước đây". Đáp lại, Triều Tiên thông báo rằng họ đang xem xét một thử nghiệm tên lửa trong đó các tên lửa sẽ hạ cánh gần lãnh thổ Guam.^[14]^[15] của Hoa Kỳ. Vào ngày 29 tháng 8, Triều Tiên bắn một tên lửa khác.^[16] Những ngày sau đó với căng thẳng vẫn còn cao, Triều Tiên tiến hành thử nghiệm hạt nhân thứ sáu của họ vào ngày 3 tháng 9.^[17] Cuộc kiểm tra đã được đáp ứng với sự lên án quốc tế và dẫn đến các biện pháp trừng phạt kinh tế hơn nữa được thực hiện đối với Triều Tiên.^[18] Chỉ hơn hai tuần sau lần thử nghiệm trước đó, Triều Tiên phóng thêm một tên lửa khác.^[19] Vào ngày 28 tháng 11, Triều Tiên đã phóng thêm một tên lửa khác, theo các nhà phân tích, có khả năng đạt được bất cứ nơi nào tại Hoa Kỳ.^[20] Kết quả thử nghiệm đã khiến Liên Hợp Quốc đưa ra các biện pháp trừng phạt hơn nữa đối với đất nước.^[21]

Vào tháng 1 năm 2018, Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao Vancouver về an ninh và ổn định trên bán đảo Triều Tiên được đồng tổ chức bởi Canada và Hoa Kỳ về các cách tăng cường hiệu quả của các lệnh trừng phạt đối với Triều Tiên ^[22] Các đồng chủ tịch (Bộ trưởng Ngoại giao Canada Freeland và Bộ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ) đã đưa ra một bản tóm tắt nhấn mạnh tính cấp thiết của việc thuyết phục Triều Tiên triệt tiêu và nhấn mạnh sự cần thiết phải xử phạt để tạo điều kiện cho một giải pháp ngoại giao.^[23]

Khi Kim Jong-un đề xuất tham gia Thế vận hội mùa đông 2018 tại Hàn Quốc vào năm mới, đường dây nóng Seoul-Pyongyang đã mở cửa trở lại sau gần hai năm.^[24] Vào tháng 2, Triều Tiên đã gửi một phái đoàn cấp cao chưa từng có đến Thế vận hội, đứng đầu là Kim Yo-jong, em gái của Kim Jong-un, và Chủ tịch Kim Yong-nam, đã thông qua lời mời tới Tổng thống Moon thăm miền Bắc.^[25] Kim Jong-un và Moon gặp nhau tại Khu vực an ninh chung vào ngày 27 tháng 4, nơi họ thông báo rằng chính phủ của họ sẽ làm việc hướng tới bán đảo Triều Tiên bị hủy diệt và chính thức hóa hòa bình giữa Bắc và Nam Triều Tiên.^[26] Vào ngày 12 tháng 6, Kim gặp Donald Trump tại một hội nghị thượng đỉnh ở Singapore và ký một tuyên bố, khẳng định cam kết tương tự.^[27] Trump tuyên bố rằng ông sẽ dừng các cuộc tập trận quân sự với Hàn Quốc và báo trước hoàn toàn rút quân Mỹ.^[28] Vào tháng 9, tại một hội nghị thượng đỉnh với Mặt trăng ở Bình Nhưỡng, Kim đã đồng ý tháo dỡ các cơ sở vũ khí hạt nhân của Triều Tiên nếu Hoa Kỳ có hành động đối ứng. Hai chính phủ cũng thông báo rằng họ sẽ thiết lập vùng đệm trên biên giới của họ để ngăn chặn xung đột.^[29]

Xem thêm

Tham khảo

^ Hyung Gu Lynn (2007). Bipolar Orders: The Two Koreas since 1989. Zed Books. tr. 3.
^ Cumings, Bruce (2005). Korea's Place in the Sun: A Modern History. New York: W. W. Norton & Company. tr. 504. ISBN 0-393-32702-7.
^ Bluth, Christoph (2008). Korea. Cambridge: Polity Press. tr. 112. ISBN 978-07456-3357-2.
^ Buzo, Adrian (2002). The Making of Modern Korea. London: Routledge. tr. 31–37. ISBN 0-415-23749-1.
^ Cumings, Bruce (2005). Korea's Place in the Sun: A Modern History. New York: W. W. Norton & Company. tr. 156–60. ISBN 0-393-32702-7.
^ Cumings, Bruce (2005). Korea's Place in the Sun: A Modern History. New York: W. W. Norton & Company. tr. 159–60. ISBN 0-393-32702-7.
^ Buzo, Adrian (2002). The Making of Modern Korea. London: Routledge. tr. 35–36, 46–47. ISBN 0-415-23749-1.
^ Buzo, Adrian (2002). The Making of Modern Korea. London: Routledge. tr. 48–49. ISBN 0-415-23749-1.
^ Robinson, Michael E (2007). Korea's Twentieth-Century Odyssey. Honolulu: University of Hawaii Press. tr. 103. ISBN 978-0-8248-3174-5.
^ “South Korea's likely next president warns the U.S. not to meddle in its democracy”. Washington Post.
^ Choe, Sang-hun (ngày 4 tháng 7 năm 2017). “North Korea Claims Success in Long-Range Missile Test”. The New York Times. New York. Lưu trữ bản gốc ngày 4 tháng 7 năm 2017. Truy cập ngày 4 tháng 7 năm 2017.
^ Choe, Sang-hun; Sullivan, Eileen (ngày 28 tháng 7 năm 2017). “North Korea Launches Ballistic Missile, the Pentagon Says”. The New York Times. New York. Lưu trữ bản gốc ngày 28 tháng 7 năm 2017. Truy cập ngày 28 tháng 7 năm 2017.
^ “North Korea vows to retaliate against US over sanctions”. BBC News. Lưu trữ bản gốc ngày 10 tháng 8 năm 2017.
^ “North Korea considering firing missiles at Guam, per state media”. ngày 8 tháng 8 năm 2017. Lưu trữ bản gốc ngày 8 tháng 8 năm 2017.
^ “Atom: Nordkorea legt detaillierten Plan für Raketenangriff Richtung Guam vor - WELT”. DIE WELT. Lưu trữ bản gốc ngày 12 tháng 10 năm 2017. Truy cập ngày 10 tháng 8 năm 2017.
^ “Kim 'Guided' North Korean Missile Test”. skynews.com.au. ngày 30 tháng 8 năm 2017. Bản gốc lưu trữ ngày 29 tháng 8 năm 2017. Truy cập ngày 28 tháng 9 năm 2018. Đã định rõ hơn một tham số trong |archiveurl= và |archive-url= (trợ giúp)
^ Collins, Pádraig (ngày 3 tháng 9 năm 2017). “North Korea nuclear test: what we know so far”. The Guardian. Lưu trữ bản gốc ngày 3 tháng 9 năm 2017. Truy cập ngày 4 tháng 9 năm 2017.
^ McGeough, Paul (ngày 12 tháng 9 năm 2017). “North Korea: Sanctions tighten screws on regime but China, Russia get their way”. The Sydney Morning Herald. Lưu trữ bản gốc ngày 12 tháng 9 năm 2017. Truy cập ngày 13 tháng 9 năm 2017.
^ “Pyongyang fires missile through Japan's airspace into Pacific Ocean”. RT International. Lưu trữ bản gốc ngày 14 tháng 9 năm 2017. Truy cập ngày 15 tháng 9 năm 2017.
^ North Korea’s Longest Missile Test Yet Lưu trữ 2017-11-28 tại Wayback Machine, David Wright, All Things Nuclear, Union of Concerned Scientists.
^ “Security Council Tightens Sanctions on Democratic People's Republic of Korea, Unanimously Adopting Resolution 2397 (2017)”. United Nations. ngày 22 tháng 12 năm 2017. Lưu trữ bản gốc ngày 24 tháng 12 năm 2017. Truy cập ngày 24 tháng 12 năm 2017.
^ “Canada and United States to co-host Vancouver Foreign Ministers' Meeting on Security and Stability on Korean Peninsula”. Global Affairs Canada. Office of the Minister of Foreign Affairs. Lưu trữ bản gốc ngày 6 tháng 1 năm 2018. Truy cập ngày 6 tháng 1 năm 2018.
^ Co-chairs’ summary of the Vancouver Foreign Ministers’ Meeting on Security and Stability on the Korean Peninsula Lưu trữ 2018-01-27 tại Wayback Machine, ngày 16 tháng 1 năm 2018.
^ Kim, Hyung-Jin (ngày 3 tháng 1 năm 2018). “North Korea reopens cross-border communication channel with South Korea”. Chicago Tribune. AP. Lưu trữ bản gốc ngày 4 tháng 1 năm 2018. Truy cập ngày 5 tháng 1 năm 2018.
^ Ji, Dagyum (ngày 12 tháng 2 năm 2018). “Delegation visit shows N. Korea can take "drastic" steps to improve relations: MOU”. NK News.
^ “Kim, Moon declare end of Korean War”. NHK World. ngày 27 tháng 4 năm 2018. Bản gốc lưu trữ ngày 28 tháng 4 năm 2018. Truy cập ngày 27 tháng 4 năm 2018.
^ Rosenfeld, Everett (ngày 12 tháng 6 năm 2018). “Document signed by Trump and Kim includes four main elements related to 'peace regime'”. CNBC. Truy cập ngày 12 tháng 6 năm 2018.
^ Cloud, David S. (ngày 12 tháng 6 năm 2018). “Trump's decision to halt military exercises with South Korea leaves Pentagon and allies nervous”. Los Angeles Times. Truy cập ngày 12 tháng 6 năm 2018.
^ “North Korea agrees to dismantle nuclear complex if United States takes reciprocal action, South says”. ABC. ngày 19 tháng 9 năm 2019.

[1] Hyung Gu Lynn (2007). Bipolar Orders: The Two Koreas since 1989. Zed Books. tr. 3.

[auto-2] Cumings, Bruce (2005). Korea's Place in the Sun: A Modern History. New York: W. W. Norton & Company. tr. 504. ISBN 0-393-32702-7.

[auto1-3] Bluth, Christoph (2008). Korea. Cambridge: Polity Press. tr. 112. ISBN 978-07456-3357-2.

[4] Buzo, Adrian (2002). The Making of Modern Korea. London: Routledge. tr. 31–37. ISBN 0-415-23749-1.

[5] Cumings, Bruce (2005). Korea's Place in the Sun: A Modern History. New York: W. W. Norton & Company. tr. 156–60. ISBN 0-393-32702-7.

[6] Cumings, Bruce (2005). Korea's Place in the Sun: A Modern History. New York: W. W. Norton & Company. tr. 159–60. ISBN 0-393-32702-7.

[7] Buzo, Adrian (2002). The Making of Modern Korea. London: Routledge. tr. 35–36, 46–47. ISBN 0-415-23749-1.

[8] Buzo, Adrian (2002). The Making of Modern Korea. London: Routledge. tr. 48–49. ISBN 0-415-23749-1.

[auto2-9] Robinson, Michael E (2007). Korea's Twentieth-Century Odyssey. Honolulu: University of Hawaii Press. tr. 103. ISBN 978-0-8248-3174-5.

[10] “South Korea's likely next president warns the U.S. not to meddle in its democracy”. Washington Post.

[NYT_July_4-11] Choe, Sang-hun (ngày 4 tháng 7 năm 2017). “North Korea Claims Success in Long-Range Missile Test”. The New York Times. New York. Lưu trữ bản gốc ngày 4 tháng 7 năm 2017. Truy cập ngày 4 tháng 7 năm 2017.

[NYT_Jul_29-12] Choe, Sang-hun; Sullivan, Eileen (ngày 28 tháng 7 năm 2017). “North Korea Launches Ballistic Missile, the Pentagon Says”. The New York Times. New York. Lưu trữ bản gốc ngày 28 tháng 7 năm 2017. Truy cập ngày 28 tháng 7 năm 2017.

[13] “North Korea vows to retaliate against US over sanctions”. BBC News. Lưu trữ bản gốc ngày 10 tháng 8 năm 2017.

[14] “North Korea considering firing missiles at Guam, per state media”. ngày 8 tháng 8 năm 2017. Lưu trữ bản gốc ngày 8 tháng 8 năm 2017.

[15] “Atom: Nordkorea legt detaillierten Plan für Raketenangriff Richtung Guam vor - WELT”. DIE WELT. Lưu trữ bản gốc ngày 12 tháng 10 năm 2017. Truy cập ngày 10 tháng 8 năm 2017.

[16] “Kim 'Guided' North Korean Missile Test”. skynews.com.au. ngày 30 tháng 8 năm 2017. Bản gốc lưu trữ ngày 29 tháng 8 năm 2017. Truy cập ngày 28 tháng 9 năm 2018. Đã định rõ hơn một tham số trong |archiveurl= và |archive-url= (trợ giúp)

[17] Collins, Pádraig (ngày 3 tháng 9 năm 2017). “North Korea nuclear test: what we know so far”. The Guardian. Lưu trữ bản gốc ngày 3 tháng 9 năm 2017. Truy cập ngày 4 tháng 9 năm 2017.

[18] McGeough, Paul (ngày 12 tháng 9 năm 2017). “North Korea: Sanctions tighten screws on regime but China, Russia get their way”. The Sydney Morning Herald. Lưu trữ bản gốc ngày 12 tháng 9 năm 2017. Truy cập ngày 13 tháng 9 năm 2017.

[RT1-19] “Pyongyang fires missile through Japan's airspace into Pacific Ocean”. RT International. Lưu trữ bản gốc ngày 14 tháng 9 năm 2017. Truy cập ngày 15 tháng 9 năm 2017.

[20] North Korea’s Longest Missile Test Yet Lưu trữ 2017-11-28 tại Wayback Machine, David Wright, All Things Nuclear, Union of Concerned Scientists.

[un-21] “Security Council Tightens Sanctions on Democratic People's Republic of Korea, Unanimously Adopting Resolution 2397 (2017)”. United Nations. ngày 22 tháng 12 năm 2017. Lưu trữ bản gốc ngày 24 tháng 12 năm 2017. Truy cập ngày 24 tháng 12 năm 2017.

[Global_Affairs_Canada_page-22] “Canada and United States to co-host Vancouver Foreign Ministers' Meeting on Security and Stability on Korean Peninsula”. Global Affairs Canada. Office of the Minister of Foreign Affairs. Lưu trữ bản gốc ngày 6 tháng 1 năm 2018. Truy cập ngày 6 tháng 1 năm 2018.

[23] Co-chairs’ summary of the Vancouver Foreign Ministers’ Meeting on Security and Stability on the Korean Peninsula Lưu trữ 2018-01-27 tại Wayback Machine, ngày 16 tháng 1 năm 2018.

[Com-24] Kim, Hyung-Jin (ngày 3 tháng 1 năm 2018). “North Korea reopens cross-border communication channel with South Korea”. Chicago Tribune. AP. Lưu trữ bản gốc ngày 4 tháng 1 năm 2018. Truy cập ngày 5 tháng 1 năm 2018.

[Delegation-25] Ji, Dagyum (ngày 12 tháng 2 năm 2018). “Delegation visit shows N. Korea can take "drastic" steps to improve relations: MOU”. NK News.

[26] “Kim, Moon declare end of Korean War”. NHK World. ngày 27 tháng 4 năm 2018. Bản gốc lưu trữ ngày 28 tháng 4 năm 2018. Truy cập ngày 27 tháng 4 năm 2018.

[27] Rosenfeld, Everett (ngày 12 tháng 6 năm 2018). “Document signed by Trump and Kim includes four main elements related to 'peace regime'”. CNBC. Truy cập ngày 12 tháng 6 năm 2018.

[28] Cloud, David S. (ngày 12 tháng 6 năm 2018). “Trump's decision to halt military exercises with South Korea leaves Pentagon and allies nervous”. Los Angeles Times. Truy cập ngày 12 tháng 6 năm 2018.

[29] “North Korea agrees to dismantle nuclear complex if United States takes reciprocal action, South says”. ABC. ngày 19 tháng 9 năm 2019.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]